Folkdans

-door Mirjam Adriaans, foto's Ronald Rietman-
Blije gezichten, lieve mensen, mooie muziekskes, fijne workshops, lekkere dansjes, hilarische momenten, verdeelde meningen over dansvloer en bands en vooral een heerlijke sfeer kenmerken elke editie van CaDansa, dus ook de tiende. Er zijn een paar fraaie ontdekkingen, zoals L'Air Inconnu en Les Conteuses de Pas. Sterke publieksfavorieten, o.a. Bargainatt, Wouter en de Draak, Broes en Naragonia Quartet als schitterend sluitstuk, maken van deze aflevering een prachtig feest van herkenning.

Voor de derde keer strijkt CaDansa neer in De Meenthe in Steenwijk, die opnieuw feestelijk versierd is. Niet alleen met de eekhoorn, die dit jaar het themadier is, maar ook met decomateriaal en posters van eerdere edities. Het is immers de tiende keer dat het balfolkfestival georganiseerd wordt en dat verdient een verjaardagspartijtje, dus staat er een mooie pannenkoekentaart bij de ingang en duiken her en der feesthoedjes op, die gemaakt kunnen worden in de spelletjesruimte.

En bij een feestje horen gasten, dus is er een bezoekje van lokale wethouder van Kunst en Cultuur, Trijn Jongman, die vol verbazing kijkt naar al die mensen (zo rond de duizend op zaterdag en dat is iets meer dan vorig jaar) die samen dansen hier en oproept om ook eens in de mooie omgeving van de gemeente Steenwijkerland te gaan kijken. Niet echt nodig trouwens, want heel wat bezoekers deden en doen dat al, via de boottocht door de Weerribben die elke editie bij de workshops wordt aangeboden, of op eigen houtje als ze geen workshop willen doen voordat de bals beginnen.

Verder verloopt het festival soepel zoals altijd. Organisatrice Selena van Hesteren heeft weinig bijzonderheden te melden, al is het festival nog wel naarstig op zoek naar medewerkers (mocht je interesse hebben om het team van dit mooie festival te versterken kijk dan eens op de site van CaDansa bij de vacatures). Ook heeft ze op vrijdagavond even moeten zoeken waar de muziek vandaan kwam die ze nog in het gebouw hoorde. Er moest afgesloten worden, dus ze had al een paar sessies afgebroken. Uiteindelijk vond ze de bron van het geluid: een stel muzikanten had zich verschanst in het toilet...

Nederlandse inbreng
CaDansa is natuurlijk een festival waar elke Nederlandse balband wel zou willen spelen en wellicht is dat de reden dat er de laatste jaren veel meer goede bands bijkomen. Wouter en de Draak is er een van en die zetten op vrijdag een heel sterke set neer. Accordeonist Wouter Kuiper (ooit lid van Lirio, dat als vernieuwende pionier op dit gebied mag worden gezien) en Joris Alblas (gitaar) worden voor de gelegenheid versterkt met Frank van Vliet op trompet en dat levert onder meer een fraaie hanterdro op en natuurlijk werk van de twee albums die ze uitbrachten. Als ze een langzame wals aankondigen waagt een beginnende danser het erop met haar dansinstructeur, maar als die op natuurlijke wijze een flink tempo krijgt wordt het voor haar nog knap lastig. 
Ze staan al voor de derde keer op het hoofdpodium en verdienen die plek zonder meer. Wat ik mis zijn de Nederlandse dansen die ze onlangs in een lekker fris jasje hebben gestoken op De Basilisk van Utrecht. Desgevraagd vertelt Kuiper dat ze die nog officieel willen presenteren volgende maand. 

Maar er staan dit jaar meer Nederlandse bands op het hoofdpodium en die zijn op zijn minst de moeite van het vermelden waard, want ook zij krijgen de vloer vol enthousiaste dansers en tonen aan dat het niveau een flink stukje gestegen is de laatste jaren in de balfolkwereld hier. 

Het duo Two Catch A Raindrop (Niek van Uden op accordeon en zang en Annelies Luteijn op hobo, dwarsfluit en zang) mag het festival openen en veroorzaakt hilarische momenten met een Efteling-medley waarbij elke deun om een andere dans vraagt. Verwarring alom, maar er wordt volop genoten.

Het trio Barbara Negra houdt van een feestje en heeft een originele aanpak door letterlijk op muzikale wereldreis te gaan en onder meer Spaanse, Argentijnse of Amerikaanse klassiekers (Gershwin!) in een balfolkarrangement te spelen. 

En Itchy Fingers speelde vier jaar geleden voor het eerst een groot optreden voor balfolkies op CaDansa. Toen was het nog onwennig, maar inmiddels hebben Tijn Berends (o.a. bouzouki, concertina, zang) en Erik de Jong (accordeon) dat vaker gedaan en spelen vol overtuiging hun verbalfolkte Ierse deunen, waaronder een gavotte de l'aven die op hun nieuwe album (dat over een paar weken van de pers rolt) terecht is gekomen. 

Open podium
Ook op het open podium zijn er wat Nederlandse formaties te zien, waaronder Nubia, dat in 2015 op CaDansa ontstaan is en fijne deunen brengt, onder meer van hun net verschenen album Vogelvrij. Hier en daar met een paar dichtregels, waarin soms diepe gevoelens verscholen gaan. 

Maar ook Duo Baftig timmert aan de weg. Ze zijn pas na de coronatijd begonnen met balfolk, maar met hun aanstekelijke enthousiasme nemen ze veel dansers voor zich in. Geen band voor het hoofdpodium, wel leuk om een keer te zien. Al hoor ik in mijn hoofd nu wel weer gelijk roekoe roepen, er zit in elk geval een duiventhema in hun werk.

Een andere graag geziene Nederlandse gast op het open podium is Wim te Groen, een klassiek geschoolde pianist die zich balfolk heeft eigen gemaakt.

Mijn ontdekking op het open podium dit jaar is een Amerikaans duo. Daddy Squeeze & Elizabeth brengen er balfolkdeuntjes op accordeons, maar ook een Amerikaanse strut of line dance met een wasbord (of rubboard). Jammer dat er in eerste instantie nauwelijks dansers zijn, maar het klinkt zo lekker, dat de organisatie besluit om ze nog een keer te laten spelen, er is namelijk een plek vrijgekomen op zaterdag. Die dag hebben ze wat meer dansers op de vloer en is er uiteraard opnieuw een Amerikaans blokje, met onder meer Ring Of Fire van Johnny Cash. En ja, daar kan zeker op gedanst worden. Leuk om te weten: zij hebben vorige maand voor het eerst een bal georganiseerd in Minneapolis (Minnesota), met een veertigtal bezoekers, geen slecht begin toch?

Heel veel Fransen
Op vrijdag is er een heerlijk optreden van Les Conteuses de Pas (stappentelsters als ik me niet vergis...), met Marion Blanchard in de gelederen. Met Noiranomis bracht ze vorig jaar al een fijne set, nu is er veel samenzang met de andere leden van het trio, vaak zo goed als a capella en daar hou ik van. Ze doen veel ronds, maar ook een bourrée en cercle met een snaarinstrument dat doet denken aan een Indiase tanpura. Opvallend is overigens de draailierspeler, ik had geen idee dat die subtiel konden klinken, maar hij krijgt het wel voor elkaar. Een bijzondere set.

En op zaterdag staan er bijna alleen maar Fransen op het podium. Omdat Amelie Denarié vanwege gezondheidsredenen niet mag reizen moesten zowel Les Zéoles als Diatocello afzeggen. Maar La Réveilleuse valt graag in laat Simon McDonnell weten, hij vierde enkele jaren geleden zijn verjaardag met Selena en Wouko op DenneFeest en dat beviel prima. Het duo laat een heel fijne combinatie van instrumenten horen: gitaar, mondharmonica en een met de voet bediende bodhrán klinken samen met de klarinet en de stem (en een enkele keer de shrutibox) van Camille Lachenal, die ook de liedjes schrijft. En met name de Mamanzurka is heel gevoelig, jammer dat die nou net niet op hun album staat.

De andere vervangers zijn Duo Tanghe Coudroy (gitaar, trekzak en zang), die heel subtiel bezig zijn en dat klinkt heel mooi, verfijnd en soms breekbaar, maar na de zoveelste polska haken heel wat dansers af. Ik ben eigenlijk benieuwd hoe ze zouden klinken in een luisterconcert, volgens mij zitten er prachtige nuances in hun spel die op een bal niet echt opvallen.

Daartussenin zit L'Air Inconnu en dat is voor mij een prachtige ontdekking. Op viool, mandoline en gitaar of accordeon worden heerlijk energieke deunen gebracht, onder meer een chapelloise (oftewel jig) van Anneleen Brabants en een gezongen bourrée en cercle, in het Spaans met een fraai a capella begin. Bij een minder bekende avant deux à quatre figures roepen ze aanwijzingen naar de dansers. Ze hebben eerder op de dag ook een korte workshop Zwitserse dans gedaan en dus komt er een achoo voorbij, inclusief gejodel. Opnieuw grappige taferelen, maar er wordt luidkeels meegejodeld. Erg sterk optreden.

Afsluiter is Marie Paulette, het duo wist eerder dit jaar al te overtuigen op DenneFeest met een combinatie van elektrische gitaar en diatonisch accordeon en zang, zij met een heel mooie heldere stem, hij af en toe met boventonen, waardoor een soort hypnotiserende drone ontstaat. En ook nu weten ze heel wat dansers tot het einde op de vloer te houden met 'gewone' balfolkdansen als een tovercirkel, scottisch, mazurka of bourrée in 3 (die met een lied in het Occitaans, blijft mooi...).

Workshops
Naast de reguliere instructie bij aanvang van het festival en diverse dansworkshops zijn er ook altijd muziekworkshops. Tot nu toe keek ik altijd mee met de workshop diatonische accordeon voor gevorderden, maar die staat dit jaar helaas niet op het programma. Dus steek ik mijn licht op bij Alle Instrumenten Folk, een samenspelworkshop door Elke De Meester, accordeoniste van Broes. Zij gaat  vakkundig aan de slag met Wedding Guests, een deun van Ian Stephenson (Baltic Crossing), waarvan ze zou willen dat ze die zelf geschreven had, al heeft ze deze ook gekozen omdat ze de ernstig zieke Stephenson wil eren. En deel voor deel, laag voor laag, hoor je hoe diverse akkoordenschema's en verschillende arrangementen een melodie een heel andere klank kunnen geven en hoe je daarmee kunt spelen als muzikant. 

Daarnaast hou ik van gezongen balfolk, dus neem ik ook een kijkje bij de workshops van Marion Blanchard. Die komen grotendeels overeen met die van vorig jaar, al worden er nu andere liedjes gebruikt. 

En de workshop Nederlandse dansen staat weer op het menu. Daar zitten (net als in Schotse dansen) heel wat figuren in, die oefening vergen om onder de knie te krijgen. Anita van Brunschot legt het prima uit in het Nederlands met een Engelse vertaling door haar assistent Wim Scherpenzeel (er zijn immers heel wat bezoekers die onze taal niet machtig zijn). Er zijn hilarische momenten, vooral als er een raam gemaakt moet worden met de armen, want het gaat regelmatig mis. Maar het enthousiasme van de deelnemers is er bepaald niet minder om. Die zijn zelfs met zovelen dat de zaal van het open podium aan de kleine kant is voor deze workshop. Er komen een zestal dansen aan bod en dat is misschien een beetje veel, want er is niet veel tijd om de diepte in te gaan. Maar het is zeker een heel leuke kennismaking met Nederlands erfgoed waar we best een beetje trots op mogen zijn in plaats van het zomaar afdoen als stoffig of oubollig.

Nieuwe elementen
Hoewel CaDansa grotendeels dezelfde opzet heeft zijn er een paar nieuwe elementen toegevoegd dit jaar. Een daarvan is een kwartiertje samen opstarten, waarbij de dansers allerlei oefeningen doen met hun lichamen, een andere is het verhaaltje voor het slapen gaan. In vier delen (elke dag een) leest organisatrice Selena van Hesteren voor over de eekhoorn die een verjaardagsfeestje wil houden maar vergeten is om de uitnodigingen te versturen. Gelukkig is er hulp, onder meer van alle andere themadieren van het festival. Een mooi verhaal, speciaal voor de tiende editie gemaakt door Rianne Werring, in het Engels en op rijm. Je kunt het op de site van CaDansa nog in zijn geheel teruglezen als je een of meer delen gemist hebt. 

Terugkerende favorieten
De organisatie heeft diverse favoriete bands uitgenodigd die er al een (of twee) keer eerder waren. Een daarvan is Mr. Fruits, die naast zijn muzikale inbreng ook voor een andere traditie heeft gezorgd op het festival, namelijk de gembersiroop die hij zelf maakt. Elk jaar weer wordt er om gevraagd, sommigen drinken het spul puur, maar met een kopje heet water erbij heb je gemberthee.

De vette hiphop en bevlogen beats van Beat Bouet Trio doen heel wat liefhebbers uit hun dak gaan op de dansvloer, maar laten het gebouw ook letterlijk op zijn grondvesten schudden. Dus zijn er heel wat afhakers, die onder meer naar Duo Baftig gaan op het open podium (waar de bassen van het trio overigens nog doordreunen). 

En dan waren er nog wat ijzersterke optredens die ik er graag even wil uitlichten: 

De verwachtingen voor Bargainatt zijn hooggespannen na hun dynamische afsluiting van vorig jaar, maar worden zonder meer waargemaakt. Het klinkt nog steeds heerlijk, die (samen-)zang in combinatie met twee violen, accordeon en cello. Maakt niet uit wat ze spelen, een zwierige wals dan wel mazurka (er is even verwarring door een verkeerde setlist), een energieke plinn of een vrolijke rond d'argenton, het is een wel heel lekkere afsluiting van de openingsavond.

Broes laat horen dat ze niet voor niks de Flanders Folk Award voor beste live band op zak hebben en speelt op zaterdag een prachtige set met hier en daar jazzy elementen en soms zelfs heel subtiel. Heerlijk om naar te luisteren, al is het voor dansers af en toe lastig om het ritme van de dans te horen in de muziek. De mannen gooien er heel wat energie in, waar Anouk Sanczuk (net bevallen van een dochter) vol overgave haar viool laat spreken en Elke De Meester heel lekkere accordeonklanken toevoegt. Overigens is dit voorlopig de laatste keer dat Broes speelt, de band gaat zich komende tijd bezighouden met nieuwe muziek en de opnames van hun derde album.

Maarten Decombel en Toon Van Mierlo stonden allebei al vaker op het podium van CaDansa, maar nog niet met zijn tweeën. In coronatijd hebben ze eindelijk de tijd gevonden om samen een album op te nemen en nu treden ze ook regelmatig als duo op. En dat klinkt prachtig. Ze hebben een gezamenlijke liefde ontdekt voor walsen, waarvan ze er een opdragen aan Selena en Wouko en heel het team van CaDansa, omdat ze gehoord hebben dat het fantastisch was dit weekend. Maar kippevel krijg ik bij de mazurka Talisker, een fraaie compositie van Decombel, met spannende gitaarlijnen en een elegante doedelzakpartij. Deze mannen werken al jaren samen en vullen elkaar dan ook naadloos aan. 

En even later zijn ze nog eens te zien in Naragonia Quartet, dat een klasse apart vormt op CaDansa 2023. Negen jaar geleden sloten multi-instrumentalist Van Mierlo en trekzakster en violiste Pascale Rubens het festival ook al schitterend af en nu, versterkt door snarenman Decombel en violist Luc Pilartz, kun je opnieuw bijna een speld horen vallen bij een intieme mazurka of gavotte de l'aven. Al weten ze ook zalig door te stomen in een dartele bourrée, vlammende wals of energieke polka. Het is de enige band op het festival waar zelfs tot stilte gemaand wordt, want het klinkt allemaal prachtig en daar wil je geen noot van missen, of je nou danser bent of luisteraar.

En na vier dagen is het verjaardagsfeest afgelopen. Maar niet zonder afscheidsceremonie, waarbij dit keer de bezoekers worden gesorteerd op de kleur van hun shirts, waarna ze een soort regenboog vormen in een hanterdro, door Naragonia begeleid. Nog even genieten van een fijne melodie van het kwartet, die uiteindelijk al neuriënd wordt overgenomen door de dansers, maar dan is het echt klaar. De jarige trakteert nog op een lekker chocolaatje in de vorm van een eekhoorn en dan moet iedereen gaan, want er moet nog opgeruimd worden. 

Het was opnieuw een heerlijke editie, Selena vertelt dat ze op de eerste dag mensen ziet binnendruppelen en gaandeweg ontstaat er dan een buzz. Op dag drie is dat één beehive geworden, erg leuk om mee te maken. De organisatie is bezig met de volgende CaDansa, maar er is nog geen datum bekend. Hou dus vooral hun social media in de gaten.