-door Mirjam Adriaans, foto's Ronald Rietman-
Eenmaal thuis zegt mijn gevoel dat ik een heerlijk weekend lang gedroomd heb, maar foto's, filmpjes en reacties op social media vertellen me dat het echt gebeurd is. Drie jaar na de vorige editie mocht balfolkfestival CaDansa eindelijk weer gewoon doorgaan, en het werd een festival om van te smullen in De Meenthe in Steenwijk. Van de gemoedelijke ontspannen sfeer, de fijne (al dan niet dansende) mensen, maar uiteraard ook van heel veel muziek, bij spontane sessies, workshops, de heerlijke optredens van Tref!, Laouen, Hialøsa, Mr Folxlide en de prachtige spetterende afsluiter Bargainatt.
We zijn nog maar amper binnen als het gevoel van thuiskomen door mijn vezels trekt. Al snel zorgen de vertrouwde omgeving met fijne mensen, overal spontaan opduikende sessies, de bekende spelletjes en natuurlijk een kwaliteitsprogramma als het om de optredens gaat voor een heerlijk weerzien met CaDansa. Al snel heeft iedereen het over het vorig jaar, want het besef van tijd lijkt te verdwijnen als je iets goed vindt. De opzet van het festival is hetzelfde gebleven en het eten wordt wederom goed verzorgd door de Meenthe, met zowel vega(n) als vleesmaaltijden en lekkere soepjes en broodjes.
Er zijn een paar kleine aanpassingen. Zo is de zaal bij het hoofdpodium veel beter verlicht met sfeervolle lampjesslingers en gekleurde filters. Dat levert al gelijk enthousiaste reacties op bij de dansers. Het podiumlicht is wat saaier geworden, maar ach, daar hebben hooguit fotografen last van.
Enkele dagen vantevoren is gebleken dat er bij de muziekruimtes een muur weggehaald is zodat er maar drie lokalen zijn in plaats van vier. De workshop doedelzak voor beginners wordt dan maar in twee groepen van een uur gesplitst, zodat er toch nog heel wat mensen kennis kunnen maken met dit instrument.
Al snel zit de routine er weer in, voor heel veel mensen betekent dat de hele dag door dansen, spelletjes spelen of zoveel mogelijk meedoen aan sessies. Voor mij draait CaDansa om optredens bekijken, workshops bezoeken en volop sfeer proeven.
Het festival begint al gelijk goed op donderdag, Bert Leemans (chromatisch accordeon) en Erik de Jong (piano accordeon, draailier, fluit) weten al snel wat dansers voor zich in te nemen. Leemans verzorgt vaak de basritmes waar De Jong de melodielijnen doet en het klinkt prima. Maar we hadden ook niet anders verwacht van dit duo en van de goede geluidstechniek van Lucas en zijn team.
Op het open podium is een workshop tarantella bezig en doemt in mijn gedachten een Italiaans dorpsplein op. Het is dan ook niet de balfolkvariant die hier aangeleerd wordt bij de vrolijke Italiaanse deuntjes, maar de authentieke Italiaanse manier van dansen.
De mannen van Tref! zetten de zaal volledig op zijn kop, bij een luisterconcert dat ik jaren terug zag was de groep al heerlijk energiek, maar nu springen de vonken van de drie accordeons met percussie (Fréderic Malempré) direct over op de dansers, die zo'n anderhalf uur aan topsport doen hier. Gekscherend noemt Wim Claeys de groep 'opa's van de folk' (kompaan Didier Laloy is dat blijkbaar al echt), maar ze weten zonder meer het dak eraf te spelen. Uiteraard mag dé rondeau en chaine, oftewel Valhermeil (van accordeonist nummer drie, Bruno LeTron), niet ontbreken en vooruit, zo af en toe mag het wat subtieler met een Zweedse wals of een mooie mazurka, want ook dat hebben deze mannen vlot in de vingers. Het feest is absoluut begonnen en een toegift is zonder meer verdiend.
Vervolgens zien we Bert Leemans terug in Laouen met Ies Muller op Bretonse fluiten en bombarde. Waar de kennismaking met dit duo op DenneFeest eerder dit jaar al goed beviel zijn de mannen nu echt in vorm. Na de bruisende energie van Tref zorgt Laouen voor melodieuze rust met subtiele ritmes, die de zaal in een heerlijke flow weten te brengen. Maar ook de muzikanten raken in die flow, zo vertelt Ies Muller me later. En deze avond is er duidelijk een heel fijne klik, zowel tussen beide heren op hun instrumenten als tussen muzikanten en dansers. En wat klinkt die bombarde toch mooi deze avond...
Op vrijdagochtend treffen we festivalorganisatrice Selena van Hesteren en haar partner Wouko van der Haar aan het ontbijt en, gevraagd naar haar eerste reactie klinkt de opluchting in haar stem: "Ik ben nu wel een beetje moe, maar heel blij dat het weer kan, zo fantastisch!" Wat ook fijn nieuws is is dat de bezoekersaantallen min of meer hetzelfde zijn als de vorige editie, al zijn er toch nog wat mensen thuisgebleven vanwege covid. Het programma blijkt in grote lijnen hetzelfde als wat gepland stond in 2020. Wouko vertelt dat bijvoorbeeld Tref! toen al op het lijstje stond, die konden het jaar daarop niet, maar nu weer wel en Selena voegt toe dat ze bij dat optreden van bovenaf de zaal inkeek en zo gewoon de energie kon zien die daarvanafkwam.
Vervolgens gaan we naar de workshops en traditiegetrouw pik ik een groot deel mee van de diatonische accordeon voor gevorderden. Bruno LeTron onderstreept, zoals vele folkmuzikanten, het belang van muziek aanleren op het gehoor. Hij gaat in deze workshop in op de techniek van de dubbele noten, en als hij het voordoet lijkt het heel gemakkelijk, maar het blijkt een stuk moeilijker voor de cursisten om deze voor hun nog nieuwe techniek zelf toe te passen. Twee uur is eigenlijk te kort, maar geduldig legt LeTron alles uit, en het begint ermee dat de cursisten alleen hun pink en ringvinger mogen gebruiken, de wijsvinger is verboden, dat komt later pas. Wel geeft hij aanwijzingen over de te spelen noten en of er geduwd dan wel getrokken moet worden. LeTron is de eerste die toegeeft dat het een lastige techniek is, dus adviseert hij om er vooral later zelf mee aan de slag te gaan. Neem de tijd om de juiste vingerzetting te oefenen zo zegt hij. En wil je meer weten over zijn muziek, dan kun je natuurlijk terecht op zijn website (https://www.brunoletron.fr) of Youtubekanaal.
Ies Muller gaf drie jaar geleden ook al een workshop en vond dat erg leuk om te doen. Ook hij vindt het belangrijk dat mensen op het gehoor iets leren. Daarbij laat hij mensen graag zelf een en ander uitproberen om zo erachter te komen hoe het goed kan. Overigens vertelt hij erbij dat er ook conflicten ontstaan in de folk, omdat er niets opgeschreven wordt. Er is dus niet een soort bijbel die voorschrijft hoe het moet, zo kun je een vibrato spelen vanuit het middenrif, maar je kunt natuurlijk ook gewoon de fluit schudden.
Variomatic gaat direct na aankomst het podium op, ze hebben uren in de file gestaan en moeten snel soundchecken en gelijk van start met hun versies van bekende deunen zoals het Pink Panther thema of No Limits (van 2Unlimited) die worden omgetoverd in een jig of een polka. Goede muzikanten, dat zeker, maar er zit, wellicht door de omstandigheden, wat minder schwung in hun spel en het klinkt in mijn oren vrij routineus.
Loogaroo weet me meer te boeien op accordeon en gitaar. Pablo Golder en Florian De Schepper hebben natuurlijk ook al een pak aan ervaring en weten hun instrumenten lekker om elkaar heen te vlechten in een spannend samenspel.
Ondertussen krijgt Paracetamol op het open podium nog heel wat dansers de vloer op, o.a. met een cercle circassien die in het Japans van 1 tot 4 telt: ta ka taka ta (of zoiets dan toch, mijn Japans is niet zo sterk). Ze klinken lekker energiek, al lijkt de viool niet helemaal in vorm.
Maar Loogaroo blijft in mijn hoofd zitten dus ga ik terug. Ze beginnen dan net met een stomende chapelloise, het duo blijkt heel wat meer te zijn dan de som van twee delen. Geen wonder dat de vloer erg goed gevuld raakt. En nadat ze afsluiten met een sterk gespeelde Bretonse dans mogen ze heel terecht nog een toegift doen.
En dan is er een nieuwe Zweedse formatie, Hialøsa. Ze komen rechtstreeks van de muziekbeurs Womex in Lissabon naar Steenwijk om te vieren dat ze twee jaar bestaan als band. Overigens was bassist en zanger Malte Zeberg al twee keer eerder te gast, met het Floating Sofa Quartet en met Trolska Polska. Dit keer horen we vooral puur Zweedse deunen, en dan nog meer toegespitst op de historische regio Scania, het huidige Skåne. Slängpolska's en polska's of een engelska die even wordt uitgelegd, worden aangevuld met af en toe een wals of een scottisch. De twee violen sprankelen waar de bas en stem de lagere regionen bevolken. Droge humor hebben ze ook, bij een deun legt Zeberg uit met een knipoog naar Fawlty Towers: "maybe it's an andro, I don't know, I'm from Sweden." Een cd heeft het trio nog niet, maar wie van heerlijk fris gespeelde Zweedse traditionele deunen houdt is dit een aanrader, kijk bijvoorbeeld eens op Youtube naar hun nieuwe videoclip van het nummer Stanna Där Ni Är / Rullande Gubben dat deze avond ook voorbijkomt.
Van Olivier Valente op het open podium zie ik slechts een klein stukje, maar deze Fransman met gitaar heb ik eerder op de dag al zien spelen en zingen in een sessie. Mooie stem en fijn gitaarspel. Er wordt me verteld dat hij van sessie naar sessie trekt, het is in elk geval een bijzondere figuur.
Bij Ti Duo herkennen we twee leden van de band Fahrenheit die de dag erna nog op het podium zal verschijnen. Zij spelen een fijne set dansjes met accordeon/percussie en dwarsfluit met regelmatig een zangpartij tussendoor. Hoewel ze niet per definitie Bretons klinken (integendeel, het is heel divers wat ze doen) komen er heel wat dansen voorbij uit die contreien zoals een rond de St Vincent of een ridée in zes tijden.
De zaterdag heeft een lang en vol programma en ik wil heel veel meemaken maar ook op zondag nog een beetje fit zijn. Ik neem me voor om op tijd mijn bedje op te gaan zoeken, maar dat loopt anders.
We beginnen weer met de workshops, eerst een stukje Bretonse zang en dans waarbij gelijk het voorstel gedaan wordt om een Bretonse sessie te doen later op de middag en er vervolgens aan de slag gegaan wordt met een paar typische vraag- en antwoordliedjes. En hier horen we van Marion Blanchard opnieuw dat folkmuziek een interpretatie is, het is nooit de absolute waarheid.
Bij Hialøsa blijkt dat Zweedse muziek heel intens kan zijn, ze zijn bezig met een slängpolska en een polska met een ritme van drie noten, twee bekende deuntjes uit het zuiden van Zweden. Daar worden wat akkoorden bij gedaan en er kan een en ander gevarieerd worden, waarbij Zeberg wel heel expressief blijkt te zijn met zijn lijf als hij de mandoline hanteert.
Als blijkt dat de dansworkshop van Mr Folxlide (met heerlijke bluesy muziek) bomvol is, terwijl Trio Baladins in een grotere zaal alle ruimte heeft, worden die twee zalen even snel omgewisseld. Er vindt ook voor het eerst een Makers' Market plaats waar we even een kijkje gaan nemen bij zelfgemaakte sieraden en tekeningen maar ook tassen met o.a. muzieknoten of de poster van CaDansa erop, de opbrengst hiervan gaat naar de Stichting Hulphond. Wie ook zo'n tas wil kan nog contact opnemen via Facebook.
De optredens beginnen fraai, met eerst de fijne heldere stem (Marion Blanchard) en een wat donkerder klinkende accordeon (Simon Gielen) van het duo Noiranomis. Ze bestaan nog maar een jaartje, hebben hun eerste bal in maart in Parijs gespeeld, maar het klinkt mooi en charmant. De broers Congrega van Duo du Balcon spelen ook een paar keer mee en dat geeft deze set net een tikje meer pit.
Nubia had zeven jaar geleden een gelegenheidsoptreden op het open podium van CaDansa en dat beviel zo goed dat ze ook maar een bandnaam hebben bedacht. Hun eerste lustrum kon niet doorgaan, de zevende verjaardag wel en dat doen gitarist Tim Hofmeester (die inmiddels in Zweden woont) en kompaan Kris van 't Klooster (mandoline) met balfolkdeunen die soms een heel Zweedse klank krijgen.
Het Duo du Balcon klinkt met gitaar en bouzouki soms tinkelfris, dan weer doorstomend en neigend naar rock met americana-invloeden uit de jaren '70. Na een gevoelig gezongen mazurka gooien ze er een vrolijke polka tegenaan om vervolgens iets licht psychedelisch Bretons te gaan doen dat weer aan Ravi Shankar doet denken. Een tovercirkel klinkt bekend en blijkt van Snaarmaarwaar te zijn, al is de cadans dan wel weer anders gearrangeerd. Ze beginnen te vroeg, want ze willen graag twee uur spelen, mogen dat ook, en hun variaties zorgen ervoor dat het boeiend blijft.
Na het traditiegetrouwe bedankje en repen chocola voor de organisatie en vrijwilligers van CaDansa mag Trio Baladins de dansers in Parijse sferen brengen. Of wellicht naar een vrolijke jaarmarkt in tijden van weleer. De zang van violiste Elissa Moroldo-Fizet klinkt als een Frans fluistermeisje en daar is eigenlijk niks mis mee. Van weldadige balzaal tot vurige romantiek, als er een mazurka, wals of andro op gedanst kan worden heeft dit trio het in huis.
Op het open podium zie ik een klein stukje van het duo Trad'ici, met een liedje over beestachtige vrouwen en goede echtgenoten als ik het goed hoor, het is in elk geval fijn om die mooie stem en in dit geval de viool nog eens te horen.
Ook Fahrenheit komt op CaDansa nog mooier uit de verf dan op DenneFeest, maar dat heeft ongetwijfeld te maken met het gebrek aan plotselinge plensbuien hier binnen. Met name een fijn gezongen wals pakt fraai uit en ook een snelle gavotte de l'aven klinkt en oogt mooi.
Maar het hoogtepunt van de zaterdag is voor mij Mr Folxlide. Bluesdansen, ik wist dat het bestond, maar had het nog niet eerder meegemaakt. Deze Tsjech heeft een lekker hypnotiserend bluesgeluid op zijn gitaar (en soms een footstomp) en zingt in het Frans of Engels. Voor een traditioneel bluesschema draait hij zijn hand niet om. Deze gast zou volgens mij zo op een americanapodium kunnen, maar bewijst hier dat je op zo’n lekkere bluesriff ook best een cercle kan dansen. En wat klinkt die heerlijk traditionele folkversie van House Of The Rising Sun toch goed. En dan wordt het toch nog laat deze avond, nou ja, nacht dus.
Dit keer valt Wim te Groen de eer te beurt om de zondag te mogen openen. Eerder was hij altijd wel een keer op het open podium te gast, dat vervolgens te klein bleek, dus zullen heel wat liefhebbers van zijn dromerige pianoklanken blij zijn dat ze nu de grote zaal voor het hoofdpodium kunnen vullen met mazurka's, walsen of een polka-wals-scottisch. Het klinkt goed, maar ik ben helaas net iets te slaperig om het echt te kunnen waarderen, dus ik ga een beetje rondlopen en neem nog een kijkje bij Knopfgemurmel op het open podium (iets Duits geloof ik, wel een leuke naam voor een band).
DiaTon bestaat, hoe kan het ook anders, uit twee diatonische accordeons, waarvan de klank van de een veel wegheeft van een mondharmoica (Johannes Uhlmann bespeelt dan ook een melodeon), waar Simon Gielen juist een soort kerkorgel lijkt te verbeelden. Interessante combinatie, die onder meer een jig speelt van de Engelse klasbak John Spiers.
Mijn energie komt pas terug als Bargainatt gaat spelen, Wat een heerlijke afsluiter is dit! Strak met accordeon, violen en een cello die gebruikt wordt als bas, maar ook veel gezongen stukken. Er komen allerlei dansen langs, van een scottisch en een bourrée tot branles de Noirmoutier en d'Ossau. Sommige nummers staan op een van hun twee albums, maar ze spelen ook veel vers werk, want ze gaan in januari een nieuwe plaat opnemen, waar onder meer Le Loup Blanc op komt, een prachtige langzame wals die voorbijkomt. Het plezier spat ervanaf en er komen regelmatig fans naar het podium om een of twee cd'tjes aan te schaffen. Die laatste anderhalf uur van het festival gaan veel te snel voorbij, maar het is volop genieten van een zinderende set.
En voor je het weet is er dan de slotceremonie, met een gelegenheidsformatie die nog een laatste dans speelt. Er wordt ook al beloofd dat CaDansa een vervolg krijgt in 2023, al wordt er nog geen datum genoemd. De tiende editie zal ongetwijfeld ook weer ergens in de laatste weken van oktober zijn, als de herfst invalt en het binnen heel goed toeven is met sterke bands op het podium en heel veel lieve, al dan niet dansende mensen ervoor. Het wordt dus een jubileumeditie, de organisatie heeft al verklapt dat er voor het eerst favoriete bands mogen terugkomen (Naragonia was tot nu toe de enige die vaker op het festival stond) en ze hebben nog wat nieuwe namen op hun lijstje staan, we zien er nu al naar uit!
