Topalbum van Dubius
Dubius - Ongewone Dag - Marista MCD 7135
Vandaag verschijnt het debuutalbum van Dubius met de titel Ongewone Dag. De officiële cd-presentatie is vrijdag 10 juni in Doornroosje in Nijmegen. Folkforum had de plaat al een tijdje om een recensie te kunnen schrijven.
Na vier jaar schaven aan de eigen sound, komt de Nijmeegse band Dubius met haar debuutalbum Ongewone Dag. Het gaat om een getalenteerd vijftal. De bassist is een jonge twintiger de andere vier 'n dikke tien jaar ouder. Ze schrijven zelf eigen(zinnige) Nederlandstalige teksten van bovengemiddeld niveau. Hun akoestische muziek klinkt folky, met invloeden uit ondermeer de Auvergne, Scandinavië en Oost-Europa, maar draagt ook kenmerken in zich van donkere rock en soms new wave.
Dubius is begiftigd met twee goede zangers, waarvan de belangrijkste, Dick Dijkman, een nasaal slepend karakteristiek geluid voortbrengt. Een uitgesproken stem dus, die ongetwijfeld even uitgesproken voor- en tegenstanders genereert. De andere stem, die van Roel Seidell, is geschapen voor het meer melancholische lied.
Even opvallend als aangenaam is het ontbreken van drums of andere percussie, op een sporadisch ingezette bodhran na. Voor de ritmische basis zorgen de creatieve bassist Niels Keizer en zanger/gitarist/songsmid Dick Dijkman met gedreven spel op akoestische gitaar of mandoline. Melodie-instrumenten zijn fluiten, mondharmonica en trekharmonica (Roel Seidell), doedelzak en nyckelharpa (Marcel Grotens) en viool (Peter van den Bos). De laatste twee dragen met soms staccato samenspel op nyckelharpa en fiddle ook wel bij aan de ritme-sectie.
Dubius, waarvan drie van de vijf muzikanten uit de rock en/of jazz komen, zegt zelf in de eerste plaats popmuziek te spelen. Huiver voor de met vooroordelen belaste term folk, speelt parten. Het popgehalte van hun muziek onderbouwt Dubius op haar eigen site met ‘We spelen liedjes met kop en staart', maar dat geldt natuurlijk ook voor de meeste folksongs.
De twee folkies, Marcel Grotens en Roel Seidell worden omschreven als muzikanten uit de progressieve folkwereld. Dat woord progressief verzacht kennelijk de pijn... Als je uit de rock komt valt de oubollige muziek en dito uitstraling van sommige Nederlandse folk- en balgroepen ook niet mee. Daarmee wil je als popmuzikant niet worden vereenzelvigd. Maar de groovy akoestische aanpak van bijvoorbeeld de Vlaamse band Embrun spreekt alle Dubius-muzikanten aan. ‘Zo kan het dus ook', schrijft Dick Dijkman op de Dubius-site.
Dubius is uniek. Hun totale sound is niet te vergelijken met die van andere Nederlandse groepen, niet in de pop en niet in de folk. Van de ene kant een groot compliment, anderzijds wellicht oorzaak van de verwarring over ‘t soort labeltje dat aan de muziek van Dubius hoort te hangen.
De teksten en muziek overstijgen al lang het tekstueel onconventionele en het zwierige van Jan Eilanders songs met zijn Trio Bier waar ik bij de allereerste kennismaking even aan moest denken. De Nederlandstalige eigentijdse teksten, getuigen van een fijnzinnigheid die je eigenlijk enkel tegenkomt in de allerbeste Nederpop. De melancholie in tekst en muziek is dan weer typisch voor het betere singer-songwriter werk. De zang van Dick Dijkman lijkt in de verte op die van Thé Lau. Het donkere in de muziek dat soms de kop opsteekt is eerder een handelsmerk van Oost-Europese of Scandinavische nu-folk bands. Daar - en natuurlijk bij de instrumentatie - ligt de onvermijdelijke link naar folk. Wanneer nyckelharpa en viool gelijk opgaan ontstaat een folky drone, waarbij menig underground rocker zijn vingers zal aflikken.. Doedelzak en trekharmonica putten onwillekeurig uit traditionele muziek. Sommige instrumentalen - ook die het album niet gehaald hebben - zijn dan ook zondermeer dansbaar op de populaire folkbals.
Het eerste nummer laat meteen niets meer te raden over. Deze spannende meeslepende instrumentaal Ach mijn zoete lief is gebaseerd op een traditionele melodie, met een hoofdrol voor de doedelzak. Siberië is niet meer ver als even vanuit de verte een kompleet kozakkenkoor opdoemt. Het traditionele themaatje wordt voortgezet in het erop volgende Zij Is Anders, dat handelt over een geslaagde flirt. Daarna ondersteunt een bijna rockende nyckelharpa een bevlogen fiddle-solo in Straatmuzikant. In Lentebruid scheppen diezelfde nyckelharpa en fiddle met behulp van gitaar en trekharmonica een mysterieuze new wave sfeertje op een geniale basis van ‘n monotone hypnotiserende bas. Als dan in het ingetogen Niet Echt de nasale zang van Dijkman plaats maakt voor de met extra vierge melanch-olie ingepenseelde stembanden van Roel Seidell, weet ik het zeker: dit is top. En dan hebben we nog acht nummers te goed.
Begin dit jaar verschenen er al drie nummers van Dubius op de verzamelaar Nieuw Akoestisch Peil. Zij is anders, Paaldans en Ongewone Dag staan nu ook op dit debuutalbum. We staken er toen al de loftrompet over en stonden stil bij de bijzondere teksten (zie: https://www.folkforum.nl/content/view/710/55/ ). Verhalend of poëtisch, maakt niet uit, 't is allemaal met een fijn pennetje geschreven. Dat geldt ook voor het nieuwe materiaal. Ter illustratie citaten uit enkele songs:
Lentebruid: Een leven lang gezocht / vind ik haar nu eindelijk thuis / De piano speelt ze zacht / Het zijn geen toetsen die ze raakt / Zijde langs mijn huid / Daaronder is ze naakt / Je kiest om mee te gaan / Onschuldig en bloot / Het laatste huwelijksfeest / De blonde lentebruid is dood...
Niet Echt: Zag een meisje weggedoken / in een groene regenjas / Wist eigenlijk wel beter / maar ik dacht dat jij het was / Hoorde lachen aan een tafel / Overvol terras / Heb nog ‘n keer gekeken / want ik dacht dat jij het was / (...) / Een eeuwigheid geleden / dat ik jou verlaten heb / Heb je jarenlang gemeden / als de pest / Je was plotseling verdwenen / Toch ben je niet weg / Nee, niet echt / Niet echt...
En over de favoriete stamkroeg Vogelhuis: Ansichten en foto's / van dames vol sieraden / Een doos WillemII uitschot, / tweede keus senoritas / Mijn laatste gedachten in rook / (...) / De gordijnen zijn dicht / Mijn hoofd in mijn handen / De dame van het vogelhuis / maakt me zachtjes wakker / Ze ruikt naar vanNelle en wijn...
De teksten noden tot luisteren. Maar dat kan ook gezegd worden van de arrangementen. Zalig zwierende begeleiding wordt afgewisseld met donkere dreiging. Rustige zangnummers worden plots opgetild door bijvoorbeeld een zinderende emotievolle fiddle die evengoed een gipsy-achtergrond verraadt als klassieke scholing. Uitbundige weelderige arrangementen als in het Scandinavisch getinte Wals en het rockende eigenzinnige Paaldans omarmen de intieme meer uitgeklede aanpak met een warme tin whistle in Niels' Trip. Een enkele keer wordt een geluidje vervormd, zoals in Zweep, een instrumentaal gebaseerd op een nummer van Hedningarna-oprichter Anders Norudde.
Het album kent in het poëtische Ruitenwissers een verrassende afsluiter. Geen fiddle, doedelzak, nyckelharpa, accordeon, tin whistle of bas, maar enkel stem (Seidell) en gitaar (dit keer bespeeld door bassist Niels Keijzer). Producer Eric van der Lest (The Watchman) geeft het op toetsen een geheimzinnig sfeertje mee. Ja, Dubius heeft ontegenzeggelijk smaak.
Ongewone Dag is gewoon een uitstekend album. Voor het popminnend publiek is het wellicht te folky. Maar voor de progressieve folkwereld :-) is het midden in de roos.
Henk - Waardering 9