"Deitsch" is Zuid-Duits dialect voor "Deutsch". De kern van Deitsch bestaat uit zangeres/violiste Gudrun Walther en snarenvirtuoos Jürgen Treyz. Dat zijn geen onbekende namen uit de Duitse folkscene. Zij leverden met de groep CARA al een aardige, op Ierse leest geschoeide, cd af. Daarvoor met Florian King de, hier nagenoeg onbekende cd 3rd dimension.
Tijdens optredens werd het duo Walther/Treyz voortdurend gevraagd naar hun eigen, Duitse rootsmuziek. Dat bracht het tweetal ertoe om bronnenonderzoek te gaan doen. Deze Königskinder is het resultaat en met deze cd is er meteen weer hoop ontstaan bij de liefhebbers van "Deutschfolk". Alom zeer goed ontvangen en terecht.
Net als in Nederland bevindt de Duitse folk zich al enige tijd in een behoorlijke crisis. Groepen als Liederjan, Fiedel Michel, Ougenweide en Zupfgeigenhansel waren in de jaren '70 en '80 ook hier grote namen. De laatste groep bracht bijv. met Jiddische Lieder een absoluut meesterwerk uit. Daarna gebeurde er, met wat uitzonderingen als bijv. Malbrook niet zo gek veel meer in de Duitse folk. Ja, het wemelt er van de groepjes die zich met wisselend succes op de Ierse muziek storten. "Der deutschen Keltfraktion mit Irischem Herzen, zo typeert Erich Scheckembecker (Zupfgeigenhansel) dit verschijnsel in het voorwoord bij deze CD. En ook met de talrijke Duitse groepjes die zich "vergrijpen" aan Middeleeuwse muziek weet Scheckembrecker wel raad: "mittelalterliche Trachtenkapelle mit Wams oben und die neuesten Nike-Turnschuhen unten" die muziek maken onder het motto "er ist zwar alles schon gesagt, nur nog nicht von uns...."
Maar bij deze Königskinder gaat zelfs een erkend criticus als Schmeckenbrecker overstag. De CD bevat een prachtige verzameling van oude liederen en melodiën. Sommigen daarvan vinden we ook in andere Europese tradities terug. Zoals het titelnummer. Wij zijn opgegroeid met De Koningskinderen van Rum. Deze nieuwe, wat minder gewichtig klinkende Duitse versie laat de grote klasse van Deitsch horen. Moderniteiten als fretloze bas en dobro zijn naadloos geïntegreerd in de traditionele stijl.
Het thema van de Lindenbaum is bekend in de Europese traditie. Geliefden nemen voor zeven jaar afscheid onder een lindeboom. Na zeven jaar duikt de man weer op, zij herkent hem niet meteen en hij stelt haar op de proef. Deze "Lindenbaum" is samengesteld uit drie Duitse versies met een nieuw gekomponeerde melodie.
Ook het verschijnsel dat er via een ogenschijnlijk oppervlakkige tekst verhulde kritiek op bestaande machtverhoudingen geuit wordt is bekend. In Die Brombeeren wordt op luchtige manier vertelt hoe een meisje "door" het plukken van bosbessen zwanger raakt. Maar het is tegelijkertijd ook een aanklacht tegen de gevestigde elite die zonder enige consequentie haar macht misbruikte tegenover de lagere klasse. Hier voorzien van een Oostenrijkse melodie
die mij onmiddelijk doet denken aan het werk van Wolverlei. Het is ook niet de enige keer dat die naam bij me naar boven komt bij het beluisteren van deze CD. De aanpak van Deitsch heeft datzelfde briljante als destijds die van Wolverlei. Van oorspronkelijk simpele melodiën en liederen maakt men via superieur arrangeerwerk schitterende nieuwe folk. Sommige instrumentalen zijn een ware uitdaging voor de folkdansers onder ons. Zoals de Zwiefacher, waarin de ritmes van wals en polka ingenieus afgewisseld worden. In "Das Kind am Wald/Polkas" wordt een Zwiefacher prachtig verbonden met twee "up tempo" polka's met adembenemend snarenwerk van Treyz. Het geluid van de Duitse doedelzak (Schäferpfeife) in dit nummer is een streling voor het oor. En weer is daar de moderne touch. De laatste polka krijgt een echt "bluegrass" arrangement.
"Rheinländer" zijn verwant aan de Scottisch en vind je ook buiten Duitsland (Scandinavië).De Lünebürger Rheinländer die hier is opgenomen vond Gudrun Walther in een handgeschreven notenschrift die ze voor een paar euro op de kop tikte in een antiquariaat. Stukken als Bauerntanz of Bauernmarsch von Gruorn klinken, ondanks hun titel, allerminst boers of platvloers. De eerste heeft door de combinatie van snaren iets Scandinavisch. Bij de tweede hoort een verhaal: de inwoners van Gruorn kregen eind jaren '30 vijftien dagen de tijd hun spullen te pakken en verplicht te vertrekken. Hun woonplaats veranderde in militair terrein. Alleen de kerk bleef overeind. Die staat er nog steeds. Op militair terrein. Één keer per jaar (Pinksteren) mogen de voormalige inwoners van Gruorn er die kerk bezoeken. Hoewel het totaal verschillende stukken zijn hoor ik toch overeenkomsten tussen deze "Bauernmarsch" en een Scandinavische brudemarsj. Eenzelfde soort statigheid en melancholie die hier nog versterkt wordt door het klagende geluid van een dobro.
Ik ben zeer enthousiast over deze briljante CD. Met deze CD zet Deitsch de "Deutschfolk" in een klap weer op de folkkaart. Geen idee of de CD hier verspreid wordt. Je kunt hem in ieder geval bestellen via www.deitsch.de.
Bezetting
Gudrun Walther - zang, viool, viola
Jürgen Treyz - gitaren, dobro, telecaster, mandoline, mandola
Johannes "Philip" Uhlman - diatonische accordeon
Henrik Mum - fretless-bas, akoestische bas, E-bas, contrabas, cello
Herbert Wachter - drums, percussie
Christoph Pelgen - schäferpfeife, Hümmelchen (twee doedelzaktypes)
Andreas Uhlman - trombone
Konstanze Kulinsky - zang
Hans Ehrenpreis - zang
Paul, waardering: 9