Dråm - Dråm - Westpark Music 87127
Dråm bestaat uit het duo Anna Rynefors & Erik Ask-Upmark. Beiden maken deel uit van de Zweedse groep Svanevit die zich vorig jaar met de CD Gryning liet opmerken. Dråm is oud Zweeds dialect voor "drone": de lange monotone grondtoon die de melodie in een muziekstuk ondersteunt. Het bekendste voorbeeld is natuurlijk de ‘drone' van een doedelzak, maar ook andere instrumenten, zoals bijvoorbeeld hardingfela, draailier, folkharp of nyckelharpa beschikken over een "drone", voortgebracht door meeresonerende snaren.
Het duo Dråm speelt traditionele Zweedse folkmuziek voor doedelzak, harp, nyckelharpa en rebec. De combinatie van doedelzak en harp is in de Keltische muziek niet ongebruikelijk maar in traditionele Zweedse muziek hoogst zeldzaam. Daar is lang aangenomen dat er na de Middeleeuwen eigenlijk geen doedelzaktraditie meer bestond. Verdrongen door instrumenten als de viool en accordeon. Totdat etnoloog Rehnberg via een woord in het locale dialect van Dalarna (Midden-Zweden) aanwijzingen kreeg dat er wel degelijk sprake moest zijn van een langdurige doedelzaktraditie. Niet lang daarna werd uit de kelders van het Nordic Museum een stoffig exemplaar van een oude Zweedse doelzak opgevist (1939). Niemand die wist hoe het instrument hoorde te klinken, maar onder bezielende leiding van violist Per Gudmonsson en instrumentenbouwer Leif Eriksson werden vanaf 1980 een groot aantal nieuwe doelzakken gebouwd. Het resultaat was een compromis tussen het originele Middeleeuwse instrument en de eisen die de moderne tijd qua klankkleur en stemming aan het instrument stelt. Een heuse revival was het gevolg met LP's (Per Gudmunsson-Säckpipa), TV-programma's en doedelzakstages. Naast de Säckpipa vind je op deze Dråm-CD nog twee doedelzakken die hun oorsprong hebben in Midden-Europa maar verder ontwikkeld zijn in Zweden: de Dalslandpipa (4 drones en een kleppensysteem) en de eenvoudige (2 drones) Medeltita Säckpipa (Middeleeuwse doedelzak) Het verschil in klank tussen deze doedelzakken wordt in het nummer Brudmarsj goed geïllustreerd.
De gebruikte doedelzakken beschikken alle over een heel eigen klankkeur. Het gemeenschappelijke zit hem in een aangenaam zacht geluid dat eerder aan doedelzakken uit Centraal Europa doet denken dan aan het meer luidruchtige familielid uit Schotland. Uitermate geschikt voor het repertoire van overwegend langzame Polka's en ietwat plechtige Polonaises (ook wel Polonez) dat op deze CD te vinden is. En denk bij die laatste dans niet aan carnavaleske taferelen of een feestende meute die achter elkaar door een zaal heen slingert. Nee, dat heeft maar zijdelings met de oorspronkelijke Polonaise te maken. De Polonaise is een traditionele Poolse dans, ¾ maatsoort, (zonder echt een wals te zijn) die zich ontwikkelde tot statige hofdans. Middels Chopin, Bach, Beethoven en Schubert vond deze dans ook zijn weg in de klassieke muziek.
De Dråm CD klinkt erg gestileerd. De vakkundigheid en instrumentbeheersing van de twee "Riksspelmänn", de hoogst haalbare titel in Zweden voor een traditionele muzikant, straalt er van af, maar slechts af en toe word ik echt gegrepen door deze CD.
"Herding" tunes, van oorsprong ongepolijst en ruw, klinken in de Dråm-benadering melodieus en geciviliseerd. In Trilltall bijvoorbeeld, uitgevoerd door de ongewone combinatie van Rebec en Harp. Bij een nummer als Fransosen, traditioneel Zweeds maar zeer Frans klinkend, veer ik even op vanwege de geweldige, nieuw geschreven countermelodie. Ook het lichte, vrolijke Polonasfrossa, kan mij bekoren. Uitermate knap hoe hier 3 polonaises in elkaar gevlochten zijn. Maar hier en daar klinkt de CD behoorlijk steriel. Wat meer spierballen en meer
variatie in het gekozen materiaal had deze CD goed gedaan.
Paul - Waardering: 7