Tijdens het zeer drukbezochte folkbal bij Café Wilhelmina in Eindhoven afgelopen woensdag (en dat is de laatste maanden geen uitzondering) vroegen we ons af of balfolk op dit moment in de lift zit. Kees Verweij is een enthousiaste danser die regelmatig diverse balfolkevenementen bezoekt. Hij geeft op social media jaarlijks een overzicht van hoeveel bals er georganiseerd zijn in Nederland met wat uitleg en inzichten erbij en we vonden hem bereid om een stukje te schrijven over de ontwikkeling van balfolk in de afgelopen jaren.
-door Kees Verweij, foto's Ronald Rietman / Johan Wijchen-
Begin januari 2020 heb ik met grafieken een overzicht gegeven van de folkbals die in Nederland zijn georganiseerd in de periode 2005-2019. Dit ter gelegenheid van het toenmalig 15-jarig bestaan van de website www.balfolk.nl. We waren nog onwetend wat voor rollercoaster de volgende 5 jaar zou worden.
Nu, weer 5 jaar later, kan een balans worden opgemaakt hoe het balfolklandschap er momenteel voor staat en wat de vooruitzichten zijn.
Twee maanden na het overzicht vielen in maart 2020 de bals stil. Dat we een supportive community zijn, bleek uit het feit dat voor een online ’bal’ 350 kaartjes werden verkocht. Menig band ging ook een eigen bal/concert opzetten, waarbij zelfs de muzikanten niet in 1 ruimte zaten en het dus extra moeilijk voor hen was om samen te spelen.
Iedereen ging anders met deze periode om. De een zocht zijn weg in wat nog wel mogelijk was, en anderen moesten er niet aan denken om tijdens de pandemie te gaan dansen. Toch stond de wereld in die periode niet stil. Nieuwe initiatieven werden ontplooid, zowel online als offline.
Online waren er de nodige bals en concerten, er werd zelfs een digitale dansstage georganiseerd en een digitaal festival, genaamd Sofafolk, te bezoeken vanaf je eigen bank.
Offline werd er ook het een en ander gedaan, zoals met aangepaste dansavonden, zelfs bals als het enigszins mogelijk was. Voorbeelden waren Klaverbals in Breda en Mazurka Legitima in Zaandam. Tussendoor werden in aangepaste vorm twee bals georganiseerd in het Kolpinghuis in Nijmegen, puur omdat deze locatie niet meer beschikbaar zou zijn voor bals en dit een passend afscheid van de locatie was. En een jaar later in diezelfde stad het ‘bal met onbekende datum, voor als het weer kan’, maar dan in de Shuffle, en daarom maar uitgesmeerd over twee dagen.
Toen eind februari 2022 alles weer op gang begon te komen, moest iedereen weer even zijn draai zien te vinden. Organisatoren wilden graag weer dingen organiseren, maar de bezoekers waren nog een beetje huiverig en de automatismen moesten weer opgepakt worden. Hoe zat het ook alweer met reserveren, betalen, cash meenemen e.d.? De eerste dansstage na de lockdown was voor deze keer ook maar 1 dag.
Toch waren er mensen die juist in de coronaperiode balfolk hadden ontdekt. Dus dat is nooit echt stilgevallen. En dat bleek ook wel uit meer dingen: als we naar de jaren 2023 en 2024 kijken werden er weer recordaantallen bals georganiseerd. Maar dat betekent geenszins dat de spoeling dunner wordt. Integendeel, het aantal nieuwe mensen, die balfolk de afgelopen jaren hebben leren kennen, is overweldigend. Een voorbeeld daarvan zijn de bals in Wilhelmina in Eindhoven. Sinds een paar jaar is daar een ware stormloop van nieuwe mensen gaande. Bij het laatste bal waren in het café 91 betalende bezoekers, en dat niet eens voor een band als Naragonia, waar mensen wel doordeweeks een keer verder voor willen reizen.
Dat zorgt wel weer voor nieuwe vraagstukken en aanpak, zoals: de nieuwe mensen hebben de neiging het als een cafébezoek met liveband te beschouwen en zijn makkelijker geneigd (hard) te blijven praten, waardoor subtielere muziek slechter te horen is. En of er zelfs op doordeweekse avonden met voorverkoop gewerkt moet gaan worden.
Continuïteit is op verschillende plekken wel een sleutelbegrip. Dat is in de afgelopen jaren op verschillende plekken gebeurd, gepland of ongepland. Zo is in 2023 noodgedwongen een wisseling van de wacht geweest in Eindhoven. Maar ook Amsterdam kende recent een wisseling van de wacht en ook op andere locaties wordt eraan gewerkt om te voorkomen dat bestaande activiteiten stilvallen.
De instroom van nieuwe mensen stimuleert ook nieuwe initiatieven. Wie had het bijvoorbeeld voor mogelijk gehouden dat twee organisaties in dezelfde stad danslessen konden geven? Dat is het geval in Utrecht. En wie had er verwacht dat er nog eens balfolkactiviteiten zouden worden georganiseerd in Zeeland? Dit jaar wordt begonnen met danslessen, maar het is logisch dat het daarbij niet blijft. Hetzelfde is er aan de hand in Friesland. Ook daar zijn danslessen opgestart en dan duurt het niet lang voordat daar ook (weer) bals georganiseerd gaan worden. En voor het eerst sinds lange tijd vinden er ook in Noord-Brabant weer danslessen plaats, op de plek waar sinds oktober 2023 bals in ‘s-Hertogenbosch worden gehouden.
Deze danslessen worden gehouden door Bo en Paul, die na de dansinstructie in Nijmegen in 2023 ook de instructies in Eindhoven en daarna ook ‘s-Hertogenbosch zijn gaan doen.
In Amsterdam is er naast de Mezrab en het jaarlijkse bal in De Omval in Diemen met de Candance Studio’s nog een locatie gevonden voor grotere bals. In Wageningen was er met de Superettebals ook tijdelijk een derde locatie waar balactiviteiten werden georganiseerd.
De groei van de balfolkscene, die onmiskenbaar is, zorgt ervoor dat er wel weer over nieuwe aspecten wordt nagedacht. Hierbij heeft de stichting Balfolkfabriek een belangrijke rol. Zo wordt nagedacht hoe de (digitale) communicatie nog verder verbeterd kan worden en daarvoor is een nieuw platform ontwikkeld, plug-events. Maar daarnaast wordt ook gedacht aan de aanschaf van een kleine geluidsinstallatie om nieuwe, kleine initiatieven een hulpmiddel te geven iets kleinschaligs van de grond te tillen.
Het is koffiedik kijken waar al deze ontwikkelingen toe kunnen gaan leiden, maar het stemt in ieder geval hoopvol voor de toekomst.
Meer weten over balfolk? Kijk dan op www.balfolk.nl.
Hieronder staan nog enkele sfeerbeelden gemaakt door Ronald Rietman tijdens het folkbal in café Wilhelmina in Eindhoven op 12 februari 2025.
