Yasmin Levy - La Juderia - Connceting Cultures / Choice Music CC 50024
Op La Juderia geeft de 28-jarige Israëlische zangeres Yasmin Levy een boeiende invulling aan de muzikale traditie van de Ladino-cultuur.
De laatste jaren brengen verschillende artiesten en wetenschappers, onder wie Levy's vader Yitzhak Levy, de bijzondere karakteristieken van deze Spaans-Joodse kruisbestuiving onder de aandacht.
Met haar sterke bewogen zang is sopraan Yasmin Levy een belangrijke pleitbezorgers voor de herwaardering van het Ladino. Wat haar werk extra bijzonder maakt is de flamenco-insteek plus haar liefde voor arabische invloeden met instrumenten als oud, ney en Turkse klarinet. Ze stond dit jaar al op grote Europese festivals, waaronder Dranouter en werd genomineerd voor de BBC Radio 3 Award for World Music in de categorie ‘beste nieuwkomer'.
De Spaans-Joodse liederen in het Ladino vinden hun oorsprong eeuwen terug. De joden kwamen naar Spanje in het jaar 711, hetzelfde jaar ongeveer dat de moslims Spanje inpalmden. Toen de joden rond 1500 werden verbannen, lieten zij een rijke cultuur achter. De taal - een vorm van 15de eeuws Castilliaans, met nogal wat Hebreeuwse en Sefardische invloeden - verspreidde zich met hun verbanning over het gehele mediterrane gebied en werd zodoende uitgebreid met leenwoorden uit het Arabisch, het Grieks en het Turks.
Levy laat nu die verschillende culturele invloeden ook toe in haar muziek. Dat leidt tot een aangename symbiose van Joodse melancholie, Arabische sferen en flamenco ritmes. Over dit opmerkelijke Joods-Arabische samenvloeien plaatst Yasmin Levy in het fraai vormgegeven cd-boekje een mooi understatement: "Music is much stronger than politics".
Op het derde nummer van La Juderia na - dat aangekleed met bijvoorbeeld een overgedubde tweede stem en brushes op drums bijna iets songfestivalfähigs heeft - bestaat dit album uit vaak spaarzaam gearrangeerde emotionele muziek, zowel ingetogen als gedreven. Levy geeft haar stem, ondanks alle jeugdig enthousiasme, de juiste gevoeligheid mee, ook wanneer het flamenco-handgeklap (palmas) en het virtuoze snarenspel op gitaar of oud (arabische luit) haar meesleept naar grote emotionele hoogten.
Meteen de allereerste klanken op een Turkse klarinet laten geen twijfel: melancholie voert de boventoon. Vaak wordt de lenige, warme en bewogen stem van Yasmin slechts begeleid door een á twee instrumenten aangevuld met eventueel palmas. In het emotioneel gezongen La niña de las flores is dat bijvoorbeeld enkel de ney, een Arabische speciaal aangeblazen bamboe fluit. Diezelfde fluit geeft - fantasievol en een tikkie hees bespeeld - het flamenco-achtige Locura een verrassende jazzy feel. Wél volop flamenco blijft Y tu y yo subimos al cielo, waarin getergde zang omgeven wordt door subliem ingetogen gitaarspel.
Hoogtepunt op dit album is Keter (kroon), een gezongen gebed uit de Sephardische traditie, meest uitgevoerd op Yom Kippur, de heiligste dag van de Joodse kalender. Aan het begin en op het eind van het nummer hoor je een originele rudimentaire uitvoering door rauwe mannenstemmen, vijftien jaar geleden opgenomen in een synagoge in Jerusalem. Daar tussenin zingt Levy haar geheel eigen interpretatie. Zij kiest voor een ander ritme, namelijk het Flamenco-ritme Martinete, een oud ritme dat is afgeleid van de cadans waarmee de mijnwerkers met hun hamers ooit de kolen lossloegen. De enige begeleiding bestaat uit enkele metalig klinkende tikken tegen een kerkklok...
Yasmin Levy wordt op dit album begeleid door Yechiel Hasson (gitaar en palmas), Sasson Levy (cajon en palmas), Amir Shasar (ney, Turkse klarinet en oud), Rami Shuler (percussie). De productie was in handen van Levy's echtgenoot en manager Ishay Amir.
Eind november is Levy te gast op het Joods Muziekfestival in Amsterdam (24-27 nov). In januari komt ze naar België. Op het programma staan ondermeer optredens op de 15de in de Stadsschouwburg van Brugge en de dag erna in de Handelsbeurs in Gent.
Zie ook: www.yasminlevy.net.
Henk - Waardering 8,5