-door Assie Aukes-
Vorig jaar werd bekend dat de Ierse zangeres Mary Black gaat stoppen met haar muzikale carrière. Onder de noemer 'Last Call' gaat ze nog eenmaal op tournee om afscheid te nemen van haar publiek. De tour begon vorig jaar in Duitsland en doet op dit moment ons land aan.
Mary Black wordt al jaren beschouwd als de beste zangeres die Ierland heeft voortgebracht. Haar uitvoering van Song for Ireland wordt door velen beschouwd als hét alternatieve volkslied van Ierland. Met haar kristalheldere stem toert ze al meer dan dertig jaar langs alle grote podia van de wereld, een bewijs dat haar talent de grenzen tussen generaties doorbreekt.
Mary Black komt uit een heel muzikale familie. Haar vader Kevin speelde viool en mandoline, haar moeder Patty zong. Met haar broers Shay, Michael en Martin en jongere zus Frances zet zij in de beginjaren '70 haar eerste muzikale stappen met folkliedjes in kleine pubs in Dublin.
Een grote stap vooruit is haar bijdrage aan General Humbert. Met deze band maakt ze eind jaren '70 twee elpees en haar bekendheid groeit. Christy Moore nodigt haar in 1980 uit voor de televisieserie 'Christy Moore and friends' en uitgerekend op haar trouwdag vinden de opnamen plaats. Tussen de kerkelijke verplichtingen en het feest is Mary eventjes een uurtje 'zoek' en zingt live op televisie Anachie Gordon, het tragische liefdesverhaal van een Schotse jongeman. Ierland sluit haar massaal in zijn armen.
Dan gaat het snel met haar carrière. De Dannan, een van de grootste Ierse bands, heeft een nieuwe zangeres nodig. De groep maakt met haar twee albums. Met De Dannan trad Mary Black op zaterdag 27 september 1987 op tijdens het Ierse Festival in de Zwolse IJsselhallen. Het is in mijn herinnering een van de beste optredens van een Ierse band die ik ooit zag. De Dannan kwam zelfs met twee zangeressen naar Zwolle. Want naast Mary Black was daar ook Dolores Keane, een subliem vertolker van Ierse traditionele liederen. Grootheden als The Dubliners en Christy Moore traden ook in Zwolle op, maar De Dannan stal absoluut de show. De IJsselhal was met zo'n 4000 enthousiaste folk liefhebbers uitstekend gevuld. Aangezien ik de afsluitende groep Oisín vertegenwoordigde, kon ik die dag het gebeuren ook backstage meemaken. Via Mairtín O'Connor, trekharmonica-speler van De Dannan en getrouwd met Sytske, een vriendin uit Friesland, maakte ik kennis met Mary. Het feit dat we allebei in dezelfde maand van hetzelfde jaar geboren waren, deed het ijs snel breken. Het bleek een zeer aardige open jongedame te zijn, al moet ik eerlijk zeggen dat haar Ierse accent mij menigmaal op het verkeerde been zette. Ik weet ook nog dat mijn vrouw Jeanette pas later op de avond kwam. Ze had die dag eerst een wedstrijd met haar hond Sanne. Ze had natuurlijk geen backstage-pasje, maar hoofdorganisator Bauke Algra van DIBA concerts drapeerde hoogst persoonlijk zijn eigen pas om haar nek. Mary en Mairtín stonden lachend toe te kijken...
Met Mary Black ging het muzikaal gezien vanaf die tijd snel. Ze was inmiddels gaan samenwerken met de zeer begenadigde gitarist en producer Declan Sinnott en had al twee soloalbums uitgebracht. Langzaam maar zeker dreef ze weg van de traditionele Ierse muziek. Ze nam liederen op van verschillende Ierse liedjesschrijvers en vulde die in met eigentijdse instrumenten als de elektrische gitaar, piano, bas en drums.
Maar ondanks die moderne inkleuring weet zij in het overgrote deel van haar repertoire de Ierse sfeer en melancholie te handhaven. En op die manier weet ze heel Ierland aan haar voeten te krijgen, met name na het verschijnen van haar absolute doorbraakalbum No frontiers in 1989. Met dit album verovert ze ook Amerika en deelt ze podia met grootheden als Emmylou Harris, Joan Baez en Van Morrison.
Toch blijft haar hele carrière lang die verbondenheid met 'het Groene Eiland' bestaan. Als The Black Family neemt Mary met broers en zus platen met oude folksongs op, ze zingt traditionele liederen met The Chieftains en Van Morrison. Only a woman's heart, een duet met de Ierse zangeres Eleanor McEvoy, wordt haar grootste internationale hit.
Ik zag Mary Black na Zwolle nog verschillende keren optreden, in de Groninger Oosterpoort, in Carré en op het festival van Dranouter. Haar Ierse accent was nagenoeg verdwenen, maar zo benaderbaar als toen die eerste keer in Zwolle was ze niet meer...
Aan haar dertigjarige actieve muzikantenbestaan komt nu een eind. Op haar website schreef ze: “Music has been so good to me, I've loved touring the world for the last 30 years….I have made so many friends and have countless fond memories from different corners of the globe. So to my fans everywhere I'd like to thank you and let you know that I hope to get back again to all my favourite places in 2014 and 2015 for one last tour - 'The Last Call' "
In oktober verscheen haar autobiografie Down The Crooked Road. Ik ben benieuwd of daarin iets over dat concert van De Dannan op 27 september 1986 in Zwolle zal staan. De zelfgemaakte foto van De Dannan is in ieder geval voor mij een blijvende herinnering aan dat legendarische optreden.
Inmiddels is het eerste optreden in Nederland geweest. Mijn vriend Dick Laning zag haar in Orpheus in Apeldoorn en was niet tevreden getuige zijn recensie in De Stentor van 1 maart jl.
"Mary Black heeft haar autobiografie geschreven. Iemand suggereerde om die 50 Shades of Black (50 tinten zwart) te noemen. Zo spannend is het niet geworden. Het boek, met de titel Down the crooked road, markeert het eind van haar reizende carrière. Zingen zal ze waarschijnlijk doen tot ze erbij neervalt, maar van het toeren heeft ze genoeg. De zaal in Apeldoorn is nagenoeg vol met fans die nog een laatste kans krijgen de ‘koningin van Ierland’ op een podium te zien. Hier kan ze onmogelijk iets fout doen. En dat is maar goed ook.
Het valt niet mee, dit afscheid. Niet dat er tranen vloeien, maar vanavond wordt pijnlijk duidelijk hoe oppervlakkig ze is geworden en hoe haar zangkunst is verschrompeld. In de hoogte blijft er weinig van haar stem over en in de lagere registers overdrijft ze, alsof ze zich daarin bevrijd voelt of wil compenseren. Zo blijft er van al die prachtige liederen die ze op haar repertoire heeft geen fluit over. Kiezen kan ze, als de beste. Zie haar keus in de afgelopen veertig jaar uit het moois dat in Ierland is geschreven, en je komt tot een indrukwekkende verzameling. Daar stel je dus ook met gemak een afscheidsavond uit samen. The moon and St. Christopher, Still believing, Schooldays over, Sonny, No Frontiers, Katie, Bright blue rose, Only a woman’s heart – noem ze maar op, allemaal prachtige nummers. Bright blue rose van Jimmy McCarthy illustreert nog het best hoezeer Mary Black van een sprankelende folkzangeres is afgezakt naar een meezingzangeres. Niets van McCarthy’s poëzie in dit mysterieuze lied blijkt uit haar voordracht; Mary zingt woorden, onderstreept de gemakkelijkste en vertelt geen verhaal, zoals ze vanavond in geen enkel lied doet.
Haar band verdient één woord: fantasieloos. Haar fans heeft ze niet teleurgesteld, getuige het enthousiasme. Dat geeft dan nog een beetje kleur aan dit verder kleurloze afscheidsconcert."
Optredens in Nederland:
3 maart 2015: De Goudse Schouwburg - Gouda
4 maart 2015: Philharmonie - Haarlem
5 maart 2015: De Tamboer - Hoogeveen
6 maart 2015: De Maagd - Bergen op Zoom
8 maart 2015: De Meervaart - Amsterdam
10 maart 2015: Theater Tilburg - Tilburg