CDs

Vier cd's met ruwweg Amerikaanse folk/al.country bespreek ik hier onder de noemer 'Hogere krachten'. Want ze hebben allen één ding gemeen: ze gaan op een of andere manier over het geloof. Gospelmuziek in uitvoeringen van Buddy Miller en Iris Dement en religieus geïnspireerd singer/songwriter werk van Woven Hand (Dave Eugene Edwards) en Sufjan Stevens. De een gelooft heilig, de ander handelt vanuit nostalgie. De een doet het rockend, de ander bezwerend. De muziek is vaak zo prachtig dat het wat mij betreft de boodschap naar de achtergond verdringt.

Iris Dement - Lifeline - Flariella Records

De nummers van deze pure gospelplaat gaan volgens Iris Dement over iets dat nog groter is dan religie. Het gros kent ze al vanaf haar kindertijd. Als het moeder allemaal teveel werd kroop ze achter de piano en zong de oude liedjes uit de kerk. Daar werd ze rustig van en dus ook de kids.

Later kreeg ook Iris het vaak moeilijk. Het is alweer ruim acht jaar geleden dat haar vorige (derde) album verscheen. Writersblok en depressie speelden haar parten. Net als bij moeder, bracht het spelen en zingen van de gospelsongs achter de piano haar af en toe troost.

In het hoesje van haar nieuwe album schrijft ze: Not long ago, I called my mom from out of the road. I was having some of those hard times again and started crying in the phone. My mom, not hesitating one second, said to me: "Well, Iris! You gotta get to a 'pe-yan-a'!" (...) When I called her that day and she heard the sinking tone in my voice she did what any compassionate person would do: she threw me the lifeline.

Lifeline is dus een toepasselijke titel voor dit album, waarvoor Iris slecht één van de 13 nummer zelf schreef: 'He Reached Down', een eigen interpretatie van de barmachtige samaritaan.

Samen met mede-producer Jim Rooney komt ze weer tot de intieme sound van haar eerste twee albums. Naast het ongewone karakteristieke beverige 'kinderstemmetje' van Dement en haar spel op pianio en akoestische gitaar hoor je hier en daar harmonyvocals van Stuart Duncan, Pat Enright, Alan O'Bryant, Barry Tashian, Bo Ramsey of Jim Rooney. Soms gewoon een tweede stem, maar ook old-time harmonies.
Ik zal niet alle gospelsongs noemen die op het album staan, maar voor de kenners toch even een paar hele mooie: 'Near the Cross', "I've Got That Old Time Religion In My Heart", 'I Never Shall Forget the Day', 'I Don't Want To Get Adjusted'.

Drie songs kennen enkel begeleiding op piano. Verder worden terughoudend akoestische instrumenten ingezet als contrabas, gitaar, dobro of slide gitaar. Slechts in 'Hide Thou Me' (meesterlijk bottleneck-spel) en 'He Reached Down' grijpt Bo Ramsey ingetogen naar de elektrische gitaar.

De terughoudende arrangementen geven alle ruimte aan de unieke expressieve stem van Dement, die je uit duizenden herkent. Veel pure songs dus, met even pure emotie, gezongen op melodieën die soms al meer dan een eeuw overleefd hebben, sterke tijdloze melodieën dus. Als je dit album in een ruk hebt uitgeluisterd, kun je niet anders concluderen dan dat de ogenschijnlijk melodramatische hoestekst, absoluut geen aanstellerij is. Hier klinkt een en al overtuiging. Kortom, een heerlijk eerlijk warm en persoonlijk album, waar je stil van wordt....

Begin dit jaar raakte ik al evenzeer onder de indruk van 'Honey in the Lion's Head'. Een gelijksoortig rustig album, vol met folkklassiekers als 'Who Killed Cock Robin', maar ook met enkele gospels als "Samson" and "Jacob's Ladder". Dat album was van de hand van de echtgenoot van Iris Dement, Greg Brown. Iris zong ook daar op mee alsmede hun dochters Pieta en Constie Brown. Ook gitarist Bo Ramsey assisteerde toen, net als nu. Het moet daar in Iowa heerlijk toeven zijn rond de open haard, mits de ergste depressie van Iris achter de rug is. En daar heeft het nu alle schijn van.

Buddy Miller - Universal United House of Prayer - New West/Sonic Rendezvous

Zoals de defibrilator je terughaalt uit de schoonheid van de bijna dood ervaring, doet Universal United House of Prayer van Buddy Miller dat na het verblijf in de zevende hemel van Iris Dement. Zijn album opent onweerstaanbaar rockend vergezeld van een ijselijke gospeliaanse negerinne-kreet. Dat brengt je meteen met beide voeten terug op deze vervloekte aardbodem.

Buddy Miller levert een spannend album af met een ideale spanningsboog. Waar ik aanvankelijk viel voor de ruim negen minuten durende super-cover van Bob Dylan's 'With God on our side' ben ik steeds meer gaan houden van het geheel, waarin een aantal ijzersterke gospelsongs van eigen hand.

Want in tegenstelling tot Dements album bevat dat van Miller voor het merendeel eigen songs. Zoals het met akoestisch snarenspel omkleedde fraaie 'Wide river to cross' (met Emmylou Harris) en 'This old World' dat Miller schreef samen met Victoria Williams. Bij het schrijven van 'Don't Wait' en 'Returning' werd hij bijgestaan door Jim Lauderdale. Met zijn vrouw Julie schreef hij er ook vier. Zij is op het album vocaal actief in de kartelig omrande meezinger 'Fire and water', terwijl zij in het enkel door haar geschreven 'Fall on the rock' de elektrische gitaar bespeelt.

De zanger/meestergitarist Miller (al jarenlang begeleider van La Harris) komt uit het zuiden van de States, is dus gelovig maar al lang niet meer praktiserend. Ook heeft hij een hekel aan het conservatisme dat schuil gaat achter de 'christian music' in de VS. De opnieuw actuele politieke opvatting die schuil gaat achter Dylans 'With God on my side' past meer in zijn straatje. Het veroordeelt alle politieke, terroristische, oorlogszuchtige handelingen die verricht worden in de naam van God. Ook zijn nieuwe door gospel geïnspireerde songs zijn in dat kader te plaatsen.

Het nummer 'Fall on the rock' is wat mij betreft nu al een gospelklassieker. Het begint meerstemmig a capella met ondermeer bezielende soulvolle zang van de zwarte gospelzangeressen Regina en Ann McCrary, dochters van een van de Fairfield Four, een beroemde gospelgroep uit de veertiger jaren. Na anderhalve minuut krijgt het een rocky sfeertje met elektrische gitaar en drums, dat doorspekt met tal van kreten uitgroeit tot een deinende samenzang.

Typerend is ook 'Is that you' waarin onder een zinderende begeleiding op elektrische gitaar de vertwijfelde vraag klinkt: "Is that you my lord, is that you lord, talking to my heart?....

Naast de cover van Dylan staan er nog twee nummers op van anderen. 'There's a higher power' is halverwege vorige eeuw geschreven door de Louvin Brothers, Ira en Charles Loudermilk die vanaf 1940 tot in de jaren zestig hoge toppen scheerden in de gospel- en countrymuziek.
Het openingsnummer 'Worry too much' is van de hand van Mark Heard die in de jaren zeventig de bijnaam droeg 'The Christian James Taylor'. Kort voor de eerste Golfoorlog schreef hij het anti-oorlogslied 'Worry too much'. In '92 kreeg hij tijdens een optreden plots een hartaanval. Geen dokter in de zaal, trouwens ook geen defibrilator... Hij stierf zogezegd in het harnas.

Woven Hand - Consider The Birds- Glitterhouse/Munich

Minstens zo zinderend, maar aanmerkelijk donkerder, is het derde album van Woven Hand, Dave Eugene Edwards' soloproject. Tikkie lager tempo dan zijn band 16 Horsepower, net iets vaker refererend aan folk/bluegrass. Wovenhand komt op Consider The Birds dicht bij het 'rustiger' 16 Horsepower-album Folklore.

Edwards lijkt nog steeds bezeten door de duivel en probeert die met zijn beklemmende muziek van zich af te schudden. Of misschien zijn verdwaalde genen van Hitchcock in het zangzaad van Edwards vader verzeild geraakt. De muziek is inderdaad spannend, donker, mysterieus. De meeste instrumenten speelt hij zelf in. Een enkele keer laat hij zich assisteren.

Net als bij 16 Horsepower klinkt Edwards in zijn religieus geïnspireerde teksten geëxalteerd.
Op 'Bleary eyed duty' en 'Off the cuff' sleurt hij je bij de les door een megafoon alsof de kansel nog niet hoog genoeg boven het gepeupel uitsteekt. Nog bezwerender is 'To maske a ring'.

Terughoudender, maar nog steeds beklemmend zijn de songs 'Chest of drawers', 'Oil on panel' (Ordy Garrison op drums) en 'The Speaking hands' (Daniël Memahon op piano). Prachtig is de gedreven uitvoering van de enige traditional op dit album 'Down in you forest' met Edwards op een gejaagde dulcimer. Tegen het eind van de cd neemt hij weer de hypnotiserende alsmaar doorbanjerende banjo ter hand gecombineerd met spannende percussie. Eens te meer maakt hij duidelijk: 'The love of him is law'...

Sufjan Stevens: Seven Swans - Rough Trade

De teksten van Sufjan Stevens uit Detroit gaan op 'Seven Swan' allen min of meer over zijn geloof in God. Bijbelverhalen passeren zoals in 'Abraham' en 'The Transfiguration'. Waar je bij Dave Eugene Edwards associaties krijgt met hel en verdoemenis, zijn het bij Stevens meer wierook en kaarsen. Seven Swans is bezwangerd van een hemels sfeertje met akoestische gitaar, zingende zaag, harmonium, lieve geen-vlieg-kwaad-doende soms fluisterende stem, onschuldig koortje.

Het gaat om folkachtige muziek met psychedelische en avantgarde-achtige invloeden. Muziek die in alle intimiteit en breekbaarheid het oor van de engel streelt maar de duivel toch niet in slaap sust door een weerbarstige maar soms ook dansende banjo. Bovendien zijn de songstructuren en arrangementen inventief genoeg.

Mocht de duivel alsnog ingedommeld zijn, dan schrikt ie halverwege de cd wakker in het nummer 'Sister' als plots elektrische gitaar en drums klinken. De engel laat de oordopjes echter onaangeroerd dankzij de vergezellende betoverende vocale lala's waarin Stevens wordt bijgestaan door de The Danielson Family.