Gjunler Abdula & Parne Gadje - Bizoagor - Smoked Recordings SR006
Na twee albums met liederen uit de Roma-traditie heeft Parne Gadje het nu over een heel andere boeg gegooid. Op de derde plaat, Bizoagor, staan gedichten van Gjunler Abdula, op muziek gezet door Marc Constandse.
Gjunler Abdula werd in 1965 in Skopje (Macedonië) geboren. Daar volgde hij een opleiding in de journalistiek en werd hij regisseur van theaterstukken. Hij was een van de grondleggers van de Romapartij daar en werd als eerste Roma gekozen in het stadsparlement van Skopje. Als schrijver vertaalde hij werken van beroemdheden als Shakespeare, García Lorca en Brecht van het Macedonisch in het Roma. Toen begin jaren 90 het geweld losbarstte op de Balkan en het toenmalige Joegoslavië uiteen viel vluchtte hij en kwam terecht in Nederland. Hier richtte hij in 1998 de Landelijke Stichting Roma Emancipatie op.
Abdula schreef de gedichten in de taal van de Roma, het Romani čhib. Zijn bundel Bizoagor - Eindeloos was de eerste tweetalige dichtbundel voor Roma in Europa. De cd met dezelfde titel bevat elf gedichten, op intense wijze voorgedragen door Abdula, met muziek van Marc Constandse, die ook een groot aantal van de gebruikte instrumenten bespeelt.
Het verhaal van Bizoagor is dat van de Roma. Deze bevolkingsgroep is oorspronkelijk afkomstig uit de Punjab (een gebied in India), maar is inmiddels over grote delen van de wereld verspreid. In veel landen hebben ze niet eens dezelfde rechten als de rest van de inwoners, en in de loop van de geschiedenis moesten ze meerdere malen vluchten of ze werden verjaagd uit een gebied. Deze geschiedenis klinkt behalve in de teksten ook muzikaal door in Bizoagor. De meestal tragische, maar af en toe ook wat vrolijkere, klanken lijken van overal te komen, Indiaas, Oost-Europees, maar zelfs een vleugje Arabisch, Grieks of klezmer kun je horen. De gedichten (met Engelse vertaling in het boekje) zijn niet altijd even toegankelijk, maar wat eruit naar voren komt is een verhaal van verdriet en pijn. Bizoagor, het titelnummer, vertelt duidelijk over die reis uit de Punjab, maar er staat ook een stuk op met de titel E Lorkaskere Grasta (Lorca's Horses), waarin de Spaanse dichter Federico García Lorca genoemd wordt, maar waarvan de betekenis me vooralsnog ontgaat, wellicht heeft het te maken met diens gedichten over zigeuners, gebundeld in Romancero Gitano. Er is ook wel iets om trots op te zijn, zo is E Romajnokoro Čučeko (Dance of the Romany) een ode aan een prachtig meisje, het gedicht is opgedragen aan dochter Djemila. Tot slot is er het lied Magija (Magic), met een dromerige harp van Natalia Mann, waarin verteld wordt over de magie van de dichter.
Dit is een prachtig album geworden. Bizoagor maakt indruk, zowel door de indringende stem van Gjunler Abdula als door de eigenzinnige muziek van Marc Constandse, die daarmee een sfeer oproept, die perfect aansluit bij de gedichten. De andere leden van Parne Gadje, Dan Tuffy, Michiel Hollanders en Gerwil Kusters, vormen samen de ondersteuning van dit project, met de fietsbandbas, gezangen of klarinet. Een heel enkele keer is een elektrische gitaar of dobro te horen, maar verder is het volledig akoestisch. In vergelijking met de vorige albums wordt de bandoneon wat minder gebruikt, en speelt de percussie een hoofdrol. Dat maakt Bizoagor een dynamische plaat, die je gewoon over je heen moet laten komen.
Mirjam Adriaans, waardering: 9+
Zie ook: www.smokedrecordings.com en www.roma-emancipatie.org.