Sido Martens - SM 2018 - eigen beheer (www.sidomartens.nl)
Op 15 juli verscheen van Sido Martens de cd Monomaan, in eenzame opsluiting tot stand gekomen in een oude aftandse caravan op een 39 jaar oude TEAC-bandrecorder met een al even oud mengpaneel, die hij ergens bij toeval had gevonden en gekocht. Vier maanden later, op 15 november, verscheen het tweede deel van dit tweeluik. Aan inspiratie en motivatie had hij geen gebrek. Dus werd gewoon weer eerst de basis, inclusief zijn eigen arrangementen op gitaar, mandoline, banjo en zang door hemzelf, opgenomen, waarbij op deze cd vooral de rol van de banjo in veel nummers opvalt die daarna aangevuld wordt met het groepje rasmuzikanten waarmee Sido kan lezen en schrijven. Marketingtechnisch vond hij het zelf dom. Hoeveel Sido Martens kan een mens in een jaar verdragen? Als je ziet hoe beperkt zijn markt is, op dat moment waren er van Monomaan nog maar zestig exemplaren verkocht, is dat misschien een terechte vraag.
SM 2918 geeft ons opnieuw een verrassend en diepgravend kijkje in het innerlijk van deze Friese bard. Niet te vergelijken met Monomaan, ook erg goed, maar toch volkomen anders. Soms lijkt het alsof je naar verstilde kamermuziek zit te luisteren, maar dan hoor je ineens het intieme saxofoongeluid van Hubert Heeringa en vraag je je vertwijfeld af in welk tot inkeer stemmend jazzcafé zit ik hier? Bestaan die dan?
In 15 liedjes neemt Sido door wat hem op dit moment bezig houdt. Wat is het uitzicht als hij liggend op zijn rug in het gras naar de wolken staart en peinzend inventariseert wat hem in de wereld bezighoudt. Hij geeft ons een overzicht van zijn innerlijk: niet alleen luisteren zonder tussenkomst, maar ook voelen met vertrouwen en proeven om te leren. En hinkelend door het leven neemt hij ons mee van onschuld naar schuldvraag, van houden naar geven, van hebben naar delen, van haten naar helen.
Een vriendin van me, waar Sido op mijn verzoek een cd naar toe had gestuurd, verwoordde het treffend. Ze had er juist een gedeelte van beluisterd, terwijl ze een Sinterklaasgedicht aan het maken was. “Maar dat is geen goede combinatie!” schreef ze. “Ná het hele Sintgebeuren neem ik alle tijd om deze cd te beluisteren, met de tekst in mijn hand!!”
En daarmee sloeg ze de spijker op zijn kop. Voor een cd van Sido heb je tijd en rust nodig. Tijd om die in alle rust goed te beluisteren, de muziek op je te laten inwerken, en de tekst mee te lezen en erover na te denken. Het boekje ziet er weer prachtig verzorgd uit en heb je absoluut nodig om optimaal van dit album te kunnen genieten. Geen feestelijk gedruis op de achtergrond terwijl je met iets anders bezig bent. Maar past dat nog bij de moderne mens, die altijd haast heeft, met meerdere dingen tegelijk bezig moet zijn en vluchtig even aanhoort wat een ander soms ook nog te vertellen heeft? Veel critici van muziekbladen zijn verrassend lovend over de kwaliteit van Sido’s werk. Henk Hoogenstraaten [voormalig recensent van Folkforum, red.] vond zijn tweeluik zelfs één van de muzikale hoogtepunten van het afgelopen jaar.
Voor SM 2018 had Sido de basis al opgenomen, ook grotendeels inclusief zijn eigen arrangementen op gitaar, mandoline, banjo en zang. Vervolgens kwam Hubert Heeringa langs en probeerden ze of wat Hubert in zijn hoofd hoorde wanneer hij naar de opgenomen basistrack luisterde overeenkwam met wat Sido had gedacht. Soms is dat verrassend anders en zeer welkom.
“Hubert is zo’n talent”, zegt Sido, “die hoeft ook niks te horen, geen demootje, die gaat zitten en ik heb dan al wel een instrument in gedachten (sax, viool, bugel, mondharmonica) maar dan gaan we los. Lielian heeft de liedjes al wel thuis geoefend en dat gaat zo’n beetje op dezelfde manier, hoewel ik wel zelf een duidelijk beeld heb van de drumpartijen. Jan oefent ook thuis, neemt het op en laat me dat horen. Jan voelt heel goed aan wat past en kan en kent mijn voorkeur voor bepaalde melodielijnen.”
En dat zorgt voor een aangrijpend muzikaal meesterwerk, ik zei het al: verstillende tot inkeer dwingende kamermuziek waar de accordeon van Jan de Vries meteen in de eerste twee nummers over zijn vader en moeder prachtig ingehouden de tekst van Ankerland inkleurt:
aan het touw van zijn vader
aan de riem van fatsoen
in de greep van zijn moeder
nooit de troost van een zoen
en ook bij Die brief:
op de schimmel van verdriet
tot er bloed liep in haar schort
en ze zonder omzien naar de rest
zich op doorgaan had gestort
En dan volgt meteen de viool van Hubert, hoe dicht nadert de klassieke kamermuziek hier de poëtische liedjes van Sido Martens? In Geborgen:
trok ze de splinters uit zijn ziel
waste al zijn pijnen weg
met haar engelengemoed
en Ik vaar over zijn verdere tocht door het leven:
waarheen ik zeil, waar heen ik zeil
ik laat me leiden, ga niets vermijden
en vaar gerust naar elke verre kust
en laat de tijd met rust
En zo neemt Sido ons verder mee en eigenlijk is ieder nummer daarna opnieuw een zorgvuldig gearrangeerd kunstwerkje, muzikale schilderijtjes waar instrumenten als penseelstreken van de schilder worden gebruikt om het verder in te kleuren, of het nou de drums van Lielian Tan zijn, de saxofoon van Hubert Heeringa, de accordeon van Jan de Vries en niet te vergeten al dat fijne gitaarwerk van Sido zelf waarmee hij vaak opvallende likjes verf aanbrengt in zijn muzikale landschap. Zoals bij Sprookjes en Vaar me.
Bij iedere luisterbeurt ontdek ik nieuwe penseelstreken en brengen zijn woorden me weer aan het denken over wat er in het leven belangrijk is.
Hoeveel Sido Martens kan een mens in een jaar verdragen? Voor mij kan het antwoord kort zijn: Muziek van dit niveau op deze manier gebracht is er nooit teveel! Op dit moment zelfs veel te weinig!
Walter van Brakel