In de jaren tachtig van de vorige eeuw richtte hij samen met een stel kompanen een leuke band op, die vaak lekker folky klonk en zelfs hoog in de hitparade kwam met nummers als Roodkapje en Hela Hola (Tuthola). Tien jaar geleden nam multi-instrumentalist en tekstschrijver Ad Grooten afscheid van Pater Moeskroen om zich te kunnen richten op andere projecten. Een daarvan is Mannen van Naam en Ad bleek bereid om wat vragen te beantwoorden over hun programma (en album) De Duivelsbrug en zijn muzikale achtergrond.
Al zolang ik me kan herinneren hou ik van taal en de humoristische hervertelling van het bekende sprookje Roodkapje weet me gelijk te boeien als ik het voor het eerst hoor op de radio. Dat is inmiddels zo'n dertig jaar geleden, maar mooie, grappige of ontroerende teksten weten nog steeds een weg te vinden naar mijn hart. Pater Moeskroen heb ik ook diverse keren live aan het werk gezien en waar Marcel Sophie het flamboyante gezicht was van de band is het de naam van Ad Grooten die in mijn geheugen gegrift staat als de man die al die fijne, opgewekte, vrolijke en soms nostalgische liedjes schreef, zoals Roodkapje, Nessie, Café Vergetelheid, maar ook de trieste ballade Lethe, waarin in een paar ogenschijnlijk luchtige pennestreken een zwaar onderwerp wordt geschetst. Vooral de theatershows van de band blijven me bij, als er een rode draad door het programma loopt en een aandachtig publiek ervoor zorgt dat je goed naar die teksten kunt luisteren.
Als ik hoor dat hij meewerkt aan een project met kinderliedjes, Cowboy Billie Boem, luister ik ook met veel plezier naar de eerste cd daarvan (er worden er vanaf halverwege de jaren negentig in totaal een dertiental uitgebracht), maar na zijn vertrek bij de Paters in 2012 zie ik Grooten niet meer optreden. Totdat er een nieuwe formatie opduikt, Mannen van Naam. Eerst krijg ik een cd daarvan opgestuurd en het is heerlijk om nog eens naar die oud-leden van Pater Moeskroen te luisteren, want zijn medeplichtigen in dit project zijn Ton Smulders en Wilbert van Duinhoven, die de band al veel eerder hadden verlaten. Ze zijn allemaal wat ouder geworden, dus de ongemakken van de middelbare leeftijd worden met het nodige gevoel voor zelfspot belicht en ik geniet opnieuw met volle teugen van die fijne teksten, die soms heel eenvoudig lijken te zijn, maar vaak toch een diepere laag vol inhoud bevatten. Met name Kleine Brilletjes blijkt een publieksfavoriet als ik ze in 2016 live te zien krijg in de reeks Ad van Meurs presenteert... in Eindhoven.
Ergens rond die tijd stuurt Grooten me ook Eilandskind, een oudere solo-cd (2007) waarop hij samenwerkt met o.a. Henk Hofstede, Gerard van Maasakkers en JW Roy. Die bevat persoonlijke, maar tegelijk heel toegankelijke liedjes over Curaçao, het eiland waar hij geboren werd en waar hij nog regelmatig op bezoek gaat. Dit album is zonder meer een aanrader voor de liefhebber van mooie Nederlandstalige liedjes (te beluisteren via streamingdiensten, maar ook fysiek nog steeds verkrijgbaar via Ad Grooten). In 2018 is hij te gast op het kleinschalige folkfestivalletje Nieuw Akoestisch Peil in Eindhoven, daar hoor ik liedjes van dat solo-album en heeft hij interessante verhalen over zijn eigen familiegeschiedenis, waarin hij ergens nog een Schotse voorvader blijkt te hebben, maar dat is weer een ander project.
Hoe zit het eigenlijk met de muzikale achtergrond van deze multi-instrumentalist die met mandoline, fluitjes, doedelzak en banjo, maar ook met zijn teksten zo'n karakteristiek geluid heeft gegeven aan de muziek van Pater Moeskroen, Cowboy Billie Boem en Mannen van Naam?
FF: Wanneer ben je begonnen met muziek maken en kun je daar iets over
vertellen?
Ad: Ik was veertien of vijftien jaar toen ik mijn eerste gitaarakkoorden leerde van mijn oudere broer Henk. Dankzij een bezoek aan het folkfestival in Reek kwamen daar snel veel andere instrumenten bij, als mandoline, banjo en whistles.
FF: Heb je ooit in een band gespeeld en zo ja welke?
Ad: Ik heb in heel veel bandjes gespeeld. De belangrijkste uit mijn jeugd waren rockband Kilroy (waarin ik bas speelde) en folkgroep Pardoes, een voorloper van Pater Moeskroen, waarin Wilbert [van Duinhoven, red.] ook zat. Als jong kind schreef ik al verhaaltjes en gedichtjes, dus vanaf die eerste akkoorden verzon ik al snel mijn eigen liedjes en uiteraard had ik medemuzikanten nodig om die uit te voeren.
FF: Welke instrumenten bespeel je?
Ad: Vooral veel snaarinstrumenten en whistles, blokfluiten en doedelzak. Op een lager niveau kan ik ook overweg met piano, accordeon, etc.
FF: Welk instrument gebruik je bij het schrijven van je eigen muziek?
Ad: Dat wisselt. De gitaar is uiteraard belangrijk, maar doordat ik dat instrument zo goed ken kom ik soms lastiger tot originele nieuwe melodieën. Vaak is het juist handiger om iets anders te pakken, een bouzouki of de piano of zo.
FF: Wie is je grote muzikale held (meerdere antwoorden mogelijk)?
Ad: Mijn muzieksmaak is heel breed en zwalkt van Symfonische rock naar Americana naar Keltische Folk enzovoorts… Dus hier volgen wat namen in willekeurige volgorde:
Joni Mitchell, Neil Young, Bob Dylan, Mark Knopfler, Van Morrison, Silly Wizard, Tannahill Weavers, Robin Williamson, Alan Stivell, The Pogues, Peter Gabriel, Yes, Shakti, De Dijk, Drs. P, Bram Vermeulen, enzovoorts…
FF: Wat betekent folkmuziek voor jou?
Ad: Folkmuziek heeft mijn leven veranderd en bepaald. Als puber verslond ik in de jaren 70 de rock- en popmuziek, tót dat folkfestival in Reek. Er ging een nieuwe wereld open. De Keltische folk pakte me meteen en inspireerde me tot het schrijven van liedjes in dat idioom.
Mannen van Naam - De Duivelsbrug - HKM Records HKM 72027
FF: Vervolgens wil ik wat meer op de actualiteit ingaan, dat wordt dus het programma De Duivelsbrug. Helaas lukt het me niet om de voorstelling live te gaan zien, maar er is ook een album van gemaakt. Dat blijkt niet zomaar een verzameling liedjes te zijn, want de inlay vermeldt dat het programma gebaseerd is op de gelijknamige oude sage over het tragische liefdesverhaal van Walter van Ulvenhout en Catharina van Gaveren.
Ik laat Ad graag zelf aan het woord als het gaat om de inhoud van het programma, maar opener De Duivelsbrug raakt me gelijk door het verhaal dat leadzanger Ton Smulders hier vertelt over klokken die luiden bij een verraderlijke doorgang in een rivier:
De brug verbindt de oevers van de kolkende rivier
Een dunne draad tussen ginds en de oude aarde hier
Het doet me denken aan The Devil Went Down To Georgia (The Charlie Daniels Band) en dat soort liedjes, je had er heel wat in de jaren '70 van de vorige eeuw en ik kon geen genoeg krijgen van die verhalen over de duivel, een legende of andere spookachtige verschijningen. De stomende muziek maakt het nog net wat spannender allemaal.
Daarop volgt Lotgenoten, dat zo langzamerhand uitgroeit tot mijn favoriet van de schijf. Er is ook een clip van gemaakt (zie hier), muzikaal gezien zou het zo uit een goede westernfilm kunnen komen, maar wat mij in het bijzonder aanspreekt zijn de raakvlakken met het muzikantenbestaan die in het lied aan bod komen.
Er staan ook wat bekende nummers op, zoals Zet de Tijd Stil, Te Mooi Om Waar Te Zijn en Het Eeuwige Verlangen, allemaal eerder opgenomen door Pater Moeskroen. Het laatste is een van de vijf stukken die ook al op een cd van Mannen van Naam verschenen (hoe zit dat eigenlijk?).
Zin werd al in de jaren negentig geschreven door Grooten maar is nog nooit eerder uitgebracht, het lijkt hier en daar wat geleend te hebben van het bekende Trojka-lied van Drs. P, waar Catharina weer meer op americana leunt. Hier komt opnieuw de rivier om de hoek kijken, dat moet iets met die duivelsbrug te maken hebben... De accordeon laat het water vervaarlijk bruisen en voert de spanning in het verhaal op.
Hoewel Ton Smulders, Wilbert van Duinhoven en Ad Grooten vrijwel alle instrumenten zelf bespelen, hebben ze een paar gasten op het album. Zo is de heerlijk stuwende viool in het titelnummer en Het Warme Zuiden van Joost van Es. Hier en daar voegt Arthur Bont inventieve percussie of drums toe (ik wil vooral even de fijne udu noemen in Lotgenoten) waar Wim Grooten het toetsenwerk voor zijn rekening heeft genomen. Hoewel Ton Smulders zoals gezegd de leadzanger is wordt dat soms afgewisseld door het gerafelde stemgeluid van Grooten (o.a. Helpt U Mij en Oktoberkind) of de heldere vrolijkheid van Van Duinhoven (Het Warme Zuiden).
De nieuwe liedjes worden afgesloten met Floris V, dat ouderwets hilarisch het verhaal vertelt van deze Hollandse graaf uit de dertiende eeuw, zijn aanspraken op de Schotse troon en zijn tragische einde. De mannen geven hier een vrolijk geschiedenislesje met een knipoog naar vroeger, toen de klas moest herhalen wat de meester vertelde.
De Duivelsbrug is in tegenstelling tot de eerdere albums van Mannen van Naam een conceptalbum dat draait om een oud verhaal. Even zoeken op internet leert me dat het niet bepaald waarschijnlijk is dat de gebeurtenissen rond de geliefden Walter en Catharina ooit echt hebben plaatsgevonden, maar het is en blijft wel een mooie vertelling die inspiratie leverde voor een stel heel fijne liedjes. En waargebeurd of niet, fijne liedjes uitgevoerd door Mannen van Naam daar blijf je graag naar luisteren.
En over Mannen van Naam en De Duivelsbrug wil ik ook graag wat meer weten:
FF: Mannen van Naam bestaat uit leden van het eerste uur van Pater Moeskroen, kun je iets vertellen over het ontstaan van de Mannen?
Ad: De keus om Pater Moeskroen te verlaten (in 2012) was de moeilijkste uit mijn leven (het voelt toch als mijn kindje), maar er kwamen zoveel leuke dingen op mijn pad als schrijver (op de eerste plaats ben ik toch schrijver, of dat nou van liedjes of van verhalen is, en dan pas muzikant), dat het hectische Moeskroenbestaan gewoon niet meer te combineren was met al die andere projecten. Op kleinschaligere basis muziek maken behoorde natuurlijk nog wel tot de opties. Bovendien stikte ik van de nieuwe, kleinere, serieuzere liedjes (o.a. van mijn soloalbum Eilandskind) waar ik graag de boer mee op wilde. Vandaar dat ik met mijn oude makkers Ton en Wilbert (die Pater Moeskroen al in 2004 verlieten) wat nieuws wilde opzetten. Puur voor de kleinere zalen, die in de regel meer sfeer en intimiteit hebben. Dichterbij het publiek, daar had ik ook behoefte aan, na al die grote schouwburgen en feesttenten. En met maar drie man viel de agenda gemakkelijker te beheren.
FF: De Duivelsbrug stamt uit 2020, maar kon om bekende redenen nauwelijks gepresenteerd worden, waar gaat het programma eigenlijk over?
Ad: De Duivelsbrug is een oude sage uit Breda. Er is veel over te vinden op internet, maar onze zanger/gitarist/verteller Ton Smulders groeide vlakbij de Duivelsbrug op en kent het verhaal al uit zijn jeugd. Hij neemt het publiek mee in de spannende, romantische vertelling, die we in samenwerking met regisseur Dick Hauser natuurlijk volledig hebben verbouwd. Hilarische persoonlijke toevoegingen zorgen ervoor dat de lach steeds dichtbij is. Al druipt de melancholie er onverminderd vanaf. Het is een heel nieuwe vorm van muziektheater, die we ooit al uitprobeerden met Pater Moeskroen in het programma Sprookjes (2002/2004), maar toen omvatte de vertelling nog niet eens de helft van de show. We kregen destijds juichende recensies en stonden in de grotere zalen van Nederland. Nu, met Mannen van Naam, vonden we het na drie theaterprogramma’s met losse liedjes en humoristische aankondigingen een tof idee om die oude vorm weer eens op te pakken en uit te bouwen naar een complete show. En dat bevalt erg goed!
FF: Op het album staan enkele liedjes die ik herken van eerdere Pater Moeskroen-albums, waarom hebben jullie Zet De Tijd Stil, Te Mooi Om Waar Te Zijn en Het Eeuwige Verlangen opnieuw opgenomen? En in het verlengde van deze vraag: de laatste 5 nummers stonden al op eerdere Mannen van Naam-cd's, vanwaar de keuze om ze nog een keer op De Duivelsbrug te zetten?
Ad: Voor de Duivelsbrug heb ik uiteraard veel nieuwe nummers geschreven, maar sommige oude liedjes pasten gewoon perfect in het verhaal.
Voor wat betreft je tweede vraag: We vonden het raar om al die mensen die in de foyer een Duivelsbrug-album kopen niet alle liedjes uit de show mee te geven, terwijl ze alle achttien gemakkelijk op een cd passen. Dat is de reden dat we die er als bonustracks op gezet hebben…. Best uniek, de mensen gaan naar huis met álle liedjes die ze die avond gehoord hebben.
FF: En hoe zit het met Zin, dat je al in de jaren negentig schreef maar dat nog niet eerder opgenomen werd?
Ad: Ik ben verbaasd dat jij ZIN al van vroeger kent?
FF: Even voor de duidelijkheid, ik kende het nog niet, maar zag op jouw website staan dat je het al jaren terug schreef.
Ad: Bij mijn weten heeft het in die tijd nooit de repetitieruimte verlaten. Daarom beschouwen wij het als een nieuw nummer, dat inderdaad ook perfect paste in het verhaal.
FF: Lotgenoten is een mooi stuk over het muzikantenbestaan, kun je iets zeggen over de achtergrond van dit lied en de tekst ervan?
Ad: Het verhaal gaat over de Duivelsbrug, met de hoofdpersonen Walter van Ulvenhout en Raso en Catharina van Gaveren. Maar het is en passant ook een verhaal over drie muziekvrienden, Walter, Toets en Capo. Boezemvrienden. En laten wij ons daar nou goed in herkennen?! (Ik ken Wilbert al vanaf dat ik 11 was en ik was 21 toen ik Ton leerde kennen, kun je nagaan…)
FF: Op je website zie ik heel wat projecten staan, kun je er een noemen dat het publiek zeker niet mag missen en waarom?
Ad: Ja, ik doe van alles. Er is net weer een nieuwe groep acht-musical afgeleverd, ik speel af en toe nog met de Veulpoepers en doe binnenkort weer de grotere schouwburgen aan met Best Of Ireland. Maar ik word vooral enthousiast over het boek dat ik nu aan het schrijven ben! Het gaat over het bijzondere leven van mijn moeder en dat wordt echt iets speciaals. En samen met mijn rappende broertje Coen en regisseur Dick Hauser werken we ook aan het theaterprogramma en album dat ermee gepaard zal gaan. Daar kijk ik erg naar uit.
FF: De Mannen van Naam zijn de komende tijd nog in diverse theaters te zien met het programma De Duivelsbrug:
Zaterdag 26 november Leusden, Theater de Tuin
Dinsdag 13 december Gorinchem, Theater Peeriscoop
2023
Zaterdag 28 januari Ritthem, Theater de Verwachting
Zaterdag 4 februari Wijchen, Mozaïektheater
Zaterdag 11 februari Wijk bij Duurstede, Calypsotheater
Zaterdag 25 maart Zevenbergen, Theater de Schuur
Vrijdag 31 maart Krabbendijke, CC De Meiboom
Zie ook: https://mannenvannaam.nl
Voor alle andere projecten van Ad Grooten en de prachtige liedteksten die hij heeft geschreven zie: https://adgrooten.nl