Johan Meijer - Tilsit - Nederossi NOP070102 (www.nederossi.nl)
Een tijd geleden ontvingen we het tweede schijfje van Johan Meijer met het Europeana project, dat de titel Tilsit meekreeg. Het is duidelijk een vervolgplaat op Vaarwater uit 2005 (zie hier een recensie daarvan). Het thema heeft ook nu met water te maken: bij het vroegere Pruisische grensstadje Tilsit (huidige Russische naam Sovjetsk) ligt een rivier, die oost met west en noord met zuid verbindt. Afhankelijk van de taal die je spreekt heet de stroom Neman (Russisch), Niemen (Pools), Nemanos (Litouws) of Memel (Duits). Tsaar Alexander I en keizer Napoleon, die hier de grenzen van zijn macht tegenkwam, sloten er in 1807 de Vrede van Tilsit, die tot 1812 zou duren. Het muzikale Tilsit staat voor idealen, voor een kans die destijds niet is benut, is een oproep trots te zijn op Europa en op de liedjes en melodieën die je europeana zou kunnen noemen.
Sommige liedjes hebben een persoonlijke betekenis voor de Duits-Nederlandse Johan Meijer, met andere laat hij zijn maatschappelijke betrokkenheid zien. Het eigen nummer Van De Prins Geen Kwaad heeft iets van allebei, het stamt al uit 1995, is een soort ode aan de inmiddels overleden prins Claus, maar herbergt ook een actueel thema, dat hij voor mij treffend verwoordt met de regels 'Voor niemand op de wereld is het goed / als hij zijn thuis verloochenen moet.' Ook wordt werk vertolkt van andere Europese singer-songwriters. Daaronder vinden we weer enkele door Meijer samen met zijn partner Diete Oudesluijs in het Nederlands vertaalde stukken van de jong overleden Gerhard Gundermann en eentje van Wolf Biermann, maar ook muziek uit de Lage Landen: De Wedstrijd, een hommage aan Bram Vermeulen met fijne saxsolo (Ellen Lücker), en De Taal Van Mijn Hart van Stef Bos. Boele Staal (vader van zanger Ede Staal) schreef de tekst van Der Bahnsteig, het werd vertaald in Het Perron, een lekker nummer met blazers en ska-ritme (dat later op de cd nog eens te horen is in Ik Teken Voor Vrede). Na de mastering van de cd ontdekten ze dat Boele NSBer was, maar er is besloten om het lied te laten staan, omdat Ede Staal zelf gekozen heeft diens tekst op muziek te zetten en bovendien: kunnen 'foute' mensen niet toch, ondanks alles, mooie teksten schrijven? Meijer en consorten nuanceren in plaats van zich te laten leiden door onderbuikgevoelens. Het is een geluid dat je nog maar zelden hoort in de huidige maatschappij waar het normaal lijkt te zijn dat je zomaar wat roept en mensen bewust kwetst onder het mom van vrije meningsuiting.
De blik van Meijer is op Tilsit vooral op het oosten van Europa gericht, de meeste bijdragen komen uit Duitsland, maar er zijn ook liedjes opgenomen uit Polen, Hongarije, Finland en Rusland (van twee beroemde zangers: Boulat Okoudjava en Vladimir Vyssotski). Daarbij werd het jiddische lied Spil-sche Mir A Lidele In Jiddisch niet vertaald, wel enkele dichters: Rejtelmek (met oorspronkelijke tekst en vervolgens in het Nederlands) is een wat zwaarmoedige tekst van de Hongaar Attila József, die desondanks heel verteerbaar klinkt door de bouzouki van Loek Schrievers. Het ontspannen percussieve (Henk Wanders) De Fluit, met toepasselijke begeleiding op dwarsfluit (Frans van Geffen), is van de Fin Larin-Kyösti, wiens werk ze via een bezoek aan het Cornelis Vreeswijk museum in Stockholm leerden kennen (Vreeswijk nam dit lied in het Zweeds op) en Vrienden werd ooit neergepend door de Duitse schrijver en communist Otto Wiesner.
Op Tilsit is naast Johan Meijer (zang, gitaar) een groot deel van de muzikanten te horen die ook op Vaarwater meespeelden, onder hen de helaas in 2007 overleden accordeonist / componist Sergey Shurakov, die op deze plaat nog wel een groot aandeel heeft in het algehele geluid en de arrangementen. Er wordt goed gemusiceerd op een grotendeels akoestisch instrumentarium. Ik hoor diverse stijlen, Grieks, melancholiek Oost-Europees, percussief of juist ska-achtig, die samengesmeed worden tot een lekker wegluisterend geheel.Tilsit laat ons nog maar eens horen dat muziek zich niks aantrekt van landsgrenzen, of het in het echte Europa ook ooit zover komt is nog maar de vraag.
Mirjam Adriaans, waardering 8