Ik viel destijds allereerst voor de stem van Lal. Veel later drong pas haar groot songwriterstalent tot me door. Met de fameuze groep The Watersons (Lal plus zus Norma, broer Mike en neef John Harris) zette ze half jaren zestig met meest a capella gezongen Engelse traditionals de lijnen uit voor de Britse folkrevival. Na drie jaar wereldsucces kapten ze ermee, moe van het touren. ‘Totally knackered" luidde de uitleg van Lal.
Toen zus Norma Waterson na vier jaar plaatjesdraaien als DJ op Montserrat terugkeerde naar Hull, werd de Watersons-draad weer opgepakt. Norma's echtgenoot Martin Carthy verving neef John. Met vallen en opstaan hield Lal het vol tot begin jaren negentig. De Watersons stopten ermee en kregen een vervolg in Waterson:Carthy (Norma, Martin plus dochter Eliza).
Stem
Lal's stem klonk in haar jeugd weliswaar iets minder krachtig dan die van zus Norma, maar zeker zo bezield, vol van melancholie. En als dertig jaar later met Once in a blue Moon haar eerste van twee solo-albums verschijnt, klinkt ze onweerstaanbaar. Je valt voor haar stem of niet. Ik in ieder geval wel en bevind me daarmee in goed gezelschap van onder andere Bob Davenport die in '77 al eens schreef: ‘When I say that Norma and Lal are two of the finest singers on the British folk scene, this is basically an emotional response to their performance. I cannot be cold and analytical about their singing..."
Laat ik toch een poging wagen. Het is de combinatie van kracht, melancholie en laid-back. Niet zo verfijnd als een June Tabor, maar met het klimmen der jaren kleurde ze bijna net zo donker. Er school iets mysterieus, iets spannends in Lal's zang.
Teksten
Toen ik haar songteksten bestudeerde begreep ik dat mysterieuze. Harde en gevoelige beelden in haar hoofd vertaalde ze in een van metaforen bezwangerde poëtische taal. Ze tartte constant je verbeeldingskracht. Ze trok zich graag alleen terug. Dan schreef ze stilletjes haar teksten waarin ze allegorisch zowel het ongenaakbare als de schoonheid van natuur en mens samenbracht met de spiritualiteit van de geest. Soms legde ze haar teksten voor aan broer Mike. Als hij dan met een goedkeurend knikje ‘fine' zei, herschreef zei ze. Want als ze in één oogopslag goed bevonden werden, moest de door haar nagestreefde gelaagdheid wel onvoldoende zijn...
The Quiet
Al vroeg werd Lal door vrienden ‘The Quiet' genoemd. In de keuken van hun armoedige behuizing in Hull zongen Mike, Norma en Lal als kinderen al samen. Lal was de jongste van de drie. Toen heette Lal trouwens nog Elain. Later roddelden ze er over de folkscene, dronken een pint en rookten als ketters. Norma en Mike voerden het hoogste woord. Lal luisterde...
Vrienden en vriendinnen, onder wie Anne Briggs, sloten zich graag aan. Buiten stond het aftandse busje dat ze enkel met een zwengel aan de praat kregen. Daarin reed George Knight, de partner van Lal, de Watersons van optreden naar optreden. De diep zwart-witte beelden van een BBC-documentaire uit die begintijd zitten nog steeds op mijn netvlies gebrand.
Waar Norma naar Montserrat vertrok bleef Lal thuis in Hull. Ze stichtte met George een gezinnetje en kreeg zoon Oliver en dochter Maria. Ze was, zo vertelde nicht Eliza Carthy later, niet enkel geïnteresseerd in folk maar ook in The Beatles, in poëzie en in beeldende kunst. Zelf maakte ze sculpturen. Ze schreef haar eerste songs. Als je aan haar vroeg wat ze met haar teksten bedoelde, liet ze zich niet in de kaart kijken.
Gevoelig als ze was, kon ze sommige van haar eigen songs niet in het openbaar brengen. Met een beetje geluk zong ze die thuis dan nog wel in op een demo, zoals ze in 1970 deed met Song for Tirza. Zelf bracht ze dat nummer nooit uit. Ze vond het te persoonlijk.
Het lied gaat over de vrouw die de opvoedende rol van haar ouders overnam, toen die veel te jong overleden. "You were brought from the work house to live with us", luidde de openingszin. In 2002 durfde zus Norma het aan om het in te zingen op Shining Bright - The Songs of Lal & Mike Waterson. Kippevel! Overigens zou Lal Watersons versie van Song for Tirza alsnog verschijnen in 2003 op de Watersons' retrospectief 4cd-box Mighty River of Song.
In '72 maakte Lal met haar broer het folk-rock album Bright Phoebus, vol eigen songs. Dat is het moment dat de wereld voor het eerst kennis maakt met Lal's unieke talent als songwriter. Haar melodielijnen verrassen, haar poëtische teksten zijn evengoed pakkend als ondoorgrondelijk.
Lal had een broertje dood aan commercie. Wel of geen carrière maakte haar niets uit. Een van haar motto's was: "I write what I like, when I like and how I like". Zo kon het 24 jaar duren voordat na Bright Phoebus een volgend album met eigen werk verscheen. Haar zoon Oliver haalde haar daartoe over. Hij produceerde het album en kleurde het, met hartstochtelijke instemming van ma, eigentijds in met onder de huid kruipend spel op elektrische gitaar. Once in a blue moon uit '96 is adembenemend. Als Lal in '98 samen met Oliver bezig is aan de afronding van de opvolger A Bed Of Roses is daar plots het einde. Liefdevol legt zoonlief er de laatste hand aan met een afsluitende lullaby waarin zijn gitaar huilt als die van Pink Floyd's David Gilmour.
Tributes
Lal heeft met haar werk veel indruk gemaakt. In Engeland houden ze haar graag in ere. Vorig jaar leidde dat in Londen tot een speciale avond tijdens The Electric Proms, waar de hele familie Waterson met aanhang, inclusief Lal's zoon en dochter optrad. En Jo Freya, die op de laatste twee albums van Lal op haar sax meeblies en zong, produceerde het tribute-project Lal (ook op cd) waarmee ze de festivals afging.
En dan is er natuurlijk het album Migrating Bird - The Songs Of Lal Waterson, waarvan ik nu het kopietje koester. Het kostte initiatiefneemster Charlotte Greig nauwelijks moeite collega-muzikanten voor haar project te winnen. Het duistere en mysterieuze in Lal's teksten, en haar eigentijdse muzikale inkleuring, spreken de huidige new-folky dan ook aan.
Singer/songwriter Charlotte Greig is haar levenlang al fan van Lal. Sinds een jaar of vijf runt ze met haar man een club in Cardiff en is ze betrokken bij het alternatieve driedaags zomerfolkfestival The Green Man Festival in de nabijgelegen Brecon Beacons. Muzikanten die ze naar club en festival haalde, ronselde ze meteen voor haar Lal-tribute. Dat heeft een indrukwekkend rijtje namen opgeleverd: Victoria Williams, Alasdair Roberts, Lavina Blackwall and Alex Neilson, Michael Hurley, Sabbath Folk, Adrian Crowley, Vashti Bunyan, Lindsey Woolsey, The Memory Band, King Creosote, Nancy Elisabeth Nancy Cunliffe, Willard Grant Conspiracy, Charlotte Greig, Richard James, Jeb Loy Nichols, Mark Olson, Richard Youngs, Danny (George Wilson) & The Champions Of The World, James Yorkston.
Het gros van de nummers is afkomstig van Once In A Blue Moon (9), zoals het knap tot een gevoelige piano-ballad omgevormde Phoebe door Robert Fisher van Willard Grant Conspiracy.
Van Bright Foebus zijn er 4 en van A Bed Of Roses 2. En dan twee nummers die nooit eerder op een Lal-album verschenen. Allereerst Song for Tirza, dat het mooiste nummer van dit album is geworden in een (deels) a capella uitvoering door Lindsey Woolsey omgeven met mysterieuze laptop-drones vanuit het heelal. En een Alasdair Roberts interpretatie van The Bird, een lied dat Lal in '70 aan hetzelfde demootje toevertrouwde als Song for Tirza. Bovendien zijn er twee nummers die weliswaar niet door Lal zijn geschreven maar die wel door haar uitvoering bekend zijn geworden: de traditional The Welcome Sailor (Richard Youngs) en de Sidney Carter-carrol John Ball (Mark Olson, ex-Jayhawks, ex Creeckdippers).
Dit laatste nummer kent een bijzondere geschiedenis. Het is het laatste nummer dat Lal Waterson zong met haar zus Norma. In '98 namen ze het op samen met hun dochters Maria en Eliza, onder de noemer The Waterdaughters. Een jaar later is het als bonus-track toegevoegd aan de cd-versie van de uit '77 stammende elpee vol traditionals A True Hearted Girl van Lal, Norma & Maria Waterson.
De meeste nummers krijgen een uitstekende interpretatie. Een enkeling vergeet zijn glimlach-zang aan te passen aan ‘n wrange tekst. Zoals King Creosote die daarmee voorbij gaat aan de emotionele lading van een zin als ‘My family's dead, my heart is in the ground' in misschien wel Lal's bekendste song Fine Horseman. Ik viel wél voor zijn moderne elektronische drones.
Het album sluit gevoelvol a capella (Vashti Bunyan) af met Migrating Bird, de laatste song van Lal's laatste album. De tekst getuigt van een roerende vooruitziende blik. Het was tijdens de opnamen van dit laatste album dat Lal stierf:
farewell my migrating bird
God bless and keep you
as you leave these English shores
may your flight be feather light
and may your journey
keep you safe from foreign wars
fly on feathered wings
warm clouds, soft winds
may you find your rest
in a safe nest
keep your head in the sky
and you will hear
the battle pass you by...
Henk
PS:
- Luister hier naar fragmenten van alle 19 nummers van Migrating Bird - The Songs Of Lal Waterson
- Zie hier Eliza Carthy aan het woord over de betekenis van tante Lal, kort voor de tribute-avond tijdens The Electric Proms, afgelopen jaar in Londen.
- Luister hier naar To Make You Stay zoals Lal Waterson dat in '72 zong op het album Bright Phoebus. Nu op Migrating Bird - The Songs Of Lal Waterson wordt het softer uitgevoerd door The Memory Band, luister hier naar een fragment.
- Tijdens de speciale avond over Lal Waterson tijdens de BBC Electric Proms afgelopen oktober in Londen zingt dochter Maria bijgestaan door o.a. haar broer Oliver Knight en haar oom Martin Carthy Lal's ‘Fine Horseman. Zie hier
- Zie hier meer info over het Green Man Festival, jaarlijks half augustus in Wales.
Op YouTube zijn enkele ruime fragmenten te bekijken uit de BBC-documentaire over The Watersons uit ‘65:
- In de keuken rond de tafel hier
- Zingend ‘Hal-An-Tow hier
- Zingend North Country Maid:
- Zingend Bonnie Ship The Diamond: