Op zondag 12 februari is het Quintet Niki Jacobs te gast bij GUO-concerten in Oisterwijk met het programma The Ballad of Mauthausen (een Jiddische versie van het werk van Mikis Theodorakis).
75 jaar na WOII richtte singer-songwriter Niki Jacobs zich tot componist Mikis Theodorakis met een bijzonder verzoek. Of ze met zijn imposante Mauthausen Liederencyclus mocht rondtrekken langs theaters en synagogen wereldwijd. Niet in het oorspronkelijke Grieks van dichter en Kamp-Mauthausen overlever Iakovos Kambanellis. Daarin had Maria Farantouri al geschitterd. Ook niet in het (omstreden) hertaalde Nederlands van ‘onze’ Lennaert Nijgh. Dat had Liesbeth ‘La’ List al gedaan. Maar in haar moerstaal: het Jiddisch. Om zo dicht mogelijk bij de kern te komen.
De verzetsheld, krijgsgevangene, politiek banneling onder Grieks kolonelsregime, minister van Cultuur, maar bovenal wereldberoemd componist, schatte het verzoek op waarde, wikte, woog en was gewonnen voor intentie, integriteit en artistiek niveau. Hij nam Niki als muzikale protégée onder de vleugels van zijn eigen platenlabel. Met dank aan Jiddisch koor Heijmisj Zajn vertaalde Willy Brill de liederencyclus in het gewenste Jiddisch.
Lovende recensies
Hoewel op de huid gezeten door covid zag The Ballad of Mauthausen het levenslicht. Zowel cd als internationale toer kreeg lovende recensies. Wat de Griekse maestro er zelf nog van meekreeg, vertelt het verhaal niet. Op 2 september 2021 blies hij zijn laatste adem uit. Veel dichter bijeen komen leven en dood niet. Zijn liederencyclus leeft voort, ja zelfs in het Jiddisch.
Diaspora
Theodorakis’ en Kambanellis’ Mauthausen Liederencyclus behoort tot ‘s werelds meest indringende muziek over WOII. In de versie van Niki Jacobs is The Ballad of Mauthausen een muzikale reis door de tijd die ontroert en inspireert. Daartoe heeft ze de oorspronkelijke liederencyclus ingebed in een bredere verhaallijn over het leven van Joden in de diaspora, met nadruk op Europa en VS.
Het verhaal erachter begint eind negentiende eeuw, trekt door naar de pogroms vóór en tijdens WOII, de aanhoudende conflicten erna en sluit af met de naoorlogse revival van de Joodse levenswijze en cultuur. Zo slaat het een brug tussen wel en wee van Joden in de diaspora van toen naar nu. Het concert is een aanklacht tegen de shoa, de pogroms en gruwelen uit WOII en de conflicten erna, maar geeft tevens een inkijkje in de alledaagse ups en downs van Joden in de diaspora.
Deze inzichtelijke, invoelbare insteek vestigt aandacht op oorzaken van oorlogen en hun gevolgen, projecteert ze op mensen wereldwijd toen en nu nog altijd en extrapoleert ze naar universele thema’s als onrecht, menselijk leed, maar ook verbinding uit respect voor elkaars verschillen. Dit aangrijpende concert laat niemand onberoerd, maar brengt ook een ode aan de vrijheid en eindigt zelfs uitbundig en hoopvol. Ook voor wie niet alles woordelijk begrijpt, versterkt het Jiddisch waarin Niki zingt de urgentie van de thematiek. Tevens onderstreept haar taalkeuze het belang van Jiddisch als volkstaal waaraan Joden wereldwijd in allerlei variëteiten identiteit en zingeving ontlenen.
Joodse volkscultuur
Niki Jacobs (1978, Haarlem) behoort tot ‘s werelds beste vocalisten van Jiddisch liedrepertoire. Met klassiek-vocale conservatoriumstudies als bagage wijdt ze zich al 25 jaar aan de Joodse volkscultuur, Klezmermuziek en Jiddische liederen. Haar levensmissie ligt verankerd in haar eigen familiegeschiedenis. Niet zelden kennen muziekrecensenten wereldwijd haar cd’s en concerten 5***** toe. Op de 75ste Nationale Bevrijdingsdag 5 mei 2020 zou ze tijdens GUO’s Oisterwijk in WOII – WOII in Oisterwijk haar programma Van Cohen tot Winehouse brengen: rockclassics van Joodse wereldsterren, hertaald in het Jiddisch. Helaas besliste covid anders.
Al meer dan 10 jaar vormt Niki (zang, gitaar) een team met muzikanten die haar ook in The Ballad of Mauthausen bijstaan: Ruud Breuls (trompet), Ro Krauss (viool), Emile Visser (cello), Pieter van Os (accordeon). Zij hebben een uitmuntende reputatie als arrangeur, componist, conservatoriumdocent en uitvoerend musicus in gerenommeerde bigbands, jazzformaties en klassiek-symfonische orkesten uit Nederland en daarbuiten: WDR bigband uit Keulen, jazzorkest Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, Metropole Orkest, enz.
Het lot van de Oisterwijkse Joden in WOII
Voorafgaand aan dit concert zijn er rondleidingen door Oisterwijks stadshart. Thema: Het lot van de Oisterwijkse Joden in WOII. GUO-gidsen leiden deelnemers langs tastbare herinneringen aan de omvangrijke Joodse Gemeenschap die Oisterwijk tot WOII heeft gekend. Zowel qua tijdsplanning als thematisch sluiten wandeling en concert op elkaar aan. Deelname wandeling uitsluitend voor concertbezoekers. Na concertreservering mailt GUO een uitnodiging voor de wandelingen, maar: VOL=OP!
Zondag 12 februari 2023, Niki Jacobs met quintet bij GUO-concerten Groeten Uit Oisterwijk in Cultuurcentrum Tiliander.
Aanvang: 15:00u.
Entree: €25,-
Tickets via: www.groetenuitoisterwijk.nl.
Aan de zaalkassa kan op zondag 12 februari alleen met contant geld betaald worden, pinnen is niet mogelijk.