Vergeten Kerst- en Nieuwjaarsliederen uit alle uithoeken van Europa. Daarmee vult Griff op zondagmiddag 17 december Fletcher hotel-restaurant Boschoord middenin Oisterwijks bos- en vennengebied. Dit is een optreden in de GUO concertreeks, 's avonds is het mogelijk om een workshop doedelzak voor dummies te volgen.
‘De’ doedelzak?
Een doedelzak is een doedelzak? Mooi niet dus. Het Vlaams-Waalse Griff blaast maar al te grif het duffe stof van hardnekkige vooroordelen en misvattingen over ‘de’ doedelzak. Pipes but no kilts, noemen ze het. Bovendien bespelen de zuiderburen allesbehalve Schotse doedelzakken. En juist daar horen kilts bij. Maar die Schotse Bagpipes behoren ook maar tot één van de honderden loten die de wereldwijd vertakte doedelfamilie telt. En dan voegt het doedeltrio voor dit speciale Kerst-, Nieuwjaars- en Midwinterconcert met workshop ook nog ‘ns gastspeler Petri Prauda toe, helemaal uit Kerstmanland Finland!
Griff verheft het tot levensmissie om met een resem balgen, buizen en zakken van uiteenlopende etnische oorsprong de grenzen van ‘de’ doedelzak af te tasten, op te rekken, zo niet te verleggen. Aangevuld met whistles, mondharpen en vocalen bouwt en brouwt ze een magisch midwinterfeestje. Dat laat zich wonderwel stemmig vleien in en plooien naar de sacrale adventstijd.
Met Europese wintertradities als bindmiddel switcht de drieëenheid tussen oude en nieuwe muziek. Ze vervlecht melodische klankkleuren en doordrenzende drones tot een harmoniërende geluidenbrij. Griff tilt doedelklanken tot een nieuwe, sfeerrijke dimensie, samenvallend in één hypnotiserend klanktapijt.
Bonte kermis
Ook topografisch schotelt het trio een bonte kermis voor. Inspiraties voor zowel instrumentalen als liederen zijn terug te voeren tot België, Occitaans Frankrijk, Galicisch en Catalaans Spanje, Wales, Ierland, Cyprus, …. Choreograaf Andy Deneys zag er een dansproductie in en creëerde ‘Prayer of a Weeping Horse’.
Daarnaast heeft Griff met Raphaël De Cock een begenadigd zanger in haar midden. Soms raakt zijn karakterstem aan intrigerend Mongools, Sardijns of Scandinavisch joik onder- en boventoongezang. Dan weer zet zijn in sappig Antwerps doordrenkte tongval een onvergeeflijk vergeten Vlaams kerstlied in. Voor even lijkt de wonderlijke wederopstanding aanstaande van onvolprezen Sinjoor Wannes Van de Velde.
Het getalenteerde Griff bestaat uit artistiek leider Rémi Decker, Raphaël De Cock en Colin Deru. Het drietal heeft ruim ervaring in folk- en klassieke ensembles, toert met regelmaat door Europa en daarbuiten, bespeelt meerdere doedeltypes en doceert in muziekscholen en volksmuziekstages. Voor de gelegenheid breidt het trio uit tot kwartet met de Finse doedelaar Petri Prauda uit Kerstmanland.
CD van het jaar
Een recensent van Folkforum riep midwinter-CD ‘Astragu’ uit tot allerbeste schijf van het jaar in het internationale folkgenre. Eén concert met Griff en ‘de’ doedelzak bestaat niet meer.
Zak van de Schotse Highlands af richting Schots-Engelse grensstreek en beluister de zoetgevooisde klanken van de Northumbrian Pipes. Steek de Ierse Zee over en het melancholische geweeklaag van de Uillean Pipes jankt, snikt en snottert je tegemoet. In Bretagne hoor je de schelle klanken van Biniou’s, in Centraal Frankrijk overheersen Cabrettes, in de Spaans-Portugese grensstreek van Galicië zijn Gaïta’s gemeengoed. En dan hebben we nog maar een fractie van Europa gehad.
En Nederland dan? Onze goegemeente verdrong uit het collectieve geheugen hoe onze voorzaten in de Zuidelijke Nederlanden wel degelijk ons eigen type doedelzakken voortbrachten. Onze Bruegheliaanse doedelzakken zijn meer verwant aan de Franse Cornemuses dan aan hun verre neefjes uit de Britse Eilanden. Daarvan werden dan weer de Schotse Bagpipes als rotsvast ‘wapen’ ingezet in oorlogen van onverschrokken Schotse clans tegen Engelse overheersers en later van Schotse geallieerden tegen Duitse bezetters. Niet voor niets worden Schotse Bagpipes ook wel Warpipes genoemd.
Feesten en partijen
Tot anderhalve eeuw terug was het ook in onze contreien gemeengoed om bacchanalen en volkse bier- en wijnfestijnen op te leuken met doedelklanken. Bovendien bespeelden schaapsherders massaal dit volkse instrument. Lederen zakken liepen wolgekruld op vier poten rond, houten bourdonpijpen en schalmei rijpten vruchtbaar aan bottende pere- en pruimelaar, rieten ruisten aan oevers van poelen.
In de Lage Landen raakte in de tweede helft van de 19de eeuw gebruik en daarmee ook ambachtelijke productie van de doedelzak in onmin. De opkomst van de elektronica voor algemeen gebruik in de 20ste eeuw leek de genadeklap voor een eeuwenoude bourdontraditie.
Bovendien is er iets grondig mis met onze overdracht van muzikaal erfgoed. Van overlevering tussen generaties is nauwelijks sprake. Niettemin bouwen handige ambachtslieden weer vol geduld en vakmanschap onze Bruegheliaanse doedelzakken, gekopieerd van volkse taferelen van één van onze grootste schilders ooit. Dat misschien wel juist als compenserend tegenwicht van onze zappende wegwerpsamenleving met vluchtige cyberspacementaliteit.
Ambachtelijke bouwers
Sinds enkele jaren is de Bruegheliaanse doedelzak dan ook weer ‘in’. Nederland telt weer meerdere bouwers. Cursussen bij Stichting Volksmuziek Nederland genereren honderden bespelers. Stichting Draailier & Doedelzak legt een stevige promotie onder de twee bourdoninstrumenten.
Nog bonter maken het onze zuiderburen. Het Leuvense Lemmensinstituut levert conservatoriumlaureaten doedelzak af. Aan Vlaamse muziekscholen schieten Afdelingen Volksmuziek met leergangen doedelzak als paddenstoelen uit de grond. Leergierige cursisten overtekenen doedelzakstages. Tientallen ambachtelijke bouwers noteren wachtlijsten tot wel enkele jaren.
Bovendien dringen volkse doedeltypes door tot in de vezels en poriën van klassiek, pop, rock en jazz. ‘De’ doedelzak blijkt wonderwel te ‘blenden’ met vrijwel elk willekeurig instrument.
Trendy hippe hype of beklijvend blijvertje? Komt tijd, komt raad.
Workshop
Na het middagconcert geeft Rémi Decker in de avondworkshop (van 20 tot 21.30u) een introductie in het bespelen van ‘de’ doedelzak. Hij nodigt alle bezoekers van het middagconcert van harte uit om hierbij aanwezig te zijn als belangstellend toehoorder of (nog beter!) als actief deelnemer.
Voor deelname aan deze workshop ‘doedelzak voor dummies’ is geen aanvangsniveau vereist, uitsluitend gezonde nieuwsgierigheid naar de speeltraditie van dit fascinerende bourdoninstrument. Dus ook nieuwsgierigen die letterlijk geen enkele doedelzakervaring hebben, kunnen deelnemen. Rémi brengt een aantal doedelzakken mee. Als er meer deelnemers zijn dan doedelzakken dan laat hij de instrumenten af en toe tussen de deelnemers rouleren.
Zondag 17 december 2017, Griff, concert en workshop, bij GUO in Fletcher hotel-restaurant Boschoord aan Gemullehoekenweg 143.
Aanvang concert 15:00 uur, entree €20,-. De workshop is van 20:00 uur tot 21:30 Toegang tot de avondworkshop is bij het middagconcert inbegrepen. Wie uitsluitend de workshop bezoekt, betaalt ’s avonds alsnog €20,-.
Info en reserveren: http://guo.inoisterwijk.nl.