Sui Vesan - Merging with the brook - Tradition & Moderne/M&W T&M 32
De Slowaakse zangeres/multi-instrumentalist/componist Sui Vesan brak drie jaar geleden door in Engeland, toen BBC-dj Charlie Gillett plat ging voor haar debuutalbum Sui. De song Poppy Girl werd een culthitje. Het album Sui verkeerde wekenlang in de World-Music-Charts van de BBC en Gillet haalde haar naar Engeland, waar ze schitterde op een jazz festival in de Royal Festival Hall in Londen.
Nu is er het altijd moeilijke tweede album Merging with the Brook. Daarop gaat ze zo mogelijk nog spiritueler en associatiever te werk. Niet zweverig of zo, maar zelfs geregeld behoorlijk uptempo. Ze zingt in een zelf verzonnen taal, maar het cd-boekje geeft uitleg. De arrangementen zijn sober met naast zang enkel akoestische gitaar, een houten dwarsfluit, een Afrikaans duimpianootje, bekkens, een paar belletjes en houtjes.
Vesan laat zich inspireren door de Slowaakse natuur, maar toch hoor je in haar pure muziek invloeden van ver weg. Uit Afrika, uit de Arabische wereld, maar wat mij betreft nog meer uit Finland en Lapland. Ik moest meteen denken aan Mari Boine, ook spiritueel opererend vanuit de natuur. Maar met deze vergelijking zou ik Vesans originaliteit tekort doen.
Sui Vesan groeide op in het communistische Tsjecho-Slowakije. In een jeugdkoor moest ze gehate Russische ideologische liederen zingen. Op haar 14de verhuisde ze naar Syrië waar ze kennis maakte met geheel andere culturen. Spirituele Arabische zang maakte indruk, zoals even later ook de mystiek uit de Indiase literatuur haar aangreep. Terug in haar geboorteland werd haar spirituele muzikale aanpak niet geaccepteerd. Tijdens een optreden werden de microfoons gewoon uitgeschakeld. Elf jaar lang vertoonde ze zich niet meer op een podium. Als onderwijzeres verkeerde ze al die jaren onder de jonge kinderen. Daar ontwikkelde ze als vanzelf een nieuwe artistieke visie. Dat leidde tot haar huidige vorm van expressie waarin kinderlijke naïviteit samengaat met een volwassen gevoelsleven. Net als kinderen hanteert ze een eigen vaak zelf verzonnen taal die ze ‘Tatlanina' noemt, gelinkt aan natuur en emotie.
Vesans muziek is dermate associatief dat je verbeeldingsvermogen geregeld wordt geprikkeld. In het nummer Vetrik vo flaute (Breeze in the flute) brengen een houten dwarsfluit met mysterieuze echo en een alsmaar voortdrenzende akoestische gitaar je moeiteloos in andere oorden. In het tekstboekje schrijft ze bij dit nummer:
..."I've been travelling for so long, haven't stopped yet,
feeling so exhausted-can I rest here?
Breeze asked the flute.
Of Course, but when you wake up, don't forget what you've seen...
When you look through each of my 9 holes,
you'll see what the girl's soul is singing about.
I'm her flute and you are our wind...
De natuur is steeds dichtbij. Zo hoor je in Beh po bútlavom strome bezwerende zang enkel begeleid door elementaire percussie op houtjes, waarmee ze het constant sijpelen van dauwdruppels door een holle boomstam nabootst: "hurrying to refresh its roots, can be heard every mornig..." Ook over de kringloop van de natuur gaat het in Ciculation: zon, regen, storm, regenboog, zon, regen, storm, regenboog, etc.... Jammer dat ze in het titelnummer met het letterlijke geluid van stromend water nalaat het verbeeldingsvermogen opnieuw uit te dagen. Waarom ze in dit geval stromend water niet nabootst is mij onduidelijk. Mogelijkheden daartoe, met bijvoorbeeld haar stemacrobatie, heeft ze voldoende.
Henk - Waardering 8