Marieke Odekerken & Loes van Schaijk - High Lonesome Below Sea Level, Faces and Stories of Bluegrass Music in the Netherlands - Kunst en Denkwerk, ISBN 978-90-9028918-2
Twee jongedames gingen samen op pad om mensen te interviewen en er foto’s bij te maken. Het project is een uitvloeisel van het afstudeerproject van Loes van Schaijk, muzikante bij Red Herring. Voor haar scriptie onderzocht ze of bluegrass in Nederland op een of andere manier verwant was aan het culturele fenomeen ‘amerikanisering’. Verrassend genoeg kreeg ze van vele ondervraagden het antwoord dat het voor hun gevoel niet uitmaakte waar de muziek vandaan kwam, en een bepaalde levensstijl die erbij hoorde kon ze ook niet ontdekken. Wat wel in haar opkwam was om de verhalen vast te leggen in woord en beeld in een soort koffietafelboek. Fotografe Marieke van Odekerken was al snel enthousiast en reisde samen met Van Schaijk het land door. Het resultaat is een prachtig boekwerk, High Lonesome Below Sea Level, Faces and Stories of Bluegrass Music in the Netherlands vol persoonlijke verhalen die tegelijk een goed inzicht geven in hoe de Nederlandse bluegrasswereld vorm heeft gekregen vanaf de jaren ’60 tot op heden.
Het boek werd in mei gepresenteerd bij het Gulpener Bluegrass Festival in Utrecht, maar ligt sindsdien bij mij thuis binnen handbereik. Steeds weer grijp ik terug, om er een stukje in te lezen of een filmpje te bekijken via de Layar-app, een handige manier om ook te zien en horen wat voor muziek eigenlijk bij die verhalen hoort. Wat bewoog mensen om bluegrass te gaan luisteren of maken? Soms was het een vriend, dan weer een oudere broer, maar ook een vaste platenboer of een buitenlands radiostation (bijvoorbeeld de Amerikaanse legerzender) kon van invloed zijn. Uiteindelijk kreeg bluegrass een vaste schare aanhangers vanaf ongeveer halverwege de jaren ’60. Het begon steevast met luisteren, country was vaak een eerste kennismaking, maar ook groten uit de bluegrass zoals Flatt & Scruggs en zelfs folkicoon Pete Seeger gingen een rol spelen. Net als Thon Fikkerman, die alle akoestische muziek stimuleerde met zijn Folkclub ’65 in Amsterdam, waar even zuidelijker Folk Kring Rotterdam de blik verbreedde voor mensen die meer wilden dan alleen country. vervolgens wilden heel wat muzikanten zelf die deunen spelen en er ontstonden groepen als Smokey Mountain Rangers, Kentucky Mountaineers en, waarschijnlijk de meest bekende band uit die tijd, CCC Inc.
Maar ook nu zijn er nog steeds muzikanten die het genre in ere houden, vaak met een eigen invulling, zoals Vals Plat, dat Nederlandstalige teksten maakte en de nog erg jonge maar zeer getalenteerde band The Cannonball Johnsons die het genre een flinke dosis energie meegeven. Natuurlijk komen ook de twee Nederlandse topbands 4Wheel Drive (nou ja, een groepslid is Nederlander, een ander is een Belg die tegen ons land aan woont en de rest is Duits) en Bluegrass Boogiemen aan bod. Hiervoor zei ik al dat Loes van Schaijk in Red Herring speelt, haar eigen verhaal vormt de introductie. Zij maakte kennis met de Amerikaanse muziek door haar moeder, die in Amerika banjo had leren spelen omdat ze geen werkvergunning kreeg. Daar hoorde een instructieboek van Flatt & Scruggs bij. Maar ze kwam pas echt thuis toen ze in 2004 voor het eerst naar EWOB (European World of Bluegrass) ging.
In totaal staan er 57 verhalen opgetekend in High Lonesome Below Sea Level. Door de teksten heen krijg je een indruk van hoe bluegrass zich ontwikkeld heeft in Nederland, hoe die geschiedenis vaak nauw verweven is met die van folk. Het boek is in het Engels geschreven, maar dat zal voor de meeste lezers niet echt een probleem zijn. Het is een prachtig vormgegeven boek, dat een aanwinst is voor elke liefhebber van akoestische muziek.
Mirjam Adriaans
Tip voor de komende feestdagen: wie het boek nu bestelt via http://www.bluegrassportraits.nl krijgt het gratis thuisbezorgd en als extraatje de cd Live At Volver van Red Herring (de band van auteur Loes van Schaijk én HLBSL-gefotografeerde Arthur Deighton). Overigens kun je via die website ook al even een kijkje nemen in het boek.