`De op zich terechte, noodzakelijke, oproer omtrent de schone kunsten schreeuwt in mijn optiek om verdieping, nuancering zo u wilt', mailt Bart-Jan Baartmans. Onderstaand leesvoer is een column ter inspiratie voor wie er maar zin in heeft...
Vandaag hoorde ik via mijn vrouw die aan het werk was in de Schouwburg van Cuijk (NB) dat de gemeente waarin ik woon, Boxmeer, sinds enige tijd op twee staat in de top zoveel van op cultuur bezuinigende gemeentes in ons land. 30% moet er af. Stond ook al in de Volkskrant. Nou moeten onze vaderlandse gemeentes dat allemaal (van wie eigenlijk?) en ’t is een lange lange hitlijst, maar Boxmeer spant dus bijna de kroon. Kreun.
Ik woon er al mijn hele leven. Vanaf 1965. Kreeg er gitaarles op de muziekschool, begon er aan een fijne carrière als singer songwriter/gitarist/producer met eindeloos repeteren, blowen, dollen en filosoferen in het jongerencentrum, werd er genomineerd voor De Cultuurprijs van 2009, trad er met kleine maar fijne theaterprogramma’s meermaals op in het mooie Vestzaktheater en ik schreef er het volkslied voor. Jawel, met trots nog wel. Titel: Tussen de Maas en de rand van de Peel. Het is het lijflied geworden van de gemeente. Van zo’n 30.000 mensen uit 11 dorpskernen. Van koren, fanfares, puberpunkbandjes, operettegezellen, toekomstige Voices van Holland, dansmariekes…. De tekst van het lied prijkt op megaformaat achter de receptie van het gloednieuwe stadhuis, walst door de gemeentegids en leukt de visitekaartjes van volksvertegenwoordigers op. Overigens zonder dat ik daar ook maar een schijn van auteursrecht voor heb kunnen bedingen. Maar een kunstenaar is allang blij als zijn ego gestreeld is, nietwaar? Ik schep nog een keer op… Nee dus.
Er zijn de afgelopen jaren bakken met geld geïnvesteerd in mijn gemeente. In stadhuizen, bedrijvencentra, luxe woon-werk-winkel-appartementencomplexen, turborotondes, frenchize multimediagenieke ziekenhuizen, Bakkers Barten, makelaarskastelen, meubelboulevards, entertainmentcentra, siervuurwerkshows. Het barst bijna uit z’n voegen. Maar we moeten nu dus ontzettend nodig inkrimpen, gaan bezuinigen op elementair muziek- , teken- en dansonderwijs, op de ruimte voor kleinschalige theatervoorstellingen, op de bibliotheek met de echte boeken, op de oefenhokjes van onze lekker tegendraads rammelende kinders, op zeg maar de Cultuur…
Foute benaming zeg ik! Cultuur dat zijn wij, met z’n allen! Is wat we verdienen met z’n allen. Maar daar mag dus niks op bezuinigd. Want we hebben het al slecht genoeg! Het is per slot van rekening crisis… Wat ik hier bedoel? Het gaat iedereen aan. We zijn er zelf verantwoordelijk voor. Niet de politiek, niet de bank, niet Joop vd Ende of z’n lieve vrouw. Ja da’s mooi dat zij zich druk maakt om de BTW-verhoging, net als Freek en Claudia en die ander miljoenenverdieners die toch nog een goed hart voor de zaak hebben. Zij ook ja, maar wij even hard. En heeft men al door wie er nu echt te lijden hebben onder die regeling?
De kleine ondernemers van de schone kunsten, de artistiekelingen, de creatieve zielen. Zonder ironie: de mensen die je hart kunnen raken met een vioolsonate, je leven op z’n kop kunnen zetten met een gedicht, je tranen laten stromen met een streek olieverf op linnen. De mensen achter al die muziekjes en ontwerpjes en prenten waarmee onze hebbedingetjes verkocht worden. De mensen waarvan je hun persoonlijk verhaal niet zo maar op het ‘publieke net’ hoort omdat er geen mediageilheid van afdruipt. Die mensen betalen niet alleen een paar knaken meer voor een kaartje van een mega-show waar ze toch al niet heen willen, maar leveren ook gewoon keihard een paar honderd euro per kwartaal in die ze niet meer kunnen terugvorderen op hun ploeter onkosten. Ja, ik spreek hier ook voor mezelf. En dat is dan ook nog eens een heel ander verhaal dan het volksvertegenwoordigend kaalplukken van de KUNSTvoorzieningen dat gaande is. Waarmee al een hele reeks mooie speelplaatsjes in verregaande staat van ontbinding is geraakt.
Natuurlijk moet de bezem door de hele poppenkast van ‘t commercieel gezond gemaakte theatercircuit dat in z’n Rabobank of Fortiszalen lekker gezellige meestampproducties brengt uit de Volendamse havens, de RTL/SBS/Talpa/Veronica (of zijn die dezelfde?) talentenshow koker en het betere Piratencircuit in het algemeen. Of schreeuwend dure topshows van Queen, Pink Floyd en Eagles tributebands die bijna net echt zijn. Entertainment van cabaretiers met een Quote top 500 waardig inkomen die ‘zeg maar een persoonlijk kritisch gelardeerd verhaal maar dan wel met beetje humor natuurlijk’ te bieden hebben. Van een eindeloze straal BNers die -ja wat eigenlijk, nou ja als ik het maar bij DWDD tegen een riante vergoeding kan aanprijzen- ook eens iets enigs in het theater zijn gaan doen. En waar wij, het publiek allemaal met gemak enorme toegangsbedragen voor neerleggen. Want het is zo knap, zeg maar een heus kunstje wat die artiesten allemaal kunnen doen! Onze jongens! … Maar ja, dat kan nu binnenkort allemaal niet meer want de BTW gaat met 13% omhoog en dan worden de kaartjes toch echt te duur. Hebben we geen beltegoed meer over om zwalkende aanstormende talentjes weg te stemmen.
Tijd om eens allemaal hard te gaan schreeuwen dus. Zeg het nog maar een keer… Want dat doen we anders nooit in onze iedereen moet altijd alles maar kunnen zeggen cultuur... En we zijn echt vet in de shit geraakt. Want ons kleine sympathieke theatertje en ons foeilelijke maar wat wil je in zo’n opportunistisch koophart van de gemeente ook jongerencentrumpje en ons zang- en dansschooltje moesten mee met de tijd. Net als de grote jongens. Als de Metropolen en de Circustheaters. Sneller, groter, airgeconditioneerder, digitaler, concurrerender, multifunctioneler… En dat wilde maar niet lukken. Hele commissies hebben we er op losgelaten. Banen hebben we er voor gecreëerd. Nog maar eens een interimmanager aangesteld. PR-experts van buiten betrokken. Webdesigners geïnstalleerd. Laserlicht en rookmachines ontstoken. En een derde van het personeel met ziekteverlof vaag klagend uit de weg geholpen. En dat kostte me toch een lieve duit!
Hadden daar nu echt geen goeie warme bescheiden condities voor gemeenschappelijke genietingen van verfijndere kunstvormen mee geschapen kunnen worden? Maar nu is het geld op. En de bank wil er ook al geen goede sier meer mee maken…
Maar ach weet je, echte kunst bedruipt zichzelf wel. We hebben het toch niet voor niets over graaicultuur? Ik schrijf vast nog wel een keer een liedje dat ruikt waar het geld zit. En waar iemand anders dan handig een slaatje uit kan slaan. En net als de slimme investeerders van nu alvast een beetje kan inzetten op de nieuwe ronde nieuwe prijzen cultuurpaleizen van de toekomst: de Arena’s, Gelredomes en Kuipen. Die voetbalclubs die er nu inzitten gaan vanzelf wel failliet en dan gaan we er met z’n allen in het Rood nog vaker en harder meebrullen met Marco B. Want de meeste stemmen tellen. Maar goed, dat is politiek.
Nee, laat de decadentie maar voortrazen. Het is allemaal één groot circus. Dat belonen we –heel politiek- met een mooi belastingvoordeeltje. En we laten er de artiesten dansen als murw geslagen beren op marsmuziek. Die heb je zo van de weg. En dan begint het over een jaar of tig gewoon weer opnieuw.
BJ Baartmans, Boxmeer 22/11/2010
PS: van de tientallen cd-, dvd- en podiumproducties voor jong en oud en huis en haard en de ruim 3500 live optredens in binnen en buitenland waarbij ondertekenend auteur als schrijvend en/of uitvoerend artiest gedurende de afgelopen 30 jaar betrokken is geweest, is nog geen 10% mogelijk gemaakt moeten worden door overheidssteun.
www.bjbaartmans.com