Música Antigua over wonderen
Santiago de Compostela
'El Camino de Santiago' - Música Antigua o.l.v. Eduardo Paniagua - Pneuma/Choice
Over de 'camino', het twaalf eeuwen oude pelgrimspad naar Santiago de Compostela, in het noordwesten van Spanje, trekken jaarlijks miljoenen pelgrims en toeristen. Ze zullen allemaal hebben gehoord over de wonderen die zich in al die eeuwen voltrokken op de lange weg naar Santiago. Eduardo Paniagua heeft er nu met zijn ensemble Musica Antigua een hele aEbum aan besteed: El Camino de Santiago en las Cantigas de Alfonso X el sabio.
Op het door hemzelf opgerichte cd-label Pneuma (hier verspreid door Choice) neemt de Spaanse musicus/architect Eduardo Paniagua al jaren de muziek op uit de collectie van koning/dichter Alfonso X El Sabio, die leefde van 1221 tot 1284. Onder de vele gezangen die Alfonso X in die dertiende eeuw in Spanje liet verzamelen en optekenen (de beroemde Cantigas de Santa Maria) bevinden er zich ook die handelen over alles wat zich ooit afspeelde op en rond het pelgrimspad naar Santiago de Compostela.
Paniagua heeft van de Cantigas-serie zijn levenswerk gemaakt. Hij heeft er al de nodige prijzen mee gewonnen, zoals voor het viervoudige cd-album Cantigas de Santa Maria in 1996. Op albums als Cantigas de Sevilla, Caballeros, Virgen de Atocha, Cantigas de Extramadura en ruim twee jaar geleden nog op Cantigas de Madrid legde Musica Antigua al tientallen van de bijna 500 liederen vast die Alfonso X opgetekende.
Alfonso X illustreerde destijds de oude liederen met miniatuurtjes waarop ook originele muziekinstrumenten staan afgebeeld. Paniagua cs hanteren nu naar aanleiding van die illustraties reconstructies van die oude muziekinstrumenten. Het gaat om een soort draailier, tokkelinstrumenten die klinken als een harp of een oud, strijkinstrumenten als een psalter, tal van blaainstrumenten als blokfluiten en een flinke trits percussie-instrumenten waaronder gongs, pandero, darbuka.
Die 'originele' instrumenten lijken een garantie te geven voor de authenticiteit van de muziek, maar dat is een blijvend punt van discussie in Spanje. Want hoe klonk de muziek in de middeleeuwen? Het land had in de 13de eeuw al de invloeden ondergaan van de moren en vanuit noordelijker streken. Drie culturen kwamen er samen: de christelijke, arabische en joodse. Waar bijvoorbeeld een René Clemencic met zijn musici meer de arabische kant aan bod laat komen, komt bij Paniagua juist die culturele veelzijdigheid tot uiting. Zijn kleurrijke, subtiele uitvoeringen tonen hoe dicht klassieke-, religieuze- en volksmuziek bij elkaar kunnen komen.
Zo hoor je in de zang (3 stemmen) zowel de klassiek getinte sopraan van Henar Alvarez als de folkachtige tenor van C'sar Caraza. De derde stem is die van Luis Antonio Muñoz. Ze zingen niet enkel maar declameren ook.
In de uitvoeringen herken je - op enkele mooie melodieën na - nauwelijks iets van wat we tegenwoordig kennen als folk uit Galicië. Een enkele keer lijkt er een doedelzak te klinken, maar dan gaat het meer om small pipes dan om een gaita. Waar dit album dus in eerste instantie fraai is voor de liefhebber van middeleeuwse muziek zal het toch ook een rijke voedingsbron vormen voor eigentijdse folkgroepen in Spanje.
Henk - Waardering 7+