Hier geen verhandeling over het Germaanse Joelfeest, het heidense midwinterfeest dat mijn overoverover-etc-grootvader vierde toen-ie nog nooit van kerst gehoord had. Wel enkele andere aan kerst gerelateerde zaken die me lief zijn. Zoals de speurtocht door mijn platenkast op zoek naar de juiste kerstsfeer en het jaarlijkse ‘kerstconcert' dat ik bezoek, dit keer een uitvoering van Winterliederen door Linde Nijland, Bert Ridderbos en Henk Scholte.
Elk jaar neem ik me voor om rond Kerst en Oud op Nieuw naar minstens één mooi live-concert te gaan. Vorig jaar was dat bijvoorbeeld in Leuven Ambrozijn 10 jaar. Mooi zo'n stad in kerstsfeer. Eerder vermaakte ik me al eens op het jaarlijkse Boombal in de nacht van oud op nieuw in de Centrale in Gent. Dit keer werd het dus ‘Winterliederen' in het Groningse dorpje Kropswolde.
Het had ook Willem Vermandere kunnen zijn bij GUO in Oisterwijk/Haren maar dat was al snel uitverkocht. Of een van de concerten die de 23 zangeressen van Le Mystère Des Voix Bulgares dezer dagen hier geven. Ze zingen Kolodni Pesni, speciale kerstliederen uit de Bulgaarse traditie om elkaar geluk te wensen. Ze worden daarbij begeleid op traditionele instrumenten als Kaval (fluit), gadulk (viool) en gaita (doedelzak). Kijk en luister eens naar dit koor op YouTube. Voor concertdata zie www.vivesco.nl/agenda.asp.
Het familieprogramma dat Dirom Darom morgen twee keer uitvoert, heeft ook even door mijn hoofd gespeeld. Kinderen mogen daarbij zelf de liedjes en verhaaltjes uitkiezen, meespelen op allerlei instrumenten, meezingen en dansen. In de pauze wordt er geknutseld onder het genot van koek en zopie. Oma vertelt verhalen.
Maar onze kleindochter is daar met haar 8 maanden nog te klein voor. Misschien iets voor over een jaar of twee. Het is zondag 23/12 zowel om 16:00 uur als 19:30 te doen in buurthuis de Aanlegstijger in Gorinchem. Luister alvast eens naar een fragment van Ons is geboren op de site van Helga Buitelaar. Je kunt het vinden op home.casema.nl/helgabuitelaar onder het hoofdstukje ‘Hoe klink ik'.
Maar goed, geen Vermandere, Le Mystère Des Voix Bulgares of Dirom Darom, wél Winterliederen. Toen ik hun cd had gehoord móest en zou ik het live meemaken. Gisteravond kwam het ervan in het sfeervol oude kerkje van Kropswolde, ergens ver weggestopt in het idyllisch rijpwitte Groningse land tussen Hoogezand en Veendam. Bij zeven graden onder nul zagen de vaarten van het veengebied er dichtgevroren uit. Wekpotten met brandende kaarsen verlichtten het toegangspad naar het kerkje. De glühwein stond klaar. Een mooiere setting voor Winterliederen konden we niet wensen.
In mijn cd-recensie vertelde ik al hoezeer me de combinatie van Linde Nijlands heldere hoge stem en de wat zwaardere van Henk Scholte beviel. Luister eens op hun site naar een fragment van Deunen en Dreumen. Overigens heeft Henk Scholte, gezien het ingetogen karakter van Winterliederen, zich behoorlijk moeten intomen. Zijn aankondigingen klinken soms nog bruistig en uitbundig in het Gronings, maar na een twee weken durende retraite van het trio op het Deense eiland Rømø, zingt hij in het wonderschone Drei Rozen hoger en gepolijster dan ooit.
Het subtiele snarenspel van Ridderbos tilt niet enkel dit nummer op een hoger plan, maar kruipt ook live diep onder je huid. Luister hier eens naar het intro van Drei Rozen. Stel je die sprankelende snaren eens voor in de akoestiek van een oud kerkje. Het was volop genieten!
Het hele album Winterliederen passeerde. Bovendien waren er nummers toegevoegd om tot een afwisselend avondvullend programma te komen. Zo zong Nijland een prachtig verstilde versie van Gold & Silver, een door Jackson C. Frank geschreven nummer dat ooit op het repertoire stond van Sandy Denny, de zangeres die Nijland zo lief is. Van haar coverde ze ook Winter Winds dat Denny destijds met Fotheringay op elpee zette. Ten behoeve van het uptempo-werk kozen ze ondermeer voor een instrumentale polka en Tarpaper Shacks van Si Khan.
Winterliederen wordt enthousiast ontvangen. Er zijn inmiddels spontaan drie concerten bijgeboekt, dus je kunt er nog naar toe. De extra data zijn 4 januari (Pro Rege, Spijk), 5 januari (Stichting 't Grunneger Bouk, Vlagtwedde) en 13 januari (Kerk, Wirdum). Zie www.winterliederen.nl.
Zo'n Winterliederen-tournee kan trouwens een waardevolle traditie worden. Plannen voor volgend jaar zitten al in de pen.
Er zijn meer van die geslaagde tradities te bedenken. Een van m'n beste muziekmaats stuurt me elk jaar als kerstwens een cd met kerst- en winterliederen die hij plukt uit zijn gigantische cd- en platencollectie. We hebben beiden de folkrevival in de jaren zeventig van de vorige eeuw meegemaakt, dus dat levert naast nieuwer materiaal als December song van Carmina en Rember o thou man van Richard Thompson (van zijn 1000 Years of Popular Music), ook spul van destijds op als The first Nowell van Steeleye Span, Cantique de Noel van Joan Baez en Sound, Sound Your Instruments of Joy van The Watersons. Deze hymne zongen Lal, Mike en Norma Waterson en Norma's echtgenoot Martin Carthy al in 1977 op hun gelijknamige elpee. Dat album is dit jaar overigens opnieuw uitgebracht op cd. Luister hier naar een fragment.
Da's genieten bij de kerstboom. Dit soort muziek brengt mij elk jaar weer tot grasduinen in mijn platen- en cd-kast zoekend naar de juiste muziek bij die kerststemming.
Ik heb nu al een stapeltje cd's klaar liggen, met ondermeer A Christmas Present From The Albion Band ('85 op elpee en cassettebandje, maar later ook op cd uitgebracht: Tracer CD 003, 1986). Daarop staat Christmas must be tonight een cover van The Band. Luister eens naar de live-versie van The Band's Robert Robertson. Lekker puur, enkel gitaar en zang.
Tja, ik ga liefst voor puur. Zoiets als dat a capella-werk van The Watersons. In mijn stapeltje ontbreken dan ook zeker niet Coope, Boyes and Simpson. Dit drietal is op Fire and Sleet and Candlelight ('03) aangevuld met de na aan hun hart liggende dames Jo Freija, Fi Fraser en Georgina Boyes. Wat mij betreft een van de mooiste kerst-cd's. A capella harmony-zang zoals je dat zelden nog hoort.
Als dat me weer bij de keel grijpt, kan ik zomaar opnieuw mijn cd-kast induiken en grijpen naar ander werk van Coope Boyes & Simpson dat tot nadenken stemt. Bijvoorbeeld de vele songs die ze zingen over de gruwelen en de zinloosheid van eerste wereldoorlog. Dat wordt dan ongetwijfeld We're Here Because We're Here/Concert Party: Paschendaele '95, een van die prachtige albums uit de serie Vredesconcerten Passendale. Een ander nummer van Coope Boyes & Simpson waar ik dan zomaar bij kan uitkomen is het meeslepende ‘Lay me Low', zoals dat ook op YouTube kunt zien.
Om die pure melancholie van Coope Boyes & Simpson verder uit te diepen zoek ik het vervolgens in Italië. De kerst-cd La Santa Notte dell'Oriente ('97) van Baraban is altijd raak. Luister eens hier naar een fragment van Puer Natus. Nog melancholischer wordt het met Fratelli Mancuso. Deze twee Siciliaanse broers emigreerden twintig jaar geleden naar Londen. Heimwee en verlangen spatten van hun rauwe zang af. Op hun eerste album (met de al even rauwe sax van Antonio Marangolo) nog sterker dan van het iets geliktere werk op hun tweede Cantu. Luister eens hier naar een fragment van het nummer Preghiera, waarin Maria bedankt wordt voor het op de wereld zetten van Jezus...
Die Fratelli Mancuso zijn met hun twee albums compleet doorgebroken. Op YouTube zijn drie indringende live-registrateis te zien. Twee van een requiem in een Engelse kerk, mét koor. Zie hier en hier. Je zou ze zo op je begrafenis laten komen ;-)
En natuurlijk omarmt Italië de verloren gewaande broers nu ook. Zoals mag blijken uit de opnamen die gemaakt zijn van Lorenzo en Enzo Mancuso begeleid door een compleet symfonieorkest ‘thuis' in het eeuwenoude openluchttheater ‘Anfiteatro di Taormina' in het mooie plaatsje Taormina op Sicilië, zie hier.
Uiteindelijk keer ik ongetwijfeld terug naar de cd Winterliederen. Dan droom ik weg naar dertig jaar geleden, toen ik The Snows voor het eerst hoorde van The Buskers (Davey Arthur: banjo, mandoline / George Furey: gitaar, zang / Paul Furey: accordeon, lepels). Het stond op de dubbel-elpee The 2nd Irish Folk Festival in Tour ('75). In die tijd trok de Ierse top jaar in jaar uit door Duitsland met hun Irish Folk Festival on Tour. Ik weet niet hoe vaak, maar ik ben in ieder geval in het gelukkige bezit van registraties van het 2de tot en met het 5de festival.
Op het album Winterliederen voert Linde Nijland The Snows a capella uit, met gedurfde stiltes tussen de coupletten. Live in het kerkje van Kropswold zong ze het ook, zonder microfoon. Indrukwekkend! Luister en huiver hier ...
Fijne dagen allemaal, met veel mooie muziekskes!
Henk