Tjane - BrabantLied - eigen beheer (www.brabantlied.nl)
Hoewel Tjane of op zijn minst diverse leden ervan altijd betrokken worden bij de diverse projecten van oprichter Guy Roelofs (onder meer het album De Manuscripten uit 2007, balfolk bigband Groef, een project met kinderliedjes) is BrabantLied tot mijn verbazing pas de tweede cd van de groep na het debuut Mark uit 2005. Er is ondertussen wel een en ander gebeurd aan bezettingswisselingen en anno 2016 bestaat Tjane uit: Guy Roelofs (bouzouki, nyckelharpa, gitaar), Jenny van Diggelen (fluit, tin whistle), Arjan van Tricht (toetsen), Jiroh Matulessy (bas), René Welschen (drums) en Nele Martens (zang).
Het album BrabantLied werd gistermiddag voorgesteld aan een vijftigtal bezoekers in theater De Eendracht in Gemert, de plaats waar de inmiddels al jaren in Breda wonende Roelofs vandaan komt. Het concert krijgt een uniek karakter door twee muzikale gasten uit het dorp: Ties Smits op percussie en Jan van Lankveld op sax, de laatste improviseert er zelfs flink jazzy op los bij afsluiter en meezinger bij uitstek Kiremandee (te vinden op Mark). Ook leuk om te weten: een van de nummers van de nieuwe plaat is De Moord Te Gemert, die ooit plaatsvond op de kermis en laat het nou net dit weekeinde opnieuw kermis zijn in het Brabantse dorp. De moord werd destijds gelijk opgelost, omdat een kameraad van het slachtoffer het zag gebeuren, maar je krijgt toch even een ander gevoel als je na het optreden langs het behoorlijk drukke kermisterrein komt. Het geluid is goed deze middag, technicus Milan Wijnmaalen weet een mooie balans te vinden tussen de fluiten, bouzouki of nyckelharpa enerzijds en de toetsen, drums en bas anderzijds. Bij dit soort optredens is het namelijk belangrijk dat de folkinstrumenten niet verdrinken in het bandgeluid.
Net als op de debuut-cd krijgen de stukken ook nu weer een eigentijds sausje, dat vaak invloeden herbergt uit de folkrock van de jaren ’70, maar er wordt ook met andere stijlen gespeeld. De compositie Wannes en Nele krijgt bijvoorbeeld een hiphopachtig ritme mee door drums en bas. Het stuk was een cadeau voor haar huwelijk, vertelt Martens, want “Guy heeft de gewoonte om voor speciale gelegenheden niet naar een bloemenwinkel te gaan of naar Bol.com te surfen om een bon te kopen, nee, Guy maakt liedjes.” Dat deed Roelofs ook voor de bruiloft van oud-bandlid Wouter Kuyper en dat stuk kreeg de titel De Kuyper In Het Donker. Beide bourrées (met fluit en toetsen in de hoofdrol) zijn voor het album aan elkaar gekoppeld en live swingt dat lekker uit de pan, waar het op plaat lichtjes steriel aandoet. Ook voor de verjaardag van zijn partner en medebandlid Jenny van Diggelen heeft hij een deun gecomponeerd, een fisel (volgens mij een Bretonse dans) die terugkomt in Joachim / Fisel 60 (het eerste deel hiervan is een bourrée in 3 voor het zoontje van Silvie Moors, die eerder bij Tjane zong), met een lekker partijtje nyckelharpa.
Overigens bestaat het merendeel van BrabantLied uit traditionele stukken die Roelofs vond op de Liederenbank of in oude liedboeken (van bijvoorbeeld Harrie Franken) en op de hem kenmerkende wijze eigen arrangementen gaf. Het is een verzameling liedjes, die met elkaar gemeen hebben dat ze zich afspelen in Brabant of in deze provincie opgetekend werden. Het meest bekend is waarschijnlijk Het Vrouwtje Van ’s Hertogenbosch, dat onder meer op het repertoire van de bekende Brabantse volksmuziekgroep Dommelvolk stond. In de versie van Tjane wordt het meer een rustig uitgevoerde ballade, die de tragische lotgevallen vertelt van de vrouw en haar kinderen die doodvriezen in een te koude schuur, nadat hun toegang is geweigerd tot een boerderij. Het zet Roelofs aan het denken zegt ie, want is dat niet een vraag die je jezelf ook nu met het huidige vluchtelingenprobleem kunt stellen, wat doe je als iemand aan de deur klopt die het minder heeft dan jij?
Het mooiste stuk, zowel van de presentatie als op plaat, is voor mij het lied Tjane, waarmee het ooit begon voor de groep. Het wordt met alleen toetsen (deze middag ruilt Roelofs zijn snaren heel even in voor het keyboard), fluit en die fijne heldere stem van Nele Martens uitgevoerd. Zij legt haar hele gevoel in het trieste verhaal van de moeder die haar kinderen machteloos vanuit het graf toespreekt, nadat hun vader hertrouwd is met een ander die bepaald niet zit te wachten op zijn kroost. Folkliefhebbers zullen de prachtige a capella versie van Laïs kennen (Tjanne), maar deze mag er zeker ook zijn.
Bij een presentatie hoort de uitreiking van een eerste exemplaar en dat gaat naar mevrouw Riet Sleddens, de dame die ervoor zorgde dat Guy Roelofs als tiener zijn eerste gitaar kreeg, zij bracht daarmee het muzikale balletje aan het rollen voor hem (al beperkt hij zich deze middag tot bouzouki en nyckelharpa). Ook is er een dankwoord voor Jan de Grauw, wiens schilderij de hoes van de cd siert. Beiden zitten in de zaal, zo niet Jan Smeets, die hulp bood bij het aanvragen van subsidie voor dit project, maar helaas plotseling overleed, aan hem wordt het lied Het Gestolen Dochtertje opgedragen. En we krijgen een stukje te horen van de veldopname van Ate Doornbosch van De Gewonde Ruiter, een zo te horen oudere mevrouw zingt het zonder begeleiding, dan klinkt het toch heel anders met bouzouki, drums en een zachte melodieuze fluit.
Net als Mark is BrabantLied een plaat vol oude liedjes, verhalen die nu een nieuw leven krijgen, met een paar eigen stukken erbij. Het grote verschil zit hem in de bandbezetting, die, op Roelofs en Van Diggelen na, nu volledig anders is. Dat geeft een ander geluid, met name door de toevoeging van een toetsenist, die soms een jaren ’80 gevoel geeft, maar ook vrij subtiel kan aanvullen. Waar het debuut wat dwingender klonk is BrabantLied melodieuzer van toon en lijken de drums wat minder prominent, maar wat gebleven is is de heldere zang van een fijne Vlaamse zangeres en de karakteristieke arrangementen van Roelofs. We hebben even moeten wachten op een nieuwe plaat van Tjane, maar het was de moeite wel waard.
Mirjam Adriaans