-door Mirjam Adriaans-
Al enkele jaren timmert het Belgische duo Airboxes met Bert Leemans (chromatisch accordeon) en Guus Herremans (diatonisch accordeon) aan de weg op balfolkgebied. De heren zijn in ons land graag geziene gasten op bals, maar afgelopen oktober lieten ze horen ook voor luisteraars een boeiend optreden te kunnen verzorgen. En ze hebben een kersvers nieuw album, Confluence dat wel heel fijn in het gehoor ligt, dus wordt het tijd om eens wat nader kennis te maken.
Wie naar balfolkoptredens gaat is Bert Leemans zeker een keer tegengekomen. Op het Folkwoods festival in Eindhoven stond hij diverse keren met verschillende formaties, waarvan EmBRUN waarschijnlijk de bekendste is. Een bijzondere herinnering bewaar ik aan het allereerste optreden van Triple-X, in 2006 op het Triskell Zomerfestival. Het toenmalige gelegenheidstrio (met naast Leemans Jeroen Geerinck op gitaar en Björn Van Hove op viool) had geen naam, stond dus als XXX op het programma. Tijdens hun set viel de stroom uit, maar speelden ze onverstoorbaar en onversterkt door, met minstens dezelfde dynamiek, zodat de dansers geen pas hoefden te missen. De samenwerking beviel goed, het trio werd een kwartet en er kwamen gastspelers, maar de groepsnaam Triple-X bleef.
Guus Herremans is in de balfolkwereld bekend van nog een graag gezien duo, Les Bottines Artistiques (bij deze gelijk een tip aan luisteraars om dat duo ook eens op te zoeken, hun muziek is zeker de moeite waard). De twee mannen kennen elkaar al lang, dus toen Guus in 2017 op een festival was geboekt, maar degene met wie hij daar zou spelen niet kon, was een vervanger snel gevonden. Want Bert speelt graag, was beschikbaar en zo ontstond Airboxes, een niet alledaagse combinatie van diatonische en chromatische accordeon die wonderwel mooi uitpakt. Dat kon ik zelf constateren toen ze niet lang daarna op DenneFeest ten bal trokken.
Dat de heren regelmatig uitgenodigd worden op bals is niet verwonderlijk, gezien hun veelzijdige repertoire van intieme mazurka's en walsen tot een dynamische bourrée of rondeau en couple, Airboxes stond dus ook al eens op het hoofdpodium van balfolkfestival CaDansa.
Maar afgelopen oktober werd ik een paar keer echt geraakt. Eerst bij een bal, toen op het eind een nummer gespeeld werd zonder accordeons, maar met piano (een echte kroegpiano met bijbehorende valkuilen die Herremans kundig wist te omzeilen) en accordina en niet lang daarna bij een luisterconcert. Oude nummers werden afgewisseld met wel heel fijne voorproefjes van het nieuwe werk dat zojuist is verschenen en wat klinkt dat mooi, die twee verschillende accordeons of de accordeon van Guus met de accordina van Bert (ik ben al jaren fan van dat instrument).
Hoog tijd dus om eens in hun muzikale achtergronden te duiken en beide mannen bleken bereid om mijn vragen per mail te beantwoorden. Eerst maar eens een stel algemene vragen:
FF: Wanneer ben je begonnen met muziek maken en kun je daar iets over vertellen?
Bert: Mijn vader speelt (speelde) toentertijd trekzak en gitaar.
Als kind ging ik mee naar de winterverbranding bij ons wat hoger in de straat.
Iedereen bracht z'n oude Kerstboom mee. Er werd een grote pop van stro gemaakt, de winterman, en deze werd verbrand en iedereen gooide zijn oude Kerstboom op het vuur.
Iedereen nam ook iets om te eten mee naar dit feest en dit werd dan uitgestald op een grote tafel. De volksdans van Meerbeke danste rond het grote vuur en mijn vader speelde er toen, helemaal alleen, trekzak. Ik dacht nog: "Wauw, één man speelt en zo'n groot feest, dat wil ik ook!" Ik moest toen 2 of 3 jaar geweest zijn. Ik volgde muziekschool op m'n 7, één jaar vroeger dan normaal mocht, maar ik had een neef die 2 jaar ouder was en ik mocht bij hem mee in de klas zitten. Het jaar nadien mocht ik een instrument kiezen, ik was toen 8. Trompet, piano, ik had geen idee welk instrument ik ging kiezen. Een week voor ik de knoop moest doorhakken stond er in de krant: we gaan iets nieuws proberen in de muziekschool van Meerbeke (het dorp waar ik woonde): accordeon. Mijn keuze was snel gemaakt!
Guus: Ik ben begonnen rond mijn 5 jaar met initiatiecursussen tijdens de jaarlijkse stage voor traditionele volksmuziek in Gooik. Daarna volgde al snel een opleiding diatonisch harmonica voor volksmuziek bij wijlen Wilfrid Moonen en klassiek piano bij Hilde Van Hees. Op mijn 15de ben ik dan naar de kunsthumaniora getrokken om een voltijdse muziekopleiding te volgen voor de eerder genoemde instrumenten. Vanaf mijn 18de sta ik op het podium, ondertussen meer dan 10 jaar. Recent kan ik ook zeggen dat dit mijn voltijdse tijdsbesteding en broodwinning is.
FF: Heb je ooit in een band gespeeld en zo ja welke?
Bert: Meerdere. Mijn eerste band was broekzak, rond mijn 16 jaar denk ik. Een band die voortvloeide uit de volksdans voor de jeugd.
Later richte ik EmBRUN op in 2002. 2006 kwam b-boa en Triple-X.
Ik speelde ook nog bij Alumea, Galicia Baila, EmBRIO, duo Leemans-Driessens, les Boîtes, Variomatic en Elanor.
Ik speel nu bij Airboxes, EmBRUN, Triple-X, Laouen en Exqueezit en soms ook solo.
Guus: Mijn allereerste ‘bandje’ was als kind samen met mijn buurmeisje. Een hele dag samen repeteren ipv buiten te spelen zoals andere kinderen dat deden. ’s Avonds gaven we dan een ‘concert’ in de living voor onze beide ouders, fun! Mijn eerste professionele band was ‘Cardin’, een duo van accordeon. Kort daarna ontstond Les Bottines Artistiques en Bazz, een duo met mijn stiefbroer op jazzsax. Momenteel is Airboxes mijn hoofdproject en hiernaast speel ik in 2 kwartetten genaamd Me Guusta en Phlox. Ook stichtte ik een nieuw duo met Ward Dhoore (Airboxes Trio) genaamd ‘Thalas’. Les Bottines Artistiques werkt achter de schermen hard aan de tien jaar samen op de planken.
FF: Welke instrumenten bespeel je?
Bert: Chromatische accordeon, accordina en hybride bandoneon.
Guus: Diatonisch harmonica, piano & bas. Het was een waar avontuur en een verrijking om mijn
piano en bas te betrekken in de nieuwe plaat.
FF: Welk instrument gebruik je bij het schrijven van je eigen muziek?
Bert: Accordeon, accordina en soms ook piano.
Guus: Dit varieert enorm. Vaak is het natuurlijk mijn accordeon maar het gebeurt ook vaak dat ik leuke harmonische progressies zoek op piano om dan hierover een melodie te improviseren. Zo ontstond bijvoorbeeld Valentino. ’s Nachts wakker worden met een melodie in mijn hoofd gebeurt ook, dan neem ik ze zingend op en schrijf ik ze de dag daarna uit op partituur.
FF: Wie is je grote muzikale held (meerdere antwoorden mogelijk)?
Bert: Stéphane Milleret, Norbert Pignol, François Badeau, Janick Martin, Simone Bottasso, Filippo Gambetta, Philippe Thuriot, ...
Guus: Uiteraard is Didier Laloy hier een van! Ik maakte mijn eindwerk over hem en trad al een aantal keer op met hem. Fenomenale muzikant en wat een energie op podium. Binnen de accordeonwereld is Simone Bottasso mijn absolute voorbeeld. Technisch een enorm sterke speler en wat mij betreft bij de top van onze wereld. Verder kijk ik enorm op naar de muzikanten waarmee ik mij kan omringen, mijn medemuzikanten van al mijn projecten.
Samen de baan op gaan en herinneringen maken is het mooiste wat er is en dat straalt uit in onze muziek.
FF: Wat betekent folkmuziek voor jou?
Bert: Het is m'n leven.
M'n beste vrienden komen eruit.
Ik leerde er m'n lief kennen.
M'n zoontje vind het fantastisch om er naar te kijken en te luisteren.
Hij gaat er spontaan van dansen.
Ik luister naar alle genres van muziek, maar m'n hart gaat sneller slaan bij folkmuziek...
Guus: Een groot feest voor iedereen ongeacht leeftijd, afkomst, looks, geaardheid of wat dan ook. Iedereen is welkom en we maken er samen een dik feest van. Dansen, luisteren, jammen, feesten.
Airboxes - Confluence - Trad Records TRAD032
FF: Afgelopen oktober was er een dubbelconcert van Airboxes en Siger in Zwolle. Het was bedoeld als luisterconcert en wellicht was dat de reden dat er niet zo'n grote opkomst was, maar wie er niet bij was heeft iets bijzonders gemist. Want wat klinkt dat mooi, die twee accordeons die om elkaar heen dansen tot de klanken in elkaar versmelten, met ruimte voor subtiele plaagstootjes, uitwaaierende noten of een uitbundig uitstapje naar een waar muzikaal feest. Beide bands hadden een mooi muzikaal verhaal te vertellen dat bij een bal niet of in elk geval minder goed tot uitdrukking komt.
En als de accordina een prachtig ingetogen intro speelt, zoals bij het nummer Sylt (compositie van Bert) op het album Confluence, dan krijgt deze luisteraar ronduit kippevel. En ik zeg met opzet nummer, want hoewel er zeker gedanst kan worden (in dit geval misschien een polska, bij andere stukken o.a. een gavotte de l'aven, mazurka of tovercirkel) zal dat voor een minder ervaren danser niet gelijk evident zijn bij het horen van deze plaat.
De nummers doen mij dan ook eerder aan het luisterconcert in Zwolle denken dan aan een bal. Neemt niet weg dat Confluence vol staat met fijne composities. One For The Road was in 2020 al een sterk debuut van dit duo, maar nu hebben de nummers mijns inziens nog aan kracht gewonnen met meer diepgang. Dat betekent overigens niet dat er geen ruimte meer is voor vrolijkheid, integendeel. Titelnummer Confluence (een compositie van Guus) is voor mij een buitenbeentje op het album, maar wel een heerlijk dynamisch stuk met jaren '70-invloeden. Jeroen Geerinck, die ook verantwoordelijk is voor de prima opname, mix en mastering en de naturelle productie, laat hier een lekker stukje elektriek horen, zoals we dat van hem kennen. Vervolgens speelt hij verrassend genoeg ook nog een partij flugelhorn in het tweede deel van het nummer, het door Bert geschreven Hurdegaryp. Ludo Stichelmeyer en Ward Dhoore zijn nog een paar fijne gasten die prima ondersteunen op respectievelijk percussie en akoestische gitaar in o.a. Duo's Journey. Maar ook Dy (de eerste single die uitgebracht werd) is een heerlijk wervelend stuk geworden, Bert schreef het naar aanleiding van het vaderschap dat hem hoorbaar veel geluk bracht. En zelfs onderweg naar de tandarts raakt Guus nog geïnspireerd, getuige Salle à Manger, een compositie waarop Bert hybride bandoneon speelt.
Confluence is een album vol muzikale verhalen, soms ingetogen, soms bruisend, maar door Airboxes telkens weer uitgevoerd met een diepgewortelde passie.
Iets meer dan de helft van de stukken zijn van de hand van Guus, waaronder Rosa, het eerder genoemde nummer met enkel piano en accordina. Dat is een van mijn favorieten, dus daar wil ik graag wat meer over weten, net als over de titel van de plaat en over de jaren '70 invloeden in de intro van het titelnummer:
FF: De vorige plaat One For The Road was er zeker eentje voor onderweg, kun je iets zeggen over waarom jullie nu de titel Confluence hebben gekozen?
Guus: ‘Confluence’ betekent letterlijk ‘samenvloeien/samenvloeiing’. De coronacrisis waarin ons
eerste album is uitgekomen heeft ons geleerd dat bals zomaar kunnen stoppen of on hold kunnen gezet worden. We hebben ons ‘moeten’ omscholen van balmuzikanten naar ook concertmuzikanten. We herschreven onze muziek, onze arrangementen en gingen op zoek naar wat de luisteraar kan bekoren. Zo zijn we ook beginnen spelen in een trio en XL-bezetting samen met Ward Dhoore (gitaar) en Ludo Stichelmeyer (percussie).
Confluence is het resultaat van de samenvloeiing van al de dingen waar we de voorbije 4 jaar zijn doorgegaan.
FF: De intro van het titelnummer Confluence-Hurdegaryp is, met een soort jaren '70 invloeden erin, voor mij een beetje een buitenbeentje op de rest van het album, kun je daar iets over zeggen?
Guus: Op het eerste album zijn we bij Jelle Van Cleemputte gaan aankloppen om de bas in te spelen. Ondertussen volg ik zelf al een aantal jaren les bij Jelle en leek het me een unieke en leuke uitdaging om zelf de bas in te spelen deze keer. De funky gitaren waren een spontaan idee van onze top producer achter de knoppen Jeroen Geerinck. Het is leuk om cross-over te werk te gaan en stijlen te combineren want, waarom dingen in hokjes duwen als het te combineren valt en leuk en fris klinkt samen!
FF: Direct daarna volgt mijn favoriet van dit moment, Rosa, dat ik ook al live van jullie hoorde (net als Valentino en volgens mij nog een paar andere stukken), vanwaar de keuze om op dit nummer geen accordeon te gebruiken maar er een duet tussen accordina en piano van te maken?
Guus: Rosa is een compositie die ik maakte voor het dochtertje van mijn zus. Rosa werd vorig jaar geboren en is het eerste kindje van mijn zus. Mijn zus staat heel dicht bij mij en vroeg me tijdens de zwangerschap of ik peter wilde zijn van Rosa. Mijn eerste keer peter. Een waar geschenk voor mij. Het was een bron van inspiratie voor mij. Het nummer staat in Eb groot, een wink naar mijn zus die altsax speelt. De wisseling van octaven verwijst voor mij naar een leven dat groeit in de buik en een intens geluk teweeg brengt bij de geboorte. Heel fijn dat ik van Bert het vertrouwen kreeg om dit keer bij piano te blijven en het nummer niet te vertalen naar accordeon zoals ik anders wel zou doen.
Binnenkort stelt Airboxes het album Confluence voor in Nederland:
16 mei Mezrab Amsterdam
19 mei Eallum Dordrecht
19 mei De Junushoff Wageningen
26 juni Café The Shuffle Nijmegen
Meer weten? Kijk dan op https://www.airboxes.be. Natuurlijk is het duo ook te vinden op social media.