Als Tom Waits met een nieuw album komt duikt de pers er wereldwijd
bovenop. En nu het met Orphans (Anti) een 3-cd betreft, is het
helemaal raak. De afgelopen week plaatsten vrijwel alle Wegener
Dagbladen in Nederland een indringende beschouwing van de hand van
Willem Jongeneelen. In België maken de landelijke dagbladen De
Standaard en De Morgen het bonter. Ze publiceren niet enkel doorwrochte
recensies van hun voornaamste muziekredacteuren (die van De Morgen is
minder enthousiast dan die van De Standaard), maar bovendien meerdere
pagina's omvattende interviews met de meester zelf.
Orphans bevat 3 cd's in een met 54 liedjes, waarvan 30 gloednieuwe. De rest is een verzameling van verschillende eenmalige projecten, soundtracks en liveopnames.
Alvorens te citeren uit de recensies eerst even Waits aan het woord in het persbericht dat de release van Orphans begleidt:
‘Mijn weeskinderen zijn onbehouwen, maar ook gevoelige liedjes. Het zijn rumba's over zeemeerminnen, shuffles over treinongelukken, tarantella's over insecten en madrigalen over de verdrinkingsdood. Het zijn bange, gemene kinderen van songs handelend over verrukking en melancholie; het zijn liedjes die een moeilijke jeugd hebben gehad; liedjes van dubieuze komaf, uit de klauwen van het noodlot gered, die
nu alleen nog op verzorging wachten. Laat zien dat je niet bang bent en haal ze in huis. Ze bijten niet, ze hebben alleen wat aandacht nodig."
Hier passages uit de recensies van Willem Jongeneelen (Wegener), Bart Steenhout (De Morgen) en Peter Vantyghem (De Standaard).
Willem Jongeneelen (Wegener):
...Die eerste cd heet 'Brawlers'. Die ligt muzikaal het dichtste bij zijn laatste, door Anti uitgebrachte albums. Waits pakt daarop stevig uit met songs waarin rock en blues welig tieren. Rauwe schetsen van het leven in stoffig Amerika ver buiten de grote stad. (...) Soms is het bijna rock-'n-roll. In die omgeving past die opvallende cover van The Ramones goed, al valt er ook van de ooit door Leadbelly gezongen traditional 'Ain't Goin' Down To The Well' te genieten...
...De tweede cd genaamd 'Bawlers' is stukken gevoeliger. Liefhebbers van de crooner, die vooral in de jaren zeventig en tachtig nog regelmatig in Waits huisde, komen hier volledig aan hun trekken. Het album zal zelfs notoire Waits-haters ervan kunnen overtuigen dat hij echt een meesterlijke songschrijver is. En ook al wordt hem wel eens verweten dat hij overdrijft of een rol speelt, met die stem valt het best mee. (...) Ook op 'Bawlers' is trouwens opnieuw een prachtige klassieker van Leadbelly te horen. Het overgrote deel van de rest is geschreven door Waits en zijn onafscheidelijke partner én artistiek compagnon Kathleen Brennann....
...Met de derde cd in het pakket zullen sommigen moeite hebben. Waits gaf dit derde album natuurlijk niet voor niets de naam 'Bastards' mee. Dit deel vormt een soort rariteitenkabinet met vooral vreemde songs en vertellingen. Daaronder zijn covers en teksten terug te vinden van Sparklehorse, Daniel Johnston, Kurt Weill, Bertolt Brecht en Jack Kerouac, schrijver van het beroemde, ook voor Waits inspirerende boek 'On The Road'. Uitermate boeiend voor wie uit 's mans hand eet en maar geen
genoeg kan krijgen van zijn melodieën, intonatie, woordkeus en wonderbaarlijk piepende en knorrende stem. Anderen die minder gecharmeerd zijn van zijn extreme kanten of moeite hebben met het bewust rommelige karakter van zijn ketelmuziek en sterke verhalen, kunnen hier wellicht licht teleurgesteld of zelfs zwaar geïrriteerd raken en beter deze derde cd vol 'Bastards' mijden...
...Ruim vijfenzeventig procent van 'Orphans' kan, mede door de uitgebreide lijst van sublieme muzikanten die door de jaren heen bij Waits aanschoven, tot zijn beste werk worden gerekend. De overige 25 procent doet daar niet veel voor onder. Dat de derde cd niet voor iedereen even goed te pruimen zal zijn, zegt meer over de individuele smaak en het incasseringsvermogen dan over de kwaliteiten van de meester van zowel het rauwe als het tedere liedje...
Peter Vantyghem (De Standaard):
...Het driedubbele Orphans bevat zoveel prachtige songs, zoveel sfeer, en vooral zoveel muziek die je hier enkel op Radio 1 hoort, dat je geboeid blijft luisteren. Het is niet duidelijk waarop de collectie berust, maar de meest waarschijnlijke hypothese is dat Waits een verzameling overschotjes wilde maken en er een volwaardig drieluik aan overhield, gevuld met restjes, nieuwe songs en heropgenomen songs. Hij heeft er drie jaar aan gewerkt. Voor de verzamelaars: 42 songs zijn nooit eerder op plaat verschenen. En deze uitgave bevat een boekje van 94 pagina's met veel tekst en onuitgegeven foto's...
...Bawlers is het romantische zusje van de drie. Er staan twintig ballads op, die Waits zingt met zijn schuurpapieren stem. Zijn kracht is dat hij het zo simpel houdt, alsof hij weet dat elke bruuske beweging de vogel die hij probeert te vangen, zal doden. We horen enkele songs uit soundtracks, maar zijn vooral blij met de nieuwe song ,,Tell it to me'', en enkele covers, zoals van ,,Goodnight Irene''...
...Brawlers is de rockplaat. Dit is de expressionistische Waits, die destijds de muziekwereld verbijsterde met Swordfishtrombones . Waits scheurt en stuwt de songs voort, covert The Ramones en heeft er op den duur zelf geen benul meer van of hij nu rock of latin aan het spelen is. Dit is Waits als bluesman, met op ,,Lowdown'' zoon Casey op drums...
Bastards bevat de songs die niet op de vorige twee platen pasten. De rare songs, zoals een versie van ,,Heigh ho'' uit Sneeuwwitje , een zestal spoken-word-stukken, een gedicht van Charles Bukowski. Deze Waits is de interessantste van allemaal, omdat je niet weet wat je mag verwachten....
...Deze Orphans is een geweldig drieluik dat helemaal Tom Waits is, maar tegelijk zoveel stijlen bevat dat je haast van een encyclopedie van de twintigste-eeuwse populaire muziek kunt spreken. Rock, folk, wereldstijlen en jazz leven samen alsof ze dat altijd al hebben gedaan....
Bart Steenhaut (De Morgen):
...De cd's zijn thematisch ingedeeld. Op Brawlers komt vooral de Waits aan bod die zompige blues maakt met botten, metalen ketels en rammelaars en er als een gewonde wolf overheen jankt. Hij zingt alsof hij net een gloeiende petroleumlamp heeft ingeslikt, spuwt, fluimt en schreeuwt de woorden in de microfoon. 'Lowdown', een stuk rammelende garagerock waarop zijn twintigjarige zoon Casey drumt, springt meteen in het oor, maar het is lang niet het enige hoogtepunt op deze box, waaraan Waits, samen met zijn vrouw Kathleen Brennan, drie jaar gewerkt heeft...
...De tweede cd, Bawlers, is evenwel de echte schatkamer: een plaat vol hartverscheurende ballads zoals alleen Waits die in de keel heeft zitten. Ierse walsen, saloonsongs, cabaret, slaapliedjes waar je gegarandeerd een nachtmerrie aan overhoudt en zelfs het origineel van het door Norah Jones gezongen 'Long Way Home'. Kortom: vijfsterrenmateriaal dat de vergelijking met het allerbeste van Waits kan doorstaan...
...Net daarom valt Bastards, het laatste deel, zo tegen: een goeddeels overbodige verzameling door Waits uitgebraakte vertellingen, die geen enkel weldenkend mens meer dan eens zal beluisteren. Niet meteen een plaat voor groentjes, kortom, maar wie alles van Waits in de kast heeft staan zal aan Orphans een hele kluif hebben...