-door Mirjam Adriaans, foto's Ronald Rietman-
De voorbereidingen begonnen al wat eerder, maar op 15 maart 2002, vandaag dus precies 20 jaar geleden, verschenen de eerste artikelen op Folkforum. Een mooie mijlpaal en dus lijkt het me hoog tijd om Henk Hoogenstraaten, initiatiefnemer van destijds, eens aan het woord te laten over zijn muzikale achtergronden en voorkeuren.
Eindhoven had eind jaren '90 heel wat te bieden op muziekgebied, een heel kleine greep uit wat er zoal te beleven viel: Jazz & Blues festival (mijn lief en ik gingen voor The Watchman en andere blues), Motorpsycho in De Effenaar (het hoeft niet altijd folk te zijn) of de Dubliners in wat toen nog het Muziekcentrum heette. En toen we (via een vriend in Amsterdam…) te weten kwamen dat er een folkfestival georganiseerd werd kochten we in 2000 gelijk kaartjes voor de eerste editie van Folkwoods.
Bij folkconcerten en uiteraard op Folkwoods zagen we hem regelmatig opduiken, een grote grijze man, vaak samen met zijn vrouw. We raakten in gesprek, hij bleek net als wij van folk en singer-songwriters te houden en schreef daar soms over voor de regionale krant. Die stukjes lazen we al graag, we konden ons goed vinden in zijn verhalen, leuk om hem ook in het echt te ontmoeten!
Henk Hoogenstraaten was zijn naam en op een gegeven moment bleek hij ook een website te hebben over folk en aanverwante muziek: Folkforum. Mijn lief maakte in die tijd al regelmatig foto's dus vroeg Henk hem af en toe of hij er een mocht gebruiken. En toen hij het in 2004 rustiger aan wilde doen meldden wij ons gelijk aan als vrijwilliger. Ronald bleef foto's leveren en schreef zo af en toe een cd-recensie, van mijn hand verschenen concertverslagen en cd-recensies. Vier jaar later namen we het stokje helemaal van hem over, al kregen we in de loop der jaren wel veel hulp, van Assie Aukes (recensies en verslagen) en webmaster Bert Spin, maar ook van Sjak Janssen, Patrick Adriaans, Arianne Knegt en alle attente lezers die bijdragen leverden, waaronder Peter Koene en Walter van Brakel (die helaas niet meer onder ons zijn) en Jeroen van Zuijlen. Een oproepje op de Muzikantenpagina leidde zelfs tot de oprichting van de Brabantse folkband Vandiekomsa, fijn om te weten dat we daar een (al is het dan minieme) rol in konden spelen.
Overigens deed Henk het dan wel rustiger aan, maar hij verdween zeker niet uit beeld, ik kan nog steeds bij hem terecht als ik vragen heb over een oude band of muzikant of over journalistieke kwesties. Bijkletsen doen we tegenwoordig vooral in digitale vorm en zo af en toe met een kop koffie (voor hem, thee voor mij) aan de keukentafel. We praten dan over van alles, van het weer tot onze gezondheid, zijn kleinkinderen of wat er dan ook van ons hart moet. En natuurlijk over muziek, want dat blijft een gedeelde passie. We hebben het over nieuwe en oude albums of over concerten die al dan niet de moeite waard waren. Heel soms schrijft hij nog eens een stukje voor Folkforum, als hij er zin in heeft en zijn gezondheid het toelaat.
Sinds het begin van deze maand staan er meer dan 15000 artikelen op de site (zie hier) en vandaag, 15 maart 2022, is het twintig jaar geleden dat Henk de eerste artikelen publiceerde op Folkforum, waaronder een concertverslag van Liam O'Flynn. Webmaster Bert Spin bleek nog in het bezit van de oude Dreamweaver site, die is lastig te doorzoeken (ik herinner me nog het gemopper van zowel Henk als Ronald over het plaatsen van artikelen, dat was ook al niet zo eenvoudig) maar zo zag Folkforum er 20 jaar geleden uit:
Hoog tijd dus om Henk eens aan het woord te laten over zijn muzikale achtergronden en voorkeuren. Gelukkig zei hij direct ja toen ik hem een tijdje terug vroeg of hij wilde meewerken aan deze column, die hij zelf bijna 15 jaar geleden begonnen is. En aangezien hij nog steeds graag meedenkt over hoe een artikel eruit komt te zien, wisselt hij twee vragen om, stelt hij voor om het stuk met wat foto's te larderen en geeft hij het verhaal dat zich ontvouwt in zijn antwoorden een titel mee:
Voordat ik verknocht raakte aan folk was ik al verkocht
FF: Speel je zelf een instrument (of heb je een favoriet instrument) en kun je daar iets over vertellen?
Henk: Eigenlijk is mijn stem het enige instrument waar ik enige controle op denk te hebben. Tenminste, zo lijkt dat als ik onder de douche sta…. Nadat ik genoeg had van mijn mondharmonica, blokfluiten, tin whistles en dwarsfluit, kwam er een tijd dat ik dagelijks op een akoestische gitaar pielde. Tussendoor tokkelde ik op een Keltisch harpje dat ik in elkaar prutste van een bouwpakket uit Bretagne. Dat was mijn meeste geliefde instrument. Na stug volhouden speelde ik enigszins herkenbaar Eleanor Plunkett van de Ierse blinde harpist Tuerlough O’Carolan. Acht jaar later verdween het harpje in de schuur waar-ie snel té krom trok… Vanaf het eerste moment lagen er ook twee dulcimers voor de grijp plus een kleine 15-snarige Nepenenoyka Russische tafel-zither. Ook alles met toetsen trok mij aan. Van een vlooienmarkt in Moergestel nam ik voor ‘n habbekrats een gammele kroegpiano mee naar huis in Eindhoven. Daarmee liep het nog slechter af dan met mijn Keltisch harpje. Dan ging het van een mini keyboard naar een Hohner klavieraccordeonnetje met 12 bassen. De laatste jaren komt het er niet meer van, deels door medisch ongemak. Ik heb nooit het geduld gehad, of het talent, om een van mijn instrumenten écht goed te leren bespelen.
FF: Wie is je grote muzikale held (meerdere antwoorden mogelijk)?
Henk: Mag ik ook een groep noemen? Nou ja grootste muzikale held? Zo ver gaat mijn adoratie niet. Ook verandert het met de tijd. De eersten die mij in den beginne troffen waren Alan Stivell en Rum. Als ik nog wat langer in de achteruitkijkspiegel kijk poppen namen op als Clannad, Malicorne, Angelo Branduardi, Christy Moore, Gabriël Yacoub, Woody Guthrie, Pete Seeger, Wolverlei, Planxty, Fungus, Richard Thompson, June Tabor, Norma Waterson, Dick Gaughan, Zupfgeigenhansel, Willem Vermandere, Lal Waterson, Martin Carthy, Ambrozijn, Hedningarna, Wannes Van de Velde, Väsen, Ad Vanderveen, Dommelvolk, Gerard van Maasakkers, Olla Vogala, Riccardo Tesi en Andy Irvine. In de recentere geschiedenis denk ik aan Eliza Carthy, Declan O’Rourke, Karine Polwart, Ygdrasil, David Olney, Townes Van Zandt, The Gloaming, Emma Härdelin, Ad van Meurs, Lieven Tavernier, Lankum, Linde Nijland, Chris Wood, Sido Martens.
FF: Wat is het mooiste, meest bijzondere of gedenkwaardige folkoptreden dat je je nu nog herinnert?
Henk: Mooiste folkoptreden? Realiseer je je wel dat ‘t over minstens 55 jaar concerten en festivals gaat. Op een kampeervakantie in Frankrijk raakte ik als 17-jarige verzeild op een pleintje in St.Malo. Tientallen muzikanten bespeelden instrumenten, die veel weg hadden van Schotse doedelzakken en schalmeien die ik kende van oude schilderijen. Wist ik veel… Er werd massaal op gedanst door jan en alleman, niet in folkloristische uitdossing maar gewoon zoals wij er ook uitzagen: lang haar, spijkerbroek. Er sprong een vonk over, ik werd meegesleept door die urenlange zich alsmaar repeterende klanken. Ik raakte totaal gebiologeerd door wat ik jaren later leerde kennen als de folkbaldans de Andro. Achteraf bezien was dat mijn eerste echte folk-ervaring, toch echt iets anders dan eerdere indruk makende live-ervaringen van een Pink Floyd concert compleet met vloeistof-dia’s in Maastricht en drumtovenaar Han Bennink op het Hammerveld Jazzfestival bij kasteeltje Hattem in Roermond, vijf minuten lopen van mijn ouderlijk huis. Misschien lag het iets meer in het verlengde van Dylan, Donovan, Boudewijn De Groot of Georges Brassens, die ik thuis hoorde als een van mijn zussen met haar pick-upje aan de slag ging.
Nadat schoonlief Han in mijn leven kwam, vertoefde ik vaak in Moergestel. Daar groeide zij op in een gezin met 8 broers. In hun eigenhandig gerealiseerde jongerencentrum ’t Trefcentrum, oftewel ’t Tref, draaide Jacques Mees, een van de andere bezoekers, een elpee van de Vlaamse groep Rum: Ik ben van het Luiaardsgild en Schoon lief, hoe ligt gij hier en slaapt. Toen sprong er opnieuw een vonk over, niet alleen bij mij en mijn Han, maar ook bij minstens twee van haar broers, de tweeling Peter & Paul. Peter bekwaamde zich op accordeon en vormde samen met Jack Mees, René van Eerd en Will de Laat de folkgroep Den Vedel. Paul legde zich toe op het programmeren van concerten in ’t Tref. En hij verzamelde folkalbums, net als ik: Rum dus, en De Snaar, ’t Kliekske, Wannes Raps en via het repertoire van Den Vedel meer Bretons zoals Alan Stivell, Malicorne en Keltische muziek uit Schotland en Ierland. We beluisterden folkprogramma’s op de Vlaamse BRT-radio.
De folkconcerten in ‘t Tref trokken best veel publiek. Ik herinner mij nog uitbundige concerten van Deirdre, Tannahill Weavers en Silly Wizard. En rustiger ingetogen werk van Ossian, Martin Carthy en Dougie MacLean. Als jonge journalist bij het Eindhovens Dagblad schreef ik sporadisch over de muziek die me steeds meer aan het hart lag. Samen met Paul bezocht ik concerten en festivals buiten onze regio. Langzaam rijpten bij ons ideeën voor een eigen folkfestival, de Folkdag Moergestel. Maar vóór ons eerste festivalletje in december 1977 sprongen er opnieuw vonken over op het Irish Folkfestival in de Groenoordhallen in Leiden. Een hele dag Ierse muziek met als toppers The Dubliners die aangeschoten het festival afsloten, The Wolfetones en The Bothy Band, de folkgroep die eerder dat jaar op Pinkpop stond. Maar de échte vonk kwam niet van hun, maar vroeg in de middag van het toen nog tamelijk onbekende Clannad, broers en zus Brennan en twee neven. Als een van de weinige groepen werden zij voor toegiften terug gegild door 8000 bezoekers. Wij wisten meteen dat Clannad op ons festival moest staan. Dat lukte natuurlijk niet voor december. Uiteindelijk waren zij top of the bill op ons derde festival begin augustus 1979.
Het werden uiteindelijk vier festivals rond het Trefcentrum, in Den Boogaard en op het plein bij de kerk.
In Gent heb ik veel gedenkwaardige momenten meegemaakt. Kleine Blote Liedjes met Eva de Roovere, Olla Vogala, Hadzidakis-project van Wouter Vandenabeele, Josh Ritter, Lieven Tavernier, het oudjaars Boombal, meer boomballen in de Centrale, Ambrozijn, Gabriël Yacoub. En tijdens de Gentse Feesten nog veel en veel meer. Andere festivals waar ik mijn hart vaak kon ophalen waren Dranouter (Malicorne, Garmarna etc), Gooik (Groupa), Folkwoods (Chris Wood), Tilburg International Folk met onder veel meer Kimmo Pohjonen, het Brugge Festival met o.a. June Tabor. We zijn geregeld naar folkconcerten geweest in de Warande in Turnhout, waar dat van Richard Thompson het meest bijblijft. Folkfestival Zwolle (o.a. John Tams!). Torhout World met duduk-fenomeen Djivan Gasparyan, Boudewijn de Groot en Mari Boine.
Van Rotterdam Folk in De Doelen herinner ik me nog een onvergetelijke avond met Fungus, The Albion Band en afsluiter Alan Stivell waar we – hij met de doedelzak voorop - allemaal achteraan mee naar buiten liepen. Winterfolk in de Kunstmin Dordrecht waar we door de parketvloer voor het podium zakten bij een stomend optreden van The Albion Dance Band. Van Vredenburg Folk staat mij nog goed bij het Duitse folkrock gezelschap Ougenweide. En het kleinschalige Triskell-festival in het Zuid-Limburgse Merkelbeek met o.a. Naragonia.
Ook aangenaam kleinschalig waren de festivals in het Zeeuwse Nisse (Avalanche Quartet, Broeder Dieleman, Straatruis, The Lasses) en het wonderschoon op Nood-Beveland gesitueerde Eindeloos Eiland Festival (Van Wyck!).
Het Edinburgh Folk Festival speelde zich begin jaren 80 in maart elk jaar af in de grote zalen als de Usher Hall (Pierre Bensusan!), maar ook op kleine podia zoals in een hotel waar ik eens ’s ochtends Dick Gaughan heb mogen beluisteren. Waanzinnig mooi. En dan natuurlijk concerten bij Meneer Frits (No Blues), Paradox (Riccardo Tesi), GUO (Dayna Kurtz), Carré (Christy Moore & Declan Sinnot). Gerard van Maasakkers heb ik ontelbare keren overtuigend meegemaakt. Onvergetelijk vond ik ook de live folkmuziek die ik ’s morgens om 11 uur al hoorde vanuit veel pubs toen ik eens door de hoofdstraat van Galway liep.
Ik denk dat het recentste bijzonder indrukwekkende optreden dat was van The Gloaming in de schouwburg van Brugge. De roem was hun al vooruitgesneld, maar ik werd compleet omver geblazen door hun ingenieuze nieuwe benadering van Ierse reels en jigs, hun opbouw, de sean-nos zang, het laid back pianospel, meeslepende viool en hardanger fiddle. Ierse folk kreeg na Planxty een kleine 50 jaar eerder, weer eens een uplift van heb ik jou daar.
FF: Wat betekent folkmuziek voor jou?
Henk: Mijn hele leven ben ik krantenmaker geweest. Het nieuws aan de man brengen, in het verlengde van de troubadour die in het verleden van dorp naar dorp trok om in liedvorm te vertellen wat er was gebeurd. Het vrouwke van ’s-Hertogenbosch, Zeg miense, hedde ’t al geheurd, van de moord in Loon op Zand, of recenter Ik zal oe‘s wat vertellen, ’t is over Cis Verdonk. Dat verhalende in de folk spreekt mij aan, bovendien de eenvoud en de sfeer. In de jaren 70 verafschuwde ik discomuziek. Folk werd een welkom alternatief. Er opende zich voor mij een schatkist vol prachtige melodieën, verhalen en mensen. Het heeft me altijd geboeid, de wereld van de folk. De beregezellige festivals, het zelf ontdekken van obscure bandjes, op cassette-bandjes opnemen van ‘nieuwe’ ontdekkingen, zoeken naar radiostations waarop het te doen was. Buurten aan de ontbijttafel met muzikanten die de avond ervoor hadden opgetreden in ’t Trefcentrum in Moergestel. Ze bleven immers daarna vaak slapen in het gastvrije ouderlijk huis van mijn lief.
FF: Hoe kwam je op het idee om een website te maken over folk en kun je iets vertellen over de beginjaren van Folkforum?
Henk: Omdat ik in de bekende muziekbladen er nauwelijks over las. Je had gelukkig wel Jan Viool [later werd dat New Folksounds, red.], maar dat om de zoveel tijd, dus niet meteen actueel. Daarvoor bood naar mijn idee internet mogelijkheden. Op mijn werk kon ik gemakkelijk zoeken in andere regionale kranten wat daarin vermeld werd over folkmuziek. Zo vond ik leuke weetjes en interessante concerttips waarvan ik vond dat andere liefhebbers dat ook zouden moeten weten. ‘Uit de bladen’ zou een handig rubriekje kunnen zijn, maar daarvoor heb je wel een platform nodig. Zo ontstond Folkforum, zoiets als een markt waar je op een kist gaat staan en rondbazuint wat er zich op folkgebied afspeelt. Maar als digibeet bleef het aanvankelijk bij een idee. Toen Folkwoods in de steigers werd gezet en in Tilburg een fraai folkfestival van de grond kwam besloot ik iemand in de arm te nemen die voor mij zo’n internet-platform kon bouwen. In eerste instantie stak Martijn, de vriend van onze dochter Lieke, de helpende hand toe. Hij maakte de website en instrueerde mij hoe ik ermee aan de slag kon. Later heeft Bert Spin dat verder geprofessionaliseerd. Het toeval wil dat nagenoeg tegelijkertijd in België een gelijksoortig initiatief ontstond: Folkroddels.
FF: Naar welke muziek / albums luister je op dit moment?
Henk: De donkere stem van de Ierse zanger Jim Ghedi, ook in combinatie met de Amerikaanse Cinder Well zoals op hun recente ep I Am a Youth That’s Inclined to Ramble. De Noord-Ierse groep Trü met fraaie zang op No Fixed Abode, Jeroen Kant op zijn recente album Water. Maar ook VanWyck: I Was Innocent; Anaïs Mitchell: Revenant; Jake Xerxes Fussell: Good and Green Again; Zachary Mills: Waltz on W Street; Antonio Castrignanò met de filmmuziek voor Nuovomondo, The Golden Door; Talisk: Dawn; Karly Loveling: Let me be the Love; en Stephen Simmons: Honey From A Spoon.
Afhankelijk van de stemming luister ik nu en dan ook naar oude muziek zoals recentelijk het album Thomascantors in dialogue. Het Nederlandse blokfluitfenomeen Thomas Triesschijn zag ik in het altijd weer onderhoudende tv-programma over klassieke muziek Podium Witteman. Op zijn adembenemende album speelt Triesschijn virtuoos op altblokfluit met het barokensemble The Counterpoints werk van Telemann, Fasch, Bach en Graupner. Naast altblokfluit hoor je viool, cello, klavecimbel, historische instrumenten of de beste kopieën daarvan. Misschien is dit nog een aardige tip. Waar ik elke week graag naar luister is de podcast Het Orgeltje van Yesterday van de Vlaamse programmamaker Wim Chielens, die ruim dertig jaar geleden al een gelijknamig radioprogramma maakte voor de BRT. Net als toen put hij nu uit chanson, folk, roots, kleinkunst, singer-songwriter van nu en van lang geleden, of zoals hij het zelf noemt: Muziek uit de winkel van simpel… Samen met een van oprichters van het Dranouter Folkfestival stelt hij ook de podcast Dubbel Gemengd samen.
Op zondag 24 april 2022 willen we het jubileum van Folkforum vieren met een optreden van Muller & Munnelly in café 't Rozenknopje in Eindhoven. Publiek is daarbij natuurlijk van harte welkom.
Aanvang 15:00 uur, tickets (à €10,79 plus kosten iDeal of credit card) zijn te bestellen via https://shop.ikbenaanwezig.nl.