Begin oktober vorig jaar trok ik bij mezelf de stekker eruit. Mijn rol bij Folkforum was uitgespeeld. Oud (nou ja) en versleten (een beetje). Tussen al het nietsnutten komt er soms een oprisping. Als gastcolumnist mag ik dan nog eens kietelen, maar vooral ook ouderwets grommen. Ik maak er geen potje van; slechts een of twee keer per jaar sla ik op dit - door Assie georven - plekje toe. Want, ben ik de enige die zich ergert aan onduidelijkeid in de media rond de term folk? Gelukkig staan daar gelukzaliger momenten tegenover. Daar begin ik dan ook liever mee.
Geregeld vertoef ik op Walcheren, in de groene driehoek tussen Vrouwenpolder, Oostkapelle en Serooskerke. Een prachtig landschap om doorheen te kuieren, te fietsen, of onderuit te zakken in een terrasstoel. Natuurlijk struin ik ook met mijn kop in de wind door de duinen en over het strand. Maar al dat schoons valt in het niet bij de mooie muziek die de natuur daar biedt.
Bijna elke ochtend ontroert een koekoek die me bij zonsopkomst vanuit de verte toeroept. Machtige sound. Sinds een paar maanden mis ik ‘m. Maar nog niet zo lang geleden kwam ik ‘m tegen in het mooie breekbare liedje Butterfly van Jan Minnaard. Het staat op zijn schijfje Live @ Domburg. Wat een talent die Jan. Als 16-jarige viel hij afgelopen jaar al in de prijzen. Met zijn dromerige breekbare newfolk werd hij uitgeroepen tot ‘Zeeuwse Belofte'.
Jan Minnaard gaat overigens schuil achter de naam Jay Minor. Toch blijft Jay gewoon Jan. Hij groeide op bij zijn ouders in Sint-Laurens, een klein dorpje tien minuten fietsen vanaf de Markt in Middelburg over de fraaie Noordweg. Op Last.fm lees ik dat hij tegenwoordig in Goes woont. Luister daar eens naar Butterfly, of een van de vijf andere nummers die je kunt downloaden. Nog aardiger is de video-registratie van Butterfly, zoals Jay en zijn kompanen het speelden in het Domburgse café Tramzicht.
Als je goed om je heen kijkt is er telkens weer een nieuw pakkend geluid te ontdekken. Het houdt nooit op. Het klinkt gewoon van om de hoek. Zo stond ik gisteren perplex van een rootsy Tom Waits-geluid uit het Zuid-Hollandse Mijnsheerenland. Het gaat om het album ‘Better things to do' (Tocado Records) van de 24-jarige Mark Lotterman. Hij schrijft schurende teksten in ballads met vaak donkere kantjes. Gedoopt in alco, dan weer loodzwaar, dan theatraal, dan weer met een knipoog. Vaak rustig, kijk en luister maar even hier. Maar in zijn sound is ook plaats voor priemende, soms psychedelische, uitgesponnen soli op elektrische gitaar (luister en zie hier), of een ska-achtig vrolijkheid met een pakkend riedeltje op orgeltje (luister en zie hier).
Eerder schreef ik al eens over Christof van der Ven (zie hier). Deze 22-jarige gitarist-zanger uit Oost-Brabant dompelde zich bijna een jaar onder in de Ierse muziekscene van het heerlijke Galway. Nu leeft hij zowel hier als daar. Hij ontwikkelt zich gestaag als muzikant.
Hier, in en rond Gemert, speelde Chris in Autumn Sun, daar, in Galway, jamde hij met grootheden als Sharon Shannon. Hij is onder de indruk van de muziek in Ierland. Enthousiast mailt hij over een nieuwe rootsband uit Dublin: I Draw Slow. Moet je naar luisteren, adviseert hij (zie: www.myspace.com/idrawslow). Maar zelf is-ie ook niet mis. Met enkele muzikanten van folkgroep Grada vormt hij er de bluegrass-band Luvly Lucy (luister hier). Ook maakte hij in Galway kennis met Noriana Kennedy (zang, banjo en ukelele). Samen schrijven en zingen ze liedjes.
Haar kende ik alleen van Ierse folk (luister hier) en van Chris ken ik breekbaarder newfolkachtig werk (luister hier). Dus wat moest ik me bij hun duetten voorstellen? Chris mailde me dat ik bijvoorbeeld moest denken aan Gillian Welch en David Rawlings, dus ergens op het snijvlak van folk, blues en country. Wow!
Noriana was onlangs een weekje over. Samen met Chris speelde ze op Tuney Tuesday in de Gemertse Bunker. Jammergenoeg heb ik dat gemist. En dat terwijl ik me voorgenomen had die Chris toch vooral goed in de gaten te houden.
Er zijn er nog meer die goed gevolgd moeten worden.
Eveneens jong, zij het iets minder piep, zijn Annemarieke Coenders en Linde Nijland. Je kent ze vast van Ygdrassil. Met het einde van die fameuze groep na vijftien jaar optreden en vijf albums, stopten natuurlijk niet de muzikale carrières van deze twee singer-songwriters.
Samen met Bert Ridderbos stond Linde Nijland begin dit jaar op het prestigieuze festival Celtic Connections in Schotland. Nóg indrukwekkender waren de ervaringen tijdens hun trip door Servië, Turkije, Iran, Pakistan, India en Buthan. Linde werkt nog aan een dvd daarover. In Buthan ontmoetten ze de wereldmuziekgroep Trio Druk Yul. Een vonk sprong over en de vijf muzikanten traden gezamenlijk op bij de kroning van de vijfde koning van Bhutan. Onlangs kwam Trio Druk Yul naar ons land om samen met Linde en Bert een concert te geven in Eelde. Omroep Drenthe besteedde er aandacht aan. Kijk eens hier.
Annemarieke Coenders begon een samenwerking met drummer en soundscape artiest Wim Sebo (drums en samples). Haar poëtische songs zijn nu verpakt in een sound die iets heeft van zowel folk, indie-pop als roots. Bijdragen zijn er ook van Sido Martens (mandoline en elektrische gitaar) en Hans Battenberg (viool). Luister hier naar de pakkende combinatie van dromerigheid en dynamiek in ‘November Remains'. Ik kan niet wachten op Annemarieke's volgende album.
Nog wat tips uit de losse pols:
- Vandeweek hoorde ik ‘Arc Light', het nieuwe album van het Schotse trio Lau. Fantastisch! Akoestisch, traditionele zweem, moderne touche, orkestraal en toch subtiel, accordeon, gitaar & viool... een drie-eenheid. Negen zelf gepende stukken en een cover. Het zou me niet verbazen als dit uiteindelijk hét folkalbum van 2009 blijkt te zijn. Wat is er dan zo goed? Laat ik het houden bij inventiviteit, muzikaliteit en vooral originaliteit. Met beide poten diep in de Schotse traditionele muziek, maken ze supermoderne akoestische folk met zijsprongetjes naar avantgarde en jazz: zowel razendsnel als laid back, zowel subtiel als orkestraal, zowel dynamisch als gevoelig.
Lau - Arc Light
Zo is de opbouw van de subtiele donkere sound met gitaar en viool in het ruim zes minuten durende ‘Temple of Fiddes' van een zeldzame schoonheid en gevoeligheid, als in de beste jaren van Martin Hayes & Dennis Cahill toen bij hun de plichtmatigheid nog niet had toegeslagen. En hoe donker ook, altijd is er weer die link naar de traditie, zoals in het ruim zeven minuten durende Horizontigo waar in een mysterieus landschap van drones plots een heldere fiddle/accordeon-jig opduikt. Live spelen ze dat ook voor elkaar zoals je hier kunt zien bij opnamen tijdens een LAU-concert een maand geleden in Londen. Inderdaad, instrumentaal (accordeon, gitaar, viool) én qua arrangementen is Lau subliem. En vocaal? Ja, er wordt ook gezongen. We kenden al de vocale kwaliteit van gitarist Kris Drever. Hier op ‘Arc Light' blijkt dat bijvoorbeeld weer in de radiosingle ‘Winter Moon'. Wat nu ook opvalt is de goede samenzang, zoals in de toegift waarin ze van de Beatles-klassieker Dear Prudence een ijzersterke folksong maken!
- Ook al zo'n bijzonder folkdocument vind ik de recente dvd uit Engeland van Bellowhead: Live at Shepherds Bush Empire'. Deze ‘folk-big band' onder bezielende leiding van violist-zanger Jon Boden en accordeonist John Spiers bezorgt mij dezelfde shock als destijds in de jaren zeventig de Albion Dance Band. Dezelfde vrijage met traditionele Britse dansjes met dezelfde vrije en theatrale aanpak. Nu geen voorname rol voor elektriek. De drive zit ‘m nu meer in de blazerssectie, min of meer zoals bij de grote Olla Vogala Band (kijk eens naar opnamen van Bellowhead op het Cambridge Festival uit 2007). Mirjam schreef al over de dvd op Folkforum, zie hier.
- Deze zomer speelt het Vlaamse ‘oudje' Kris De Bruyne samen met Tom Theuns (oa Ambrozijn en Aurélia) en een aantal doorgewinterde bluegrassers een Nederlandstalig ‘blauwgras' festivalprogramma. Ze hebben alvast een ‘klippeke' gemaakt.
- Op YouTube staan twee aanbevolen filmpjes van een concert dat de Franse folkband Minuit Guibolles gaf op een jazz-festival in Mexico. Kijk hier en hier.
En dan nu, zoals beloofd, nog even wat ergernisjes.
Het is nog steeds behelpen met het imago van de folk.
Hier wat voorbeeldjes van de afgelopen maanden. Het jongste album van Laïs, het waanzinnig knappe avantgardistische ‘Laïs - Lenski' stond op het punt van uitkomen. Dus was Laïs samen met cellist Lenski (ondermeer DAAU) te gast in het veel bekeken tv-programma ‘De Wereld draait door'. De rapst formulerende presentator van Hilversum, Matthijs van Nieuwkerk, gaat het gesprek aan met Laïs-Annelies. Hij zegt ondermeer: ‘Een folkgroep, was het eerste wat er op de redactie gezegd werd, want ergens hebben we jullie naam toch zeker eerder gehoord. Folkgroep, daar doen we jullie tekort mee, heb ik het gevoel?' Waarop Annelies antwoordt: ‘Awel tekort..., wel we zijn zo echt begonnen. Het is wel zo dat we het folkelement zo achter ons gelaten hebben'. Vervolgens zingen ze ‘Joskesong', notabene van de vorige cd, weliswaar in het nieuwe ‘Lenski-arrangement'. Natuurlijk valt dat de presentator niet op. Bekijk het hier nog maar eens.
Je kunt zo'n presentator ook overtuigender corrigeren.
Voorbeeld: Tijdens het VPRO-tv-programma ‘Vrije Geluiden' stelt presentator Hans Flupsen de groep No Blues voor. Bij Ad van Meurs gaat het van :
Flupkens: ‘Ad van Meurs, bluesgitarist, Watchman, allround...'
Ad hoort het schouderophalend aan. Met en milde glimlach breekt hij gedecideerd in met: ‘Folk'.
Flupkens: ‘Folk? Folk beter?
Ad gedecideerd: ‘Folk, roots'
Bekijk het hier nog eens.
Altijd maar weer die vreemde pré-occupaties met folk. Recensent Ton Maas haalt er in de Volkskrant nog maar weer eens het ‘stoffig sentiment' bij. Naar aanleiding van het bijzondere festival Trad.It! in Groningen heet de kop boven zijn artikel: ‘Folkscene komt los van stoffig sentiment'. Trad.It! is al járen bezig te tonen dat folk levendige muziek van deze tijd kan zijn. Trouwens zolang ik me herinner is dat al gaande. Wat dacht je van Malicorne in 1980 op de Folkdag Moergestel, of The Albion Band op Rotterdam Folk in '78? En Planxty had toen al lang de Ierse traditionele muziek afgestoft. Om er maar eens 'n paar te noemen.
Is folk dan écht zoveel minder? (‘doe ik jullie tekort met de term folk'?)...
Je zou je er haast voor gaan schamen. Ik ken folkbands die het label ‘folk' liever vermijden, uit angst dat het publiek - zonder naar hun muziek te luisteren - bij voorbaat afhaakt. Natúúrlijk is folk prachtige muziek. Daar hoef je niet aan te twijfelen. Naar mijn idee impliceert de term folk dat je eigenzinnig met de traditie aan de gang gaat. Er iets eigens mee doet. Iets van jouw eigen tijd. Folk is wat mij betreft dus niet hetzelfde als het conserveren van etnische muziek of traditionele volksmuziek. Moet wat mij betreft óók gebeuren, maar dan hebben we het over iets heel anders. Interessant in dit verband is ook dat in het buitenland (denk aan België en Finland) op conservatoria jazz- en rockmuzikanten evengoed samenspelen met folkmuzikanten als andersom. Wat mij betreft hoeven we ons dus helemaal niet te schamen voor ‘folk'.
Opmerkelijk vond ik dan ook de omzeiling van het begrip ‘folk' door Geert Oude-Weernink, notabene de organisator van Trad.It!, op RTV-Noord. Dat je zelfs als verwoed folkliefhebber (ik weet dat Geert dat is) een alternatieve term voor ‘folk' zoekt! Hier het bewuste citaat: "Wij tonen de laatste ontwikkelingen in de Europsese Roots. Vroeger heette dat folkmuziek." Kennelijk hadden ze het erover gehad, want presentator/muzikant Henk Scholte zegt even later doodleuk: ‘Ik zou het een Europeana Festival willen noemen'. Kijk hier en geniet dan meteen even van de korte fragmenten van het Bretonse Startijenn, de Poolse Transkapela, het Franse La Machine, de Schotse Julie Fowlis en het Deense Afenginn. Geen folk meer maar allemaal Europese Roots ;-)
Minder storend in dit opzicht vond ik de reactie van de platenverkoper toen ik het recentste prachtige album van de Griekse singer-songwriter Angelique Ionatos bij hem aanschafte. ‘Het is een Griekse, maar het klinkt als een soort fado...'. Dat neem ik hém niet kwalijk, hij is immers een buitenstaander...
Henk