Benedicte Maurseth - Benedicte Maurseth - Grappa Musikkforlag HCD7347
Didier François zei ooit dat je met een nyckelharpa je eigen kerk meeneemt onder je arm. Datzelfde zou kunnen zeggen over een ander Scandinavisch instrument, de Noorse hardangerviool. De resonantie- (of sympathie-)snaren, er zitten er vier of vijf onder de gebruikelijke vier die elke viool heeft, zorgen ook hier voor een extra galm. Het instrument stamt al uit de 17de eeuw, werd vooral gebruikt voor dansen en om een bruid naar de kerk te begeleiden. Met die kerk bestaat dan nog een soort haat/liefdeverhouding, omdat het instrument in vroeger tijden ook wel gezien werd als een vinding van de duivel, iets zondigs waar vrome godvrezende mensen niets mee van doen moesten hebben.
En met dat instrument is Benedicte Maurseth opgegroeid, zij komt uit de zuidwestelijke regio van Noorwegen, rond de Hardangerfjord. Hoewel ze nog maar midden dertig is heeft ze al een pak aan ervaring en speelde ze met Knut Hamre, grootmeester op de hardangerviool, van wie ze als kind les kreeg. Met hem maakte ze in 2006 het album Rosa i Botnen, waarop voor het eerst de oudste nog bewaard gebleven hardangerviolen uit Noorwegen te horen zijn. Dit najaar verschijnt een boek van Maurseth over Hamre (ook in het Engels: To Be Nothing: Conversations with Knut Hamre, Hardanger Fiddle Master) en onlangs verscheen Benedicte Maurseth, een solocd met daarop enkel hardangerviool en een stem. Dat album bevat vooral traditionele stukken die ze naar eigen inzicht arrangeerde, naast twee eigen composities en een nummer (de licht plechtige opener Huldre Mi) van Lars Skjervheim (1915-2003).
In de inlay geeft Maurseth een korte uitleg bij elk numer en in welke stemming haar viool staat. Dat blijkt telkens een andere en elke deun heeft dan ook zijn eigen karakter. Dat gaat van de zogeheten Huldreslåtter, deunen die volgens de overlevering ooit ingegeven zijn door mystieke creaturen (bijvoorbeeld bosnimfen), tot haar eigen composities, Etterdønning / Reverberation en Og Fargane Skiftar På Fjorden / And The Colours Shift On The Fjord. Deze laatste ontstond door het zeer wispelturige weer in de Hardangerstreek, zittend bij haar raam zag Maurseth het weer veranderen en al improviserend ontstond de melodie, die de zon, regen, wolken en wind die dag weergeeft in een klankenpalet van rustig kabbelende noten tot spokende stem of ijl strijkwerk.
En dan is er nog de bijna negen minuten durende afsluiter Bygdatråen van Nils Mørkve 1781-1857), waarover het verhaal gaat dat hij wakker werd door het lawaai van verschillende schepselen die in het bos leefden, een 'hulder' (een soort bosnimf) begon te zingen terwijl ze een koe melkte, hij speelde dat na op zijn viool, maar nooit zo mooi als zij het zong, zo wil het verhaal.
Benedicte Maurseth maakte de opnamen in een kerk in Strandebarm, waar ze lange tijd in een klein huisje bij het strand woonde. Dat levert een vaak wat plechtstatig geluid op, dat uitstekend past bij de fraaie klanken van een hardangerviool. Afgaand op wat ze hier als een ware bosnimf laat horen hebben heel wat muzikanten in het verleden een prachtige ervaring gehad. En wij dientengevolge nu ook.
Mirjam Adriaans