Tom Russell - Mesabi - Proper Records PRPCD088
Liefhebbers van americana hou je vast: Gretchen Peters, Van Dyke Parks, Calexico en Lucinda Williams zijn allen te horen op Mesabi, de nieuwe plaat van de Amerikaanse singer-songwriter Tom Russell. In Amerika is de schijf deze week al verschenen, op 12 september komt ie officieel in Europa uit. Het is alweer het 26ste album dat de man uitbrengt, maar het gruizige stemgeluid en de uitstekende songs blijven boeien. Hoewel de titel van de plaat slaat op de streek waar Bob Dylan geboren is, is het vooral de wereld van de film die centraal staat. Twee songs zijn te horen in de rolprent Road To Nowhere van Monte Hellman, maar Russell eert ook diverse legendes van het witte doek, zoals Liz Taylor en James Dean.
Het titelnummer is, zonder diens naam te noemen, een eerbetoon aan de nog levende muzikale legende Dylan, die niet alleen voor Russell een voorbeeld is. Er zijn echter nog vele andere idolen en hij wijdt diverse songs aan oude filmhelden. Zij zorgen voor vaak schrijnende verhalen, al heeft The Lonesome Death Of Ukulele Ike (oftewel Cliff Edwards, die als stemacteur onder meer in films met Buster Keaton zat, maar ook een muzikale carrière had) nog een ontspannen vaudeville-jasje gekregen. Daarna volgen een paar ijzersterke ballads, die elk een treffend sfeerbeeld geven van een legende, de titel Furious Love (For Liz) zegt al genoeg, A Land Called "Way Out There" herbergt de tragiek van James Dean, met bijpassende mannenzang in koor. Maar het is met name Sterling Hayden dat me bij de keel grijpt, het verhaalt over de zeiltocht over de wereld die deze acteur ondernam met zijn kinderen nadat hij ze ontvoerd had. Met een sfeervolle intro op ud door Fats Kaplin legt de man, die ook nog eens communistische maten had verraden, aan in Amsterdam en grauwend doet Russell zijn stem na, onuitgesproken verdriet klinkt uit de opdracht om het zeil te hijsen.
De beruchtheid van de Mexicaanse stad Juarez neemt onderhand ook legendarische vormen aan. Tom Russell woont er vlakbij en het is hem een raadsel hoe dat zo'n beetje de meest gewelddadige stad ter wereld kan zijn, terwijl je alleen maar een brug over hoeft naar El Paso, dat als veiligste stad van de VS geldt. Twee nummers heeft hij gewijd aan de plaats, prachtig is het filmische texmex-geluid van Calexico-mannen Joel Guzman (accordeon) en Jacob Valenzuela (trompetten) in And God Created Border Towns. Vervolgens bepalen zij samen met Thad Beckman op Spaanse gitaar en Gretchen Peters in de harmony vocalen ook de ingetogen melancholieke sfeer in Goodnight Juarez. Dan is er Jai Alai, een juweeltje dat verhaalt over een Bask die vol passie (zinderend verklankt door de flamencogitaar) deze spectaculaire, maar ook gevaarlijke balsport beoefent tot hij de liefde vindt. Tenslotte zijn er twee bonustracks, eentje is A Hard Rain's A Gonna Fall van Dylan. Samen met Lucinda Williams maakt Russell er een ietwat theatrale, maar o zo intense uitvoering van, met een heerlijk subtiele begeleiding van onder meer Calexico en elektrische gitaar (Will Kimbrough).
In de eerste vier nummers is Mesabi, ondanks goede teksten, nog een 'gewoon' country-rock album met een vleug jazz of vaudeville. Maar vanaf dan komen de ijzersterke ballads die meteen de aandacht trekken. Die wil je vaker horen, steeds opnieuw, Tom Russell weet ook na 26 albums nog dwingend te klinken. Luister naar wat deze troubadour te vertellen heeft.
Mirjam Adriaans
Voorproefjes van de cd Mesabi staan op Youtube.