Transjoik uit Samiland wint Liet Ynternasjonaal
De band Transjoik uit Samiland (Lapland) heeft in Leeuwarden het festival Liet Ynternasjonaal gewonnen met het nummer Mijaja. De publiekprijs van het songfestival voor taalminderheden ging naar zangeres Gwenno uit Wales. De Friese deelnemer aan het festival, Bacon and Bones, eindigde in de middenmoot. De Bildtse band won zaterdagavond het Friese Liet-festival met 'It allerheechste guod'. Voor de Leeuwarder Courant schreef Jacob Haagsma een verslag. Voor de VolkskrantGreta Riemersma. Uit beide artikelen citeren we.
Volkskrant:
…Liet Internationaal is de zangwedstrijd voor groepen die optreden in een Europese minderheidstaal. Het idee is ontstaan uit ergernis over de verwording van het Eurovisie Songfestival, vertelt een van de organisatoren Onno Falkena. Vooral het feit dat de landstaal niet langer verplicht is, wond veel Friezen op. 'Het lijkt allemaal veel te veel op elkaar, terwijl Europa zo veelkleurig is', zegt Falkena. 'Als zelfs de Turken in het Engels zingen is er wel wat mis.' …
…Het Sami van de Lappen is bezig aan een wedergeboorte, vertellen de leden van de Noorse band Transjoik. Het is door de autoriteiten decennialang onderdrukt, reden waarom Laps een scheldwoord is geworden en de bandleden liever spreken van Sami. De laatste 15 jaar mag het weer. Toch spreekt geen enkel bandlid het. Waarom dan toch in Sami gezongen? 'Het is niet nodig de taal te kennen', zegt een van hen. Zij joiken, wat inhoudt dat zij voorla keelklanken produceren…
…Liet Internationaal was vooral een show met deelnemers in spijkerbroek en op gympen. De nummers waren modern, van rap tot bijna heavy metal, maar allemaal met traditionele invloeden. Er werd gespeeld op synthesizers, maar ook op accordeon en tamboerijn. 'Wij willen geen typische songfestivaldeuntjes. Wij willen muziek waaraan je kunt horen waar die vandaan komt, maar niet folkloristisch', zegt Falkena…
…De winst kan Transjoik iets opleveren. De beelden van Liet Internationaal worden uitgezonden op regionale stations in heel Europa. De winnaar van vorig jaar, Pomada, heeft er onder andere een optreden op het Terschellingse festival Oerol aan over gehouden. Hun Catalaanse lied werd bovendien zo vaak op Omrop Fryslân gedraaid dat het Friesland dat het in Friesland een hit werd. 'Het had landelijk een zomerhit kunnen worden', zegt Falkena. 'Maar er was niemand die het in Hilversum kon pluggen. '
Leeuwarder Courant:
…presentator Eric Ennema (…) kon niet voorkomen dat, naar goed Eurovisie-gebruik, het hemd nader is dan de rok. Het jurylid dat Wales vertegenwoordigde was opmerkelijk royaal met haar punten voor de buren, Cornwall en Wales. De Welshe vertegenwoordigers Epitaff is normaal gesproken een vijfmansband, maar was om praktische redenen gereduceerd tot een duo dat deed denken aan Twarres, maar dan met twee Johannen. Hun bijdrage schopte het uiteindelijk tot een tweede plek....
...Ook Gwenna woont in Wales, maar als dochter van een in het Cornisch dichtende vader hield ze toch de eer van die bijna verdwenen taal hoog. Hier was ze een gevoelige ballad-zangeres achter de vleugel, maar in het pauzeprogramma, toen alle artiesten mochten laten horen dat ze niet voor maar één liedje naar Leeuwarden waren gereisd, liet ze een steviger kant van zichzelf horen. Daarentegen viel Briege Murphy, die in het officiële gedeelte in alle opzichten Iers klonk, nogal door de mand toen bleek dat ze voor 'Moondance' van haar beroemde landgenoot Van Morrison een tekstvel nodig had. Nu was zij een van de weinigen die ook in de muziek iets van hun eigen achtergrond lieten door klinken. Dat schijnt ook bij het Galicische Anubía het geval geweest te zijn, maar de messscherpe samenzang van de drie zangeressen klonk erg Oost-Europees, of zelfs volgens het Finse Värttina-model...
…Nux Vomica was een vrolijk stelletje ongeregeld uit Nice, dat in het Occitaans Manu Chao-achtige feestmuziek maakte. Even ongebruikelijk, maar stukken serieuzer klonken de sonore keelklanken van Transjoik, een ervaren groep die met twee slagwerkers een bezwerend effect ontketende. Het is natuurlijk appels en peren vergelijken, zo'n groep naast de verzorgde middle-of-the-road van Bacon And Bones, maar de zaak van de minderheidstalen is met zo'n weekeinde in ieder geval wel gediend….
Mary Gauthier eigenzinnig en altijd 'bittersweet'
Mary Gauthier trekt door het land. Vorige week trad ze op in de Oosterpoort in Groningen. Na haar volgde de Songwriter Circle met Lynn Miles, Ray Wylie Hubbard, Slaid Cleaves en Larry John MacNally. Er kwam 140 man publiek op af onder wie Maaike Borst. Zij was er als recensent voor het Dagblad van het Noorden. Graag citeren we uit haar recensie:
…'Probeer je achter me een wilde band voor te stellen. Met gospelzangers en alles." Mary Gauthier staat in haar eentje op een groot leeg podium in de Groninger Oosterpoort. Ze heeft microfoon en versterker verlaten en vertolkt haar muziek op eigen kracht. Het is een singer-songwritersavond. Alles komt aan op het liedje - of de fantasie van de luisteraar…
…Het is de kracht en tegelijkertijd de zwakte van singer-songwriters. Artiesten die alleen met hun gitaar op pad zijn, moeten een grote zeggingskracht hebben. Zo niet, dan is het snel saai. Lynn Miles, Ray Wylie Hubbard, Slaid Cleaves en Larry John MacNally lijken dat risico te willen vermijden met de formule van de Songwriter Circle. Ze spelen om de beurt een liedje en versterken elkaar zo nu en dan….
…Als ze met die afwisseling inderdaad proberen de gevreesde saaiheid tegen te gaan, bereiken ze het omgekeerde. Zeker na het intieme optreden van Gauthier is de combinatie tussen de vier onsamenhangend en afstandelijk. Ze doen een beetje plichtmatig een voor een hun ding. Net als de potentiële engelenstem van Lynn Miles begint op te warmen, is het de beurt aan oude rot en ras-Texaan Ray Wylie Hubbard. Vervolgens staat Slaid Cleaves op om een van zijn mooie verhalende liedjes te vertolken. Zijn warme stem en subtiel gesmede nummers vragen om meer. Maar nee, het moet om de beurt, dus mag Larry John MacNally zijn gitaarkunsten vertonen...
… deze formule laat geen ruimte aan hun persoonlijkheid. Juist een eigenzinnige persoonlijkheid kan een singer-songwriter zo interessant maken, dat bewijst Mary Gauthier. Haar liedjes blinken uit in treffende, uit het leven gegrepen teksten. Altijd 'bittersweet'. Gauthier vertolkt de verhalen met bravoure…