Johan Meijer - Vaarwater - Nederossi NOP050908
Zanger/gitarist en liedschrijver Johan Meijer uit Amersfoort heeft met Vaarwater een ambitieus project verwezenlijkt. Met een imponerend internationaal stelletje muzikanten heeft hij met veel liefde een album rond het thema water opgenomen: liedjes over het water en de mensen die daarmee te maken hebben.
Meijer is nog een ‘oude' maatschappijkritische liedzanger. Deze ‘liedermacher' heeft lang in Berlijn gewoond en veel in Duitsland en Polen opgetreden. Zijn twee eerdere cd's Stenen Man en (de Duitstalige) Von der Maas bis an die Memel - Lieder für Überlebende handelden over de oorlog, een thema dat hem in het bijzonder bezig houdt.
Vaarwater bevat zestien nummers. Vijf daarvan schreef Meijer zelf samen met Diete Oudesluijs. In zijn teksten heeft Meijer iets te zeggen. Ze bevatten toch minimaal enkele levenswijsheden, zoals in het nummer ‘Knopen' ...'Soms moest ik schipbreuk lijden; men zegt: Zo word je wijs...' In een licht opgezwollen taal - refererend aan vroegere strijdliederen - bezingt hij de eenwording van Europa in Monza (= het kan): ...Niet tegen, maar nu met elkaar, / oorlogen waren er vele. / Laat in de toekomst tirannie / Europa nooit meer delen...
Meijer wordt omgeven door klasse muzikanten op ondermeer accordeon, hobo's, viool, gitaren, ud, bouzouki, drums en percussie. Qua sound laat Meijer zich breed Europees inspireren. Enkele nummers zijn geënt op traditionals uit bijvoorbeeld Rusland en Duitsland. Je hoort ook een lyrisch Zweeds/Fins traditioneel liedje. Centrale rol in de arrangementen is er voor Russische accordeonist Sergey Shurakov. Meijer heeft al sinds de jaren '80 contacten met hem.
De zang en het gitaarspel van Meijer herinnert mij aan de (protest)zangers uit de tijd van Jaap Fischer, Cornelis Vreeswijk en Wolf Biermann. Hij komt bij zijn covers niet voor niks daarbij uit. Niet Fisher en Vreeswijk maar wel Bierman en andere grote liedschrijvers als Ewan MacColl en Jacques Brel. Ook zet hij iets minder bekenden in de schijnwerpers als Züflü Livaneli, Gerhard Gunderman, Leon Gieco of José Afonso. ‘Vaarwater' biedt een mooie manier om kennis te maken met betekenisvolle kritische liedschrijvers uit de vorige eeuw.
Van Wolf Biermann is er ‘Der preussische Ikarus' over de in ijzer gegoten grote adelaar op de Weidendammer Brücke in het hartje van Berlijn: ‘dan staat daar de Pruisische Icarus, half Duitser en een beetje Rus...' De in Hamburg geboren Biermann verhuisde op 17-jarige leeftijd met zijn moeder naar de DDR. In zijn protestliederen zette hij zich af tegen de tweedeling van Duitsland, wat hem eerst op een publicatieverbod in de DDR kwam te staan en vervolgens op een definitieve uitwijzing uit dat land. Biermanns "Ausbürgerung" leidde tot een openlijk protest van kunstenaars en intellectuelen in West- en Oost-Duitsland.
Van Ewan MacColl, de 'architect' van de Engelse folkrevival, is er ‘Sweet Thames flow softly' hertaald naar ‘I Sala' (het zwarte water, de oorspronkelijke naam van de IJssel). Le Plat Pays van de Belgische zanger/liedschrijver Jacques Brel was al eens voorzien van een voortreffelijke Nederlandstalige tekst door Ernst van Altena. Meijer en Oudesluijs hebben die overgenomen. ‘Mijn Vlakke Land' is smaakvol klein gehouden met enkel gitaar en een terughoudende accordeon. Meijer legt aanmerkelijk minder emotie in zijn stem, een vlakheid die hij gelukkig in andere nummers meer doorbreekt.
Een van de mooiste nummers op dit album is het poëtische ‘Hart van glas' in een fraai arrangement met ondermeer ud, viool en hobo. Het is geschreven door Züflü Livaneli, een van de peetvaders van de Turkse protestmuziek.
Van de reeds op 43-jarige leeftijd overleden Oost-Duitse maatschappijkritische dragline-machinist /zanger/dichter Gerhard Gunderman zingt hij ‘Schwarze Galeere' onder de titel ‘De Vliegende Hollander'. Meijer werkt aan een volledig album met songs van Gundermann, onder de titel ‘Hondsdraf'.
Dan is er van de nog volop actieve Duitse singer-songwriter Klaus Hoffmann het nummer ‘Wanneer alles draait' in een arrangement van Francois Rauber, een van de belangrijkste arrangeurs van Jacques Brel. Hoffmann is in Duitsland dé Brel-vertolker.
Van José Afonso vertolkt Meijer ‘Balada do sino' oftewel ‘Ballade van de klok'. Afonso is verzetszanger/dichter, componist en grondlegger van de hedendaagse muziek in Portugal.
Van de Argentijnse zanger Leon Gieco zingt Meijer het nummer ‘Solo le Pido a Dios' onder de titel ‘Steengezichten' met de mooie strofe ...als er ijzeren vogels jagen op de kinderen, bid ik tot God en met heel mijn ziel om die van jou... Gieco schreef het naar aanleiding van de Falkland oorlog in 1982. De versie van Meijer wijkt sterk af van origineel. Het is dan ook een cover van een cover. Voor de Nederlandse vertaling gebruikte Meijer de versie van Gerhard Gundermann ‘So wird es Tag'. Dan blijft de Belgische groep Bodixel, die onlangs nog schitterde op het Fidder Folkfestival in Zwolle, met zijn Spaanstalige versie en intiemere sfeer dichterbij, zoals op hun album Todo Cambia te horen is.
Hoewel de sound op ‘Vaarwater' soms iets belegens heeft, is op de uitvoering niets aan te merken. De muzikanten zijn stuk voor stuk top. Naast Meijer op gitaar en Shurakov op accordeon zijn er de schitterende hoboïst Nicholas Benda uit Londen en de Russische basgitarist Mikhail Ivanov (net als Shurakov van het Vermishelle Orchestra uit St. Petersburg). Ook horen we een aantal (oud)muzikanten van Palio-Paréa onder aanvoering van de Griekse ud- en bouzoukispeler Leftheris Tsikouridis.
In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw was het heel gewoon nadrukkelijk een boodschap te verkondigen in je lied. Ik vermoed dat Meijer met de aanpak uit die tijd, jonge mensen van nu minder aanspreekt, de oude garde des te meer. Die zal ook uitkijken naar een ander project dat Meijer aankondigt: Liedermacher. Dat wordt een album met Nederlandse vertalingen van Europese singers/songwriters als Vladimir Vys-sotzki, Boulat Okudjawa, Wolf Biermann, Bram Vermeulen, Cornelis Vreeswijk. Verschijnt mogelijk al dit voorjaar.
Zie ook www.nederossi.com.
Henk - Waardering 7,5