-door Mirjam Adriaans, foto's Ronald Rietman-
Ze kwam naar Nederland om te studeren aan het conservatorium en is in Rotterdam blijven wonen. Dat viel niet altijd mee, ze had heimwee naar het zonnige weer en haar familie in Portugal. Dus besloot Magda Mendes om die gevoelens te vertalen in liedjes. Fraaie liedjes zelfs, die ze met haar mooie heldere stem ten gehore brengt. Ook gistermiddag in Oisterwijk wist ze een aandachtig luisterend publiek te overtuigen, samen met haar sterke muzikanten.
Hoewel het optreden in Tiliander niet uitverkocht is, is de zaal wel goed gevuld voor het concert van het Magda Mendes kwartet. Terecht, zo blijkt al snel, concertorganisatie Groeten Uit Oisterwijk heeft met deze muzikanten weer klasse in huis gehaald. Met gitarist, medecomponist en arrangeur Ward Veenstra werkt ze al heel lang samen, voor het programma Com O Vento (met de wind mee) heeft ze violist Gustavo Cabrera en celliste Aleksandra Kaspera in de arm genomen. Beiden hebben een klassieke scholing gehad, maar weten trefzeker een gevoelige snaar te raken als de liedjes daarom vragen. Hun begeleiding is sober, intiem, weemoedig of spannend waar nodig en eenvoudigweg mooi.
Mendes vertelt over hoe ze naar Nederland kwam om te studeren en liedjes ging schrijven om de heimwee naar Lissabon tegen te gaan. En als ze die liedjes meeneemt op tour dan lijken haar familie en moederland niet meer zo ver weg. Want het is soms best moeilijk, als je hier in de regen zit terwijl het daar warm en zonnig is, al veranderde dat beeld wel toen ze tijdens opnames van een album hoorde over vreselijke bosbranden daar, waarbij mensen zijn doodgegaan. Dat levert het nummer Manda Água (vraag om water) op. Haar prachtige stem in combinatie met percussie, waaronder een vierkante trom (een adufe als ik mij niet vergis, die ze deze middag even moet bevochtigen omdat het nu eens een keer te droog is in Nederland) en de wervelende klanken van viool, cello en akoestische gitaar brengen de liedjes tot leven.
In eerste instantie zijn ze wat weemoedig van aard, waar de gevoelens later in het optreden wat blijmoediger worden. Zo zingt ze in Esta Rua over de straat waar ze woont en waarvan ze ging beseffen dat die ook overeenkomsten had met de straten in Lissabon. Dit is overigens wel een fado, maar dan eentje die niet triest is, want ze voelt zich er juist thuis. En Mendes kent haar klassiekers, dus komt er een heuse fado van Amalia Rodrigues voorbij, in Meu Amigo Está Longe speelt ze zelf gitaar met begeleiding van Veenstra op de Portugese gitaar. Daarover geeft hij gelijk wat uitleg, want in tegenstelling tot wat veel mensen denken is het geen luit of mandoline, al ziet het instrument er wel zo uit. Er zijn ook verschillende varianten uit Lissabon of Coimbra (die van hem is de Coimbra-versie).
De eerste keer dat ik Mendes zag was een jaar of twaalf geleden, toen ze met een fadotrio speelde, al zat er ook wat eigen werk bij. Vervolgens kwam ze in '21 met een grote bezetting en het programma Oliveiras naar mijn woonplaats. Dat herinnert ze zich nog na afloop van het optreden. "Het was een beetje een rare dag," vertelt ze, "want het was een concert dat diverse keren was uitgesteld, het publiek was nog voorzichtig en er was niet genoeg personeel." Ja, dat weet ik ook nog, het was net na een lockdown, maar het was een heerlijk optreden met persoonlijke liedjes, blazers erbij en projecties op een scherm, onder meer van de olijfboomgaard van haar vader.
Maar misschien vind ik de liedjes van Magda Mendes nog wel het mooist zoals ze deze middag uitgevoerd worden, in de vorm van Portugese kamermuziek, die toch op een of andere manier geworteld blijkt te zijn in de traditie. En voor we het weten komt er een eind aan de mooie verhalen, de fraaie liedjes en prachtig kleingehouden begeleiding. Als toegift mag de zaal meezingen met Coisas Importantes (belangrijke dingen). Nee, je hoeft geen Portugees te kennen, gewoon drie noten O. En op haar aanwijzingen ontstaat een heel fijne canon met vrouwen- en mannenstemmen. Wat een heerlijk gevoel hou je daaraan over.