-een gastbijdrage van Henk-
Het was dit keer lastig mij te beperken tot een top-15, want zelden was er zo'n groot en goed aanbod als in 2011. Mijn keuze heb ik gemaakt uit een kleine 400 albums - gekocht, gedownload, of gekregen.
01. Gillian Welch - The Harrow & The Harvest
Met het album The Harrow & The Harvest' hebben zangeres-songschrijfster Gillian Welch en haar partner snarenvirtuoos David Rawlings de Amerikaanse folk opnieuw uitgevonden. Ook al gaat het om gloednieuwe songs, je waant je decennia terug in de Appalachen. Hemelse zangbij origineel gitaar- en banjospel en een occasionele mondharmonica.De enige percussie is die van de handklap op het bovenbeen. Tien stuk voor stuk ijzersterke nummers waarbij de zang van Gillian Welch door David Rawlings' subtiele harmonieën warmer lijkt te klinken dan ooit. Een meesterwerk vol spanning en melancholie. Nieuwe nummers als het vlotte The way It Goes (youtube), het rustig galopperende Six White Horses (inclusief billenklets, zie youtube) of het sprankelende Scarlet Town (youtube) zullen spoedig gerekend gaan worden tot de klassiekers.
02. Lieven Tavernier - Witzand
Dé Vlaamse singer-songwriter laat op 64-jarige leeftijd dmv pop-producer Koen Gisen nieuwe geluiden toe in zijn nu al historisch oeuvre, met als bekendste nummers De Eerste Sneeuw en De fanfare van altijd durende dorst. Zijn rootsachtige sound heeft een nóg alternatiever tintje gekregen maar onveranderd blijven zijn verpletterende eenvoud, geniale schrijfstijl en ontroerende weemoed. Paar citaten uit een recent Metro-artikel: Qua stem en gitaarwerk ben ik beslist uit mijn comfortzone getreden. (...) Ik ken mijn beperkingen maar dat betekent niet dat je toch kan verbeteren en nieuwe wegen kan ontdekken. Dat ik op mijn leeftijd nog bepaalde zangkwaliteiten ontdekte en buiten de gekende parlando-richting durfde kleuren.
Topnummers Laura Gemser, Aan de Stroom en De Boodschapper: (vimeo).
03. The Unthanks - Last
Even wennen aan al die strijkers als ze lonken naar klassiek. Maar dan overwint de schoonheid plus de verrassende repertoirekeuze én de delicate zang van Rachel en Becky Unthank, met die sensuele en soms sarcastische ondertoon. Je zweert dat alle nummers geworteld zijn in de Britse traditie, als opeens tot je doordringt dat Starless de onwaarschijnlijke metamorfose is van progrock naar progfolk van King Crimson's Starless, met trompet en strijkers. Zo krijgt ook Tom Waits' No One Knows I'm Gone een haarspoeling en gaan ze onverschrokken aan de slag met de musicalsong Closer The Coalhouse Door over de Aberfan-ramp in 1966. Een kolenafvalberg gaat aan 't schuiven en bedelft in no-time dat deel van het stadje waar de lagere school vol zit met 116 kinderen. Niemand van hun overleeft de ramp. Een Last Post lijkt te klinken als een eenzame trompet boven de alsmaar voortrollende piano uitklinkt. Huiveringwekkend. Een geschiedenis-schrijvend album. Crimson-fan luister eens naar deze Starless (youtube).
04. Laura Marling - A Creature I Don't Know
Zelden zo'n jong supertalent gezien met zo'n oude ziel. De 21-jarige Britse Laura Marling nestelt zich zonder poeha in de nabijheid van haar heldinnen Joni Mitchel en Sandy Denny. Even piep als Sandy met de Fairport-clan in haar jongste jaren vormt Laura nu ook al het begeerde middelpunt van de jonge nieuwe Engelse folkscene, met singer-songwriters als Johnny Flynn en bands als Mumford & Sons. De heren willen alleen haar naast zich op het podium, hetgeen ook vaak gebeurt. Folk was haar uitgangspunt, maar op dit ingetogen derde solo-album waaiert dat af en toe uit richting jazz en indi-rock. Als een schriel folkmeisje met gitaar debuteerde ze op haar 16de. Hoewel ze toen al zekerheid uitstraalde frappeert de snelheid waarmee ze doorgegroeit naar volwassenheid, zoals ook uit haar teksten blijkt. Ze graaft steeds dieper, waar de toon licht blijft. Zoals in Night after Night. Als ze het met haar vriend heeft uitgemaakt stelt ze hem de vraag:Would you watch my body weaken, my mind drift away? Ze is zeker van het antwoord‚ dus stopt ze met hem. Hier een live-uitvoering van dat topnummer.
05. JW Roy - Ach, Zalig Man
JW Roy is erin geslaagd zijn jeugd en zijn geboortestreek herkenbaar te bezingen zonder te vervallen in nostalgie. Acht uit het leven gegrepen nummers, van ontroering tot feest.Met zijn warme stem zingt hij ze deels in ABN, deels in dialect. Ze zijn gegoten in het bekende roots-idioom dat Roy al jaren tot in de finesses beheerst. Zijn geboortedorp, Knegsel, is een van de zogenaamde Acht Zaligheden: acht Brabantse dorpen waarvan de uitspraak van de namen eindigt op -sel. Naast Knegsel zijn dat Eersel, Hulsel, Steensel, Duisel, Reusel, Netersel en Wintelre (lokaal uitgesproken als Wintersel). De cd maakt deel uit van het boek `De 8 Zaligheden' van zijn partner, fotografe en schrijfster Karin Stroo. Zes liedteksten zijn van de hand van Roy zelf, de overige twee van zijn muzikale vrienden Guus Meeuwis en Gerard van Maasakkers. Samen met acteur Frank Lammers enmuzikanten Roel Spanjers (toetsen), Ruud van den Boogard (el. gitaar) en Gabriël Peeters (percussie) heeft Roy dit repertoire uitgevoerd op podia van al die 8 zaligheden. Een reportage daarvan op Omroep Brabant werd een ware tv-hit in 2011. Luister hier eens naar Hier Is Het Goed (over Eersel).
06. Tiny Ruins - Some Were Meant For Sea
Intrigerende verhalende songs en natuurlijk die mooie lage stem, naturel, liefdevol, verstild! Tiny Ruins (Hollie Fullbrook) uit Nieuw-Zeeland kruipt onder je huid op haar eerste alt.folky album Some Were Meant For Sea. Op twee pianosongs na vormt de akoestische gitaar het uitgangspunt, meestal smaakvol terughoudend aangevuld met snufjes piano, cello, viool en accordeon. Laat je meewiegen in het stilletjes deinende walsje Bird In The Thyme op youtube.
07. Spinvis - Tot Ziens, Justine Keller
Spinvis klinkt op zijn jongste album doorzichtiger dan ooit. Dat de knappe rijke arrangementen juist organisch klinken heeft met genialiteit van doen. Liedjes met mooie melodieën, kop en staart. Melancholie ligt steeds op de loer, maar hij stoeit met meer stemmingen. Het aantal kleuren op het pallet van de geluidskunstenaar lijkt niet op te kunnen. Ook de eenvoud van intieme prachtnummers als De Grote Zon en Overvecht kent meerdere lagen. Toplied: Oostende (youtube)
08. Awkward I - Everything On Wheels
Met zijn debuut-album I Should Really Whisper viel de Groningse singer-songwriter Djurre de Haan, oftewel awkward i, twee jaar geleden al in het buitenland op. Met zijn nieuwe album - iets minder lofi - wordt dat er ongetwijfeld alleen maar beter op. Het gaat om een groeidiamant die bij elke draaibeurt nieuw laagjes prijsgeeft. Deze voormalige bassist van Alamo Race Track, schept met zijn aparte stem een intieme sfeer. Het folky karakter wordt versterkt door gebruik van viool, cello, mandoline, (kerk)orgeltje, bas, gitaar en percussie. Afwisseling voldoende. Soms krijg je een schop onder je kont met een elektrische gitaar zoals in de indi-rock van Hannah hung heavy en zijn Lennon & McCartney niet ver weg in nummers als Sat Pretty, Lips Pursed en het catchy titelnummer. soundcloud
09. James Vincent McMorrow - Early In The Morning
Deze Ierse singer-songwriter vist uit dezelfde vijver als kanjers Iron & Wine, Sufjan Stevens, en Damien Rice. Toch is HIJ de koning van de verstilde pracht met nummers als Follow You Down to the Red Oak Tree, of If I Had a Boat. Een enkele keer - in Sparrow and the Wolf - gaat het tempo omhoog. In de subtiele spannende arrangementen hoor je orgel, piano, banjo, drums en akoestische gitaar en natuurlijk die typische stem, als een Bon Iver met de lichte heesheid van Ray Lamontagne. Topnummers: From the Woods en If I Had a Boat. (youtube)
10. Marry Waterson & Oliver Knight - The Days That Shaped Me
Zus en broer Marry Waterson en Oliver Knight zijn telgen van een folk-dynastie. Moeder was singer/songwriter Lal Waterson, die in 1998 te jong overleed. Norma Waterson en Martin Carthy zijn tante en oom. Voorwaar een bagage die verwachtingen opschroeft. Dat is dan ook de reden dat het zolang duurde eer broer en zus de armen ineen sloegen. Oliver, supergitarist, maakte in de jaren voor moeders dood een paar topalbums met haar. Nu dus met zijn zus. Doorslaggevende aanzet werd 3 jaar geleden gegeven tijdens een Waterson familiebijeenkomst in de Albert Hall, waar Marry iedereen in tranen bracht met haar uitvoering van moeders lied Fine Horseman, waarbij klank en uiterlijk akelig dicht bij die van moeder kwamen. Nu zingt Marry eigen werk. Frasering en dictie raken inderdaad die van Lal, met dezelfde karakteristieke stembuigingen van lichtoker naar kastanjebruin. Bijdragen van James James Yorkston, Kathryn Williams en nicht Eliza Carthy. Topnummers: Revoiced en The Gap (souncloud).
11. Joe Crookston - Darkling & The BlueBird Jubilee
Je bent nooit te laat om de intimiteit en oorspronkelijkheid te ontdekken van deze Amerikaanse songsmid. Twee jaar geleden zette de International Folk Aliance al eens zijn Able, Baker, Charlie and Dog in de schijnwerpers als plaat van het jaar. Nu komt hij opnieuw met eensprankelend akoestisch album.Heldere stem, geen noot teveel.Somsenkelbanjo en zang (ijzersterk openingsnummer I Sing) of fingerpicking gitaar en zacht huilende pedal-steel op de achtergrond (Wilderness Alone). Als het een tikkie meer wordt is het functioneel. Zo onderstrepen cello, viool en toetsen in Caitlin at the Window het verdriet van Caitlin MacNamara na de dood van haar lief Dylan Thomas. Luister en kijk eens (alle beelden en kunstwerken van Crookston zelf) naar The Gap op youtube.
12. Spiers & Boden - The Works
John Spiers (trekzak) en Jon Boden (viool, zang) - de voormannen van bigband Bellowhead en al jaren grossiers in Folk Awards - vieren hun 10-jarig jubileum als duo met een best-of compilatie. Engelse traditionals in hun kenmerkende stuwende, swingende, lyrische of theatrale aanpak. Het bijzondere is dat ze hun favoriete nummersopnieuw hebben opgenomen met bevriende toppers uit de Britse folk-scene als Martin Carthy, Maddy Prior, Martin Simpson, Andy Cutting,Nancy Kerr, James Fagan en Eliza Carthy. Voorwaar geen b-elftal. Ze hebben de verleiding kunnen weerstaan omdie grootheden een hoofdrol te geven, dus werd het 't beste Spiers-Boden album tot nu toe. Topnummers: het stomende Haul Away en het rustige Horn Fair (tweede stem Maddy Prior): souncloud.
13: The Felice Brothers - Celebration, Florida
Vlag uit voor de avontuurlijke muzikant, die gedurfd een vertrouwd geluid loslaat voor iets nieuws. Als luisteraar moet je je eerst losmaken van wat je gewend was en de daarop gestoelde verwachting uitbannen. Maar geef de nieuwe sound een kans. Zet desnoods zo'n album na de eerste teleurstelling een tijdje in de kast en luister dan opnieuw. Het was even schrikken met het 5de album van The Felice Brothers. Van pretentieloze akoestische rauwe rammelroots met banjo's, accordeon en rafelige stem is het nu plots een vernieuwende rootsband die synth, beats, hiphop en electronica niet schuwt. Maar de vertrouwde zwoele warmte en duistere spanning zinderen meer dan ooit. Topnummers Oliver Stone (youtube), Dallas en Best I Ever Had, doen in de verte nog aan de oude broertjes denken, maar helemaal van nu is bijvoorbeeld Cus's Catskill Gym en de single Ponzi (youtube).
14. Alexa Woodward - It's A Good Life, Honey, If You Don't Grow Weary
Een boeiend en gevarieerd Amerikaans folkalbum, kleingehouden indachtig het adagium van Gillian Welch:`zang en kale banjo zijn genoeg'. Dat Alexa in haar melange van bluegrass, Appalachen-folk en gospel ook gebruik maakt van een overstuurde elektrische gitaar als een huilende wolf, sprookjesachtige vibrafoon, jachtige mandoline, puntige piano, diepgravende cello, zingend orgel, inventieve percussie of klapkoor én vlijmscherpe samenzang, doet daar niets aan af. Meeslepend mooie melodieën doen vermoeden dat het in elk nummer koek en ei is, maar ongemerkt voert ze je naar de donkerste krochten van het liefdesverdriet. En dat met een stem boordevol soul. Luister eens naar het nummer Wolves op SoundCloud.
15. Eefje de Visser - De Koek
Ze won in 2009 de `Grote Prijs van Nederland' in de categorie singer-songwriter. Op haar debuut-album toont de Visser zich een begenadigd melodieënmaker en spitsvondige tekstschrijfster met alsmaar verrassend pakkende refreintje. Ze begon ooit in het Engels maar stapte over naar haar moerstaal.Haar eigenzinnige, evengoed dromerige als spannende,aanpakheeft iets van Fay Lovsky en Spinvis. In haar welhaast etherische sound pakt ze ook speels en opzwepend uit. Ze klinkt folky en poppy, maar ook jazz en hiphop zijn niet ver weg. Ik luister het liefst naar rustige nummers als het lange Verdriet (met lyrische sax van Bertus Borgers), In Gras en Schotland, het populairst is ongetwijfeld het pulserende Hartslag. Ondertussen volgen camera's Eefje al enkele maandentot en met Noorderslag. Begin februari komt daar een live-dvd van uit. Hier het openingsnummer Genoeg.
Afvallers
De volgende 15 groepen en solisten heb ik met pijn in het hart moeten laten vallen :Wouter Vandenabeele cs (Chansons pour la fin d'un jour), Roosbeef (Omdat Ik Dat Wil), Danny Schmidt (Man Of Many Moons), Jonny Kearney & Lucy Farrell (Kite), Christy Moore (Folk Tale), Emmett Tinley (idem), Martin Simpson (Purpose + Grace), June Tabor & Oysterband (Ragged Kingdom), Ana Egge (Bad Blood), Didier Francois (Nyckeharpa Solo), The Low Anthem (Smart Flesh), Rita Hosking (Burn), Shiner Twins (Four Souls - One Heart), Sido Martens (Drang), Yevgueni (Welkenraedt). Ter completering van mijn virtuele top-40 selecteer ik nog de albums van: Lucy Wainwright Roche (fraai debuut), Vera Coomans & Tom Theuns, Jackie Oates, Martin Simpson, June Tabor & Oysterband, Signe Tollefsen, Beirut, The Folk Survival Club, Dan Mangan, AJ Roach.
Maar kort daar achteraan - geloof het of niet - kwamen toch zeker nóg eens zo'n 40 (!) albums, of ep's die voor een vermelding in aanmerking: Riccardo Tesi, Ryan Adams, The Fruit Tree Foundation (curieus Schots liefdadigheidproject met diverse muzikanten), TIKA, Chistof (EP), Martin Carthy (Essential), Matt The Electrician, Nikki Matheson, Alamo Race Track, The Unthanks Live (jammer genoeg te veel applaus na elk nummer), Tyler Butler, Griff, Eliza Carthy, Roddy Woomble, Fred Piek & Louis Debij, Fionn Regan, Naragonia Quartet, Steve Earle, John Hiatt, The Bony King of Nowhere, Cahalen Morrison & Eli West, June Tabor (Ashore), Cam Penner, Darylectones, Case Studies, Caleb Stine, Caitlin Rose, Pharis & Jason Romero, Marten de Paepe, Erin Corday, Eilen Jewell, Laura Veirs, Paolo Fresu + A Filetta + Daniele di Bonaventura, David Wax Museum, Jeffrey Foucault, Tom Russell, Lucinda Williams, Anne Niepold, Triakel, The Head And The Heart, PJ Harvey, The Civil Wars, Peter Broderick, April Verch, Pete Morton, Rose Polenzani, Ha Ha Tonka, Dylan Sneed, Maggie Bjorkland, I Am Oak, Murder, Lucy Ward.