Met het plotse overlijden van gitarist/zanger Micheál Ó Domhnaill (54) - zaterdagmiddag 8 juli door een hartaanval - verliest de Ierse folk een  innoverende muzikant uit de gouden revival-generatie die in de jaren zestig de voorbode vormde voor groepen als Planxty, the Bothy Band en Clannad. Zijn eerste groep was het grensverleggende 'Skara Brae', maar nog bepalender voor de de modernisering van de Ierse folk was van 1975 tot 1979 de Bothy Band, die Micheál Ó Domhnaill mede oprichtte.

Geëmigreerd naar de VS volgden later bands als Nightnoise en Relativity (met de broers Cunningham van Silly Wizard) en een langdurige succesvolle samenwerking met fiddler Kevin Burke. Zeventien jaar bleef Ó Domhnaill in de VS. Toen hij tien jaar geleden naar Ierland terugkeerde volgde een nauwe samenwerking met o.a. violist Paddy Glackin.

Micheál Ó Domhnaill stamt uit een muzikaal nest. Pa Hugh Ó Domhnaill was onderwijzer maar ook muzikant/zanger en verzamelaar van oude liedjes. Ma Brid zong in een koor. Voordat Mícheál op zijn zestiende de gitaar omarmde volgde hij vanaf zijn zesde pianoles, zoals ook zijn zussen Tríona en Maighread. Dat er thuis altijd gezongen werd lag voor de hand.

micheál ó domhnaill
Micheál Ó Domhnaill

De vakanties brachten zij door bij opa en oma in Donegal, waar zij bevriend raakten met Pól en Ciarán Brennan (later Clannad) en Dáithi Sproule (later Altan). Samen brachten ze uren door in het café van pa Brennan, waar ze nummers van de Beatles analyseerden. Er moet nog ergens een bandopname rondslingeren uit die tijd met daarop ‘Feidlimidh in the Sky with Diamonds' een samensmelting van het traditionele ‘Báidin Fheidlimidh' en de Beatlessong ‘Lucy in the Sky with Diamonds'.

Skara Brae
Micheál, Tríona en Dáithi gingen eind jaren zestig naar dezelfde universiteit in Dublin. Al snel vormden ze samen met Maighread hun eerste band, Skara Brae, die tot eind ‘72 bestond en waarmee ze een opvallende lp opnamen: ‘Skara Brae', die in '98 opnieuw op cd is uitgebracht. Dat album vormt nog steeds een mijlpaal in de Ierse folkgeschiedenis. Maar toen het verscheen vervloekten puristen hun radicaal nieuwe harmonieën, arrangementen en gitaarstemmingen. Ó Domhnaill cs wilden namelijk geen traditionele muziek kopiëren of conserveren, hoewel  traditionals uit Donegal steeds een belangrijk ingrediënt vormden in hun composities.

Ze mengden de traditionals met snufjes muziek van The Beatles, Pentangle, Joni Mitchel en van andere in Dublin gevestigde bands als de Johnstons (Paul Brady, Tim Hart cs), Emmet Spiceland (Donal Lunny, Mick Moloney cs) en Sweeney's Men (Andy Irvine, Johnny Moynihan, Terry Woods).  
Vanuit die tijd stamt de invloed op Ó Domhnaills gitaarspel van Bert Jansch en John Renbourn (Pentangle) met hun toen revolutionaire open D (DAGDAD) stemming. Het laatste nummer dat ze op hun afscheidsconcert gaven in Wexford in '72 was hun interpretatie ‘Lady Madonna' van The Beatles.

Bothy Band
Na het duo Munroe, samen met Mick Hanly, was Ó Domhnaill in '75 een van de oprichters van de invloedrijke vooruitstrevende Bothy Band. In de vier jaar dat de Bothy Band bestond tourden ze nagenoeg onafgebroken. Vier  sterke stomende akoestische folkalbums zien het licht. Het bandleven was dermate intensief én destructief dat violist Tommy Peoples snel afhaakte.

Het eerste album ‘The Bothy Band 1975' is ingespeeld door Matt Molloy (fluiten), Tommy Peoples (viool), Paddy Keenan (uillean pipes, fluiten), Donal Lunny (bouzouki, zang), Triona Ni Dhomhnaill (klavecimbel, zang) en Micheál Ó Domhnaill (gitaar, zang). Een jaar later op ‘Old Hag You Have Killed Me' is Peoples vervangen door Kevin Burke. In die samenstelling volgen nog ‘Out of the wind into the Sun' ('77) en  ‘After Hours. Live In Paris', het laatste album van de Bothys voordat ze er in 1979 mee ophielden. Het is live in Parijs opgenomen: de virtuositeit spat er vanaf. De populariteit van de band was zo groot dat er, ondanks een oeuvre van slechts drie studio-lp's en één live-lp, er toch een verzamelaar aan gewijd werd: The Best Of The Bothy Band.

Voor veel Ierse bands zijn nu nog steeds de inventieve arrangementen, de tempowisselingen, de onstuimigheid en de tempowisselingen van de Bothy Band een bron van inspiratie.

Nightnoise
Na de split-up van de Bothy Band verhuizen er nogal wat leden naar de VS. Zo ook Micheál, zijn zus Triona en Kevin Burke. Michael begint een langdurige samenwerking met Kevin Burke. Later vormt hij samen met zijn zus en Phil en Johnny Cunningham de band Relativity en daarna Nightnoise met Tríona en fluitist Brian Dunning. Geregeld schoven andere muzikanten als Johnny Cunningham aan. In heel Europa en de VS kreeg Nightnoise veel waardering. Maar zonder zijn werk met die bands tekort te doen, kan wel gesteld worden dat Micheál Ó Domhnaill het meest herinnerd wordt uit zijn Bothy Band-tijd en van zijn eerste band Skara Brea.

Re-release
Toen hij in '97 na 17 jaar VS terugkeerde in Ierland, bracht Gael Linn de Skara Brae lp opnieuw uit. Ter gelegenheid daarvan stond Micheál nog één keer met zus Triona en vriend Dáithi op het podium als Skara Brea. Een paar jaar later sprak Marcus Metz van Folkworld.de daarover met Ó Domhnaill:  

MM: How got you, your sister and Dáithí together to do the gig with "Skara Brae" in Ionad Cois Locha in 1997?
Ó Domhnaill: "Gael Linn" re-released the CD, the original "Skara Brae" CD. So they asked us will we do a one-off concert together to publicize the release of the CD.

MM: So what was your feeling that night?
Ó Domhnaill: It was wonderful. We had a great time. As soon as we started singing everything fell into place and it was like we've never stopped because we have been singing these songs since we were kids. It was a lovely feeling. All of us had different experiences in the intervening years. In the music business we'd all sung professionally and in one sense it was a lot easier doing it than it was way back then. I remember back then, when we were doing it first, it was like ... we were so nervous and we were so young and unexperienced. But this time it was... once we got the first numbers finished it was easy. It was good fun.

MM: And it was the only concert did?
Ó Domhnaill: Yes. We won't do any more. We just said we would do one. That's it.

Ó Domhnaill is op een kleine tweehonderd albums te horen. Want naast het werk met zijn bands en duo's werd door tal van collega's als gastmuzikant gevraagd op hun platen. Om er een paar te noemen: Tommy Hayes, Zoë Conway, Paddy Glackin, Billy Oskay, Carlos Nunez, Puck Fair, Gerald Trimble, Matt Molloy, Maighread Ni Dhomhnaill, Noel Hill, Malcolm Dalglish etc. Ook is hij te horen op tal van verzamelaars van bijvoorbeeld Windham Hill en zelfs op platen die speciaal zijn samengesteld voor bij de yoga.