Mathijs Leeuwis - Klei, Stront En Zand - eigen beheer
Hoewel ik weet hoe jong hij nog is, verbaast het me toch om bij het heerlijk doorleefde gruizige stemgeluid een twintiger op het podium te zien zitten. Zijn muziek is bovendien duidelijk geworteld in de oude Amerikaanse jaren '20 en '30 blues, ligt ook al niet voor de hand. En dan zingt ie tegenwoordig ook nog eens in het Nederlands. Gisteravond stelde Mathijs Leeuwis (1985) in de Tilburgse Zaal 16 zijn tweede cd, Klei, Stront En Zand, voor.
Eerst even een paar vooroordelen uit de weg helpen: jonge mensen maken wel degelijk nog zelf muziek, en kiezen niet zomaar voor de gemakkelijkste weg. Gisteravond zag ik een stuk of acht jongens, leeftijd ongeveer midden twintig, folkblues spelen in twee sets. Mathijs Leeuwis kwam voor de gelegenheid met een volledige band, en ook voorprogramma Jeroen Kant koos voor akoestische americana met twee kompanen. Het cliche dat de muziek van singer-songwriters alleen maar gewaardeerd wordt door middelbare mannen met bierbuiken is beslist achterhaald. Het genre is populair geworden door muzikanten als Ryan Adams en Damien Rice, die een breder publiek aanspreken en zo op hun beurt weer een voorbeeld zijn voor nog jongere zangers en liedjesschrijvers.
En americana zingen kun je ook heel goed in je eigen taal, zo bewees JW Roy een paar jaar geleden al. Hij is een van de voorbeelden van Jeroen Kant, die in het Nederlands zingt over alledaagse onderwerpen, zoals zijn nichtje van 2, een writer's block of zijn eigen jeugd. Zijn teksten zijn eerlijk en eenvoudig, soms iets te voorspelbaar of met een verplicht aanvoelend rijm, maar hier en daar heeft hij een aardige vondst, zoals in Liza, die te horen krijgt dat haar vader op zee is omgekomen: "maar op de vraag of papa ooit gevonden was / wist haar moeder niks te zeggen, dat vond Liza nogal kras / ze besloot hem te gaan zoeken, maar na zwemles pas". Kant speelt akoestische gitaar en wordt begeleid door Ingmar Spaaij op gitaar en pedal steel en Frans Verburg op piano en melodica. Enkele nummers zijn te beluisteren op Myspace: www.myspace.com/jeroenkant.
Ook Mathijs Leeuwis heeft een tekst over de moeite die je als liedjesschrijver kunt hebben om iets moois te creëren, hij begint zijn optreden met Ik Weet Niet Wat Te Doen op een National tricone steel gitaar. Het is lekker rauw en klinkt wat rammelig, maar dat is het vrijwel instrumentale origineel van Blind Willie Johnson, Dark Is The Night, ook, het hoort gewoon bij de oude bluessound. Vervolgens gaat hij over op akoestische gitaar en voor de presentatie heeft ie een getalenteerde band meegenomen, met daarin Niels Broos, die het toetsenwerk verzorgt op piano en keyboard, en Dave Menkehorst op drums, op de cd neemt producer Gabriël Peeters deze partijen voor zijn rekening. Bassist Guus van Mierlo is evenals Menkehorst bij folkdansers bekend van balgroep RAMA. En last but not least horen we Alex Akela (die ooit nog Ierse folk speelde met de Doolin' Kells) op viool, mandoline en elektrische gitaar. De teksten zitten goed in elkaar en de muziek laveert tussen folk, blues en een vleug country. De nummers zijn door Leeuwis zelf geschreven, en het gaat niet enkel over kommer en kwel, zoals bij veel 'klassieke' singer-songwriters. Ik hoor over een meisje dat gepest wordt op school (Schrijfster), countrydeuntje Ochtenden vertelt over de keuze voor het muzikantenbestaan met als voordeel dat je kunt uitslapen en met titelnummer Klei, Stront En Zand komt zelfs een originele kandidaat voorbij voor het Brabants volkslied. Omdat iedereen al zegt dat ie blues speelt doet ie een echte, jawel, compleet met schema en ouderwetse bridge, maar met een eigentijdse inhoud: M'n Telefoon Ging Af. Tegen het einde heeft Leeuwis nog een sterke cover voor ons in petto, en wel van Hank Williams. Alone And Forsaken werd vertaald in Alleen En Verlaten, de muziek een beetje herschreven en de band mag even helemaal los, er wordt volop gerockt, compleet met scheurende elektrische gitaar.
En dan is het schijfje, zonder al te veel poespas, officieel gepresenteerd. De live uitvoering blijkt wat voller gespeeld te zijn dan wat ik thuis op de cd hoor. Vaak is dat andersom, als ik dan na een mooi akoestisch concert een cd koop blijkt er een flinke band op te staan, soms nog helemaal gladgepoetst ook. Klei, Stront En Zand heeft daar gelukkig geen last van, mede dankzij het fijne productiewerk van Gabriël Peeters. Ondanks dat er meer instrumenten gebruikt worden dan op voorganger Complete Works In Chronological Order heeft de plaat toch een fijn ingetogen geluid en blijven de liedjes centraal staan. Volgens mij heeft die oude folkblues een universele en vooral tijdloze aantrekkingskracht, die er voor zorgt dat de inhoud meteen aankomt. Daarbij is wat mij betreft de keuze om in het Nederlands te zingen de juiste geweest, het maakt het nog wat directer. Ik weet al snel dat Ik Weet Niet Wat Te Doen een van mijn favorieten gaat worden, solo gespeeld op de dobro. En ook Ouderen heeft potentie, met een lekker folky viool. Titelnummer Klei, Stront En Zand wordt begeleid door een melodieuze accordeon (Akela), samen met een mandoline. Ik bedenk me dat ik graag had gehoord hoe dat live klinkt, de trekzak is helaas niet aan bod gekomen bij het optreden. En de vioolintro van Drinken, die bij het concert ietsje vervormd overkwam, geeft een mooie spanning aan het nummer. Leeuwis had het publiek bij de presentatie al gewaarschuwd, dat de cd anders klonk. Hij heeft gelijk, de arrangementen zijn wat soberder, met wat meer percussie, maar dat vind ik nou juist lekker om naar te luisteren, van die mooie verhalende folk, met een gruizige stem gewoon direct in je moerstaal gezongen.
Mirjam Adriaans, waardering 8+
De komende tijd staan er flink wat optredens gepland van Mathijs Leeuwis, meer info daarover en voorproefjes van het album zijn te vinden op: www.myspace.com/mathijsleeuwis.
Meer foto's van de CD-presentatie staan hier.