Sido Martens – Als het Klinkt dan Klopt het – eigen beheer (www.sidomartens.nl)
Hij is 50 jaar met muziek in de weer en viert zijn 65ste verjaardag. Redenen genoeg voor deze Friese zanger, muzikant en liedschrijver om ons met een meesterwerk te verrassen: Als het Klinkt dan Klopt het. Het omvat een boek vol verhalen over hoe het kwam, ging en gaat, plus 2 cd's: een schijf met archiefmateriaal (Zo die klonk met 27 liedjes van 1973 tot nu) en een schijf met 15 nieuwe liedjes (Zo die klinkt).
Martens blikt met humor en gevoel terug in zijn boek, zoals ook op zijn eerste schijf Zo die Klonk. Hij belicht met bespiegelingen, anekdotes en prachtige zwart-wit foto’s zijn lange carrière met o.a. Fungus, Farmers Union, zijn solo-concert op Pinkpop in 1976 en zijn Nederlandstalig solo-werk. Setlijstjes, fanmail, alle 43 albumhoezen van lp’s, cd’s en cd-boeken zijn afgedrukt.
We komen te weten dat Sido niet van The Dubliners hield: ‘kroegfolk, vond ik dat’. Je leest hoe zijn smaak verschuift van Come On van de Stones, via Dylan naar Jansch, Renbourn, Graham, Pentangle, Faiport en Sandy Denny. Zij brengen hem aan de gitaar. Eerst een Egmond, dan een Eko en een Epiphone. ‘Eindeloos gepiel en gefreak’ met klasgenoot Piet Kok.
Zijn vrouw Trienke Hoogenberg, de zangeres met wie Sido vaker op het podium stond – afgelopen zomer nog op zijn jubileumconcert tijdens Parkfest in Eindhoven - speelt natuurlijk een rol in het boek en op die eerste schijf. Samen speelden ze als duo Trynke & Sido Martens op een avond van het Anti-Straaljagerkomitee Leeuwarden. ‘Geen miljarden voor nieuwe straaljagers’ roept het t affiche dat Sido in zijn boek afbeeldt. Zijn onderschrift: Toen ging het om de F16…
Trienke haalde 3 keer de finale van Liet (het Friese songfestival) met liedjes van de hand van Sido. Lieveling, Koele Kast en Simmerbloed zijn te horen op Zo die Klonk, zoals bijvoorbeeld ook zijn Cambuurlied en zijn alternatieve Kerstlied: Zalig Inhalig Kerstfeest.
Het boek gaat veel verder dan over muziek alleen. Het schetst de tijd waarin Martens groot groeide met ondermeer vier lezenswaardige pagina’s & documenten over zijn felle strijd met Defensie. Sido was dienstweigeraar ‘vanwege mijn diep geloof in pacifisme’. Vier jaar lang – van begin ’68 tot eind ’71 - ontloopt hij de verplichtingen die ze hem opleggen. Uiteindelijk krijgt hij na onderzoek door een psychiater S5, een onvoldoende voor Stabiliteit. Of zoals het Ministerie het netjes omschrijft: ‘u wordt ontslagen van de voor u uit de Wet Gewetensbezwaren Militaire Dienst voortvloeiende verplichtingen wegens gebreken’.
Het zal duidelijk zijn. Het boek en de eerste cd schetsen een treffend tijdsbeeld, met name van de jaren 70.
Het verbaast niet dat Sido ook in zijn nieuwe liedjes op Zo die klinkt veelal terugblikt. Op de van hem bekende wijze is hij weer gevoelig, scherpzinnig, taal-lenig en muzikaal spannend. Citaat uit zijn voorwoord: "De ellende van ouder worden is het tekort aan toekomst. Treuren doe ik niet, terugblikken moet zo nu en dan. (…) Weemoed als smeerolie voor de geest, moed de brandstof om te leven.”
Liefdevol opent hij Zo die klinkt met De Vissen, een herinnering aan zijn ouders, die hij verderop opnieuw bezingt. In Mam gaat het bij stille cello en tokkelgitaar van "Hé mam, maar ik mis je warme wang". In het roerende ruim vijf minuten durende Wim herinnert hij zich de begrafenis van zijn vader, zoals die van zijn moeder in ‘Dit kind’. Wringende gitaarklanken als opgekropte emotie klinken bij: "Een laatste roffel van vaarwel / en stokstijf van bezwering wacht / dit kind het leven af / slikt de adem in en huilt heel zacht".
De arrangementen zijn afwisselender dan ooit. Vaak verstild, enkel stem met fingerpicking gitaarspel of banjo met soms een cello, mondharmonica of viool als inkleuring. Maar toch ook liedjes waarbij het gas er op gaat met bas en drums. Instrumentarium: slagwerk, basgitaar, accordeon, cello, sax, mondharmonica, viool, gitaar, banjo en mandoline. Zoals de laatste jaren is er een tweede stem, die van Annemarieke Coenders.
Dit jubileumwerk vormt het pièce de résistance van Martens’ omvangrijke oeuvre. Al vaker bracht hij albums uit in boekvorm, de laatste jaren prachtig vormgegeven door kunstenares Janne Martens, zijn talentvolle dochter. Vaak groter dan het standaard cd-doosje van 14 bij 12 bij 1cm, vereist dat in mijn geval een aparte cd-kast voor Sido Martens. Dit is niet enkel noodzakelijk vanwege de afwijkende maten, maar ook vanwege de uitzonderlijke kwantiteit en de onophoudelijke hoge kwaliteit…
Henk Hoogenstraaten