Sido Martens - Monomaan - eigen beheer (www.sidomartens.nl)
Op 15 juli lanceerde Sido Martens in een lommerrijke boomgaard een nieuwe cd: Monomaan. Zijn vorige verscheen in december vorig jaar, maar onze Friese bard sloot zichzelf in de 17e t/m de 21e week van dit jaar op een Friese kampeerlocatie op in een oude caravan om de strijd met nieuwe muziek, nieuwe teksten aan te gaan en er een beluisterbaar product van te maken. Om het zichzelf nog wat moeilijker te maken, ging hij terug in de tijd en gebruikte daarvoor de analoge bandrecorder die hij 39 jaar geleden had gekocht, maar die hij al zeker 33 jaar niet meer had gezien, tot hij hem bij toeval weer zag en terugkocht. Een druppeltje olie hier en daar, wat stof wegpoetsen, bandresidu van de koppen boenen met 90% alcohol, demagnetiseren en afstellen. De Teac 80-8, het achtsporen werkpaard samen met zijn even oude zusje het Teac Model 5A, het mengpaneel, konden ze het nog? Kon hij het nog? Opgepoetste ouwe troep, zou dat tot iets moois leiden? En dan moest bijna alles nog gespeeld worden op de Harmony Sovereign die Sido in 1971 in Amsterdam kocht voor 350 gulden, inclusief een koffer van karton. De gitaar waarop hij nog bijna al zijn liedjes schrijft maar met gaten, open wonden in de klankkast, getuige de foto naast Mist, het openingslied van de cd. Het was niet alleen een kwestie van willen, maar vooral van moeten. Obsessief bezig zijn met die vergane glorie om zich heen, in een aftandse caravan op een verlaten kampeerterrein. Het werd voor Sido licht ongemakkelijk, de twijfel nam toe maar dit moest het voor hem worden. En hier ligt dan Monomaan voor me, een cd met ruwe randjes onvermogen, een stekelig soort ongeduld en een schiftende portie tevredenheid. Het project kende maar één richting, gewoon rechtdoor het midden. Niet stereofiel maar monomaan. Maar het is goed gekomen. ‘Vrij goed,’ vindt Sido, ‘gelukkig.’
En inderdaad die worsteling met het verleden heeft opnieuw iets bijzonders opgeleverd! Het eindresultaat grijpt je bij je kladden. Laat je niet meer los. Vraagt om opnieuw beluisterd te worden. Heb ik het goed gehoord? Heb ik het begrepen? Terug in de tijd met opgepoetste verouderde apparatuur, maar met een opmerkelijk resultaat. Terug in de tijd, maar tegelijkertijd wel bewust van wat er buiten in de wereld gaande is en hoe hij daar in staat. Wat er nu in hem speelt. Opmerkelijk hoe goed zijn stem klinkt, gevoegd bij zijn subtiele, verfijnde gitaarspel en verrassende achtergrondvocalen.
Sha la la I need you, ik kan er niets aan doen, maar The Shuffles drongen opeens mijn wereld weer binnen, toen ik Sha la paradijs beluisterde, maar Sido maakte er een wel erg wrange, hartverscheurende versie van:
we wonen hier samen
maar leven apart
we praten en delen
maar niet met ons hart
En als hij daar dan ook nog Kreupel op laat volgen, dan slaat de schrik om je hart. Sido, wil je zeggen, in elke relatie zijn er soms problemen, maar die kun je overwinnen, daar kun je samen sterker uit komen?
en zo vroeg ze aan mij
waar ga je heen vannacht
wil je schuilen bij haar
nu ze jouw pijn verzacht
En plotseling grijp je dan terug op het laatste couplet van IJzel, het nummer dat de andere twee liedjes vooraf ging:
kom niet aan met flauwe praatjes
van wij zorgen voor elkaar
van verbonden, alles samen
‘t is een leugen en niet waar
En je vraagt je af; ’t Is toch niet waar? Begrijp ik het verkeerd of zitten we hier naar de Nederlandse versie van Desire te luisteren, het legendarische album van Bob Dylan, waarop zijn verbroken relatie met Sarah centraal staat? Daar schuurde de viool van Scarlet Rivera pijnlijk langs de gekwetste plekken van de ziel. Hier benadrukt de gitaar van Sido net zo doeltreffend hartverscheurend, melancholisch door de bewust gekozen beperkte instrumentatie, de pijn. Of ligt dat aan de recensent en aan de fase van zijn leven waar hij zich nu in bevindt? Beïnvloed door die nummers gaat het daarna ook zo bij de rest op dit album. Intiem sereen maar met teksten die aan jou vreten. Kaal en aangrijpend! Ik kan het niet anders omschrijven. Met een gitaar die het allemaal nog schrijnender maakt.
En helemaal in die sfeer kom je dan bij het laatste nummer van dit album: Weemoedruis:
ik voel nog je hand in de mijne
zo dichtbij was nog niemand geweest
het zand lichtte op in de duinen
maar jouw ogen straalden het meest
wat had ik het willen bewaren
verstoppen ver weg in de tijd
en nooit die verrukking verliezen
door wrok door leugens door spijt
lach maar en doe wat je goed dunkt
en denk nog maar eens aan die keer
hoe gulzig we waren naar liefde
en bevrij me dan zonder het zeer
Ook op zijn vorige werk worstelde Sido al met zijn verleden, zijn jeugd en met de wereld van nu. Een samenleving die worstelt met de manier waarop we met elkaar omgaan, terwijl we toch allemaal alleen het beste willen voor de wereld, met een toekomst voor onze kinderen, die hoop en perspectief biedt.
Een zanger met zijn gitaar. Meer is er niet nodig om ook deze cd van Sido Martens telkens opnieuw op te zetten, een cd die uitnodigt tot nadenken. Om de tekst erbij te pakken en in stilte te herlezen. Een dichtbundel op muziek met teksten die schrijnen. Wat mis je veel als je zijn muziek alleen via Spotify of een ander digitaal kanaal beluistert. Al zijn cd’s zijn kleine monumentjes in de Nederlandstalige liedkunst. Verzorgd, fraai opgenomen en zo gearrangeerd dat je wel gedwongen wordt om te luisteren. En altijd krijg je zijn teksten meegeleverd in uitermate fraai verzorgde boekjes, soms volledige boekwerken. Ze pasten niet allemaal in de cd-kast maar vereisen vaak een eigen plaats. En daar hebben ze recht op. Altijd kleinoden om te koesteren.
Walter van Brakel
Luisteren;
https://www.youtube.com/watch?v=BhthAoISToo