Vrijdag concert in Gent met o.a. Ambrozijn, Djamel en Soetkin Collier
Vlaamse folk staat juist open voor andere culturen
Eindredacteur Henk was afgelopen week in Gent. Van nabij volgde hij de berichtgeving in de Vlaamse pers rond de uitsluiting van Soetkin Collier voor het Eurovisie Songfestival vanwege haar extreem-rechts verleden. In een reconstructie beschrijft Henk hoe 'kwaliteitskrant' De Morgen de fout in gaat. Laïs wordt op basis van een anonieme bron door het slijk gehaald. Inmiddels heeft De Morgen gerectificeerd en zich verontschuldigd.
De concerten die Henk in Gent bezocht waren mooi (In het overvolle Trefpunt was Kadrils á capella gezongen Kerelslied prachtig!, zegt hij). Ook toonde hij zich onder de indruk van de cd-presentaties van Koen de Cauter in de Fantast, het Boombal in de Centrale en Lodgenoten in Bijloke. Hoewel hij aanvankelijk van plan was over al dat schoons te schrijven, beperkt hij zich nu liever tot deze reconstructie. First things first, zullen we maar zeggen.
- door Henk -
Vrijdag 07/03 is er in de Centrale in Gent (Kraankinderstraat 2) een optreden met crème de la crème van de Vlaamse folkmuzikanten samen met vrienden uit andere culturen. Ook zangeres Soetkin Collier neemt er aan deel.
Soetkin Collier werd anderhalve week geleden uitgesloten van deelname aan het Eurovisie Songfestival, nadat een Waalse minister had gelekt uit een rapport van de Belgische Staatsveiligheid, waarin Collier een rechts-extreem verleden wordt verweten. De nu 26-jarige Collier heeft op haar achttiende met dat verleden gebroken en geeft nu ondermeer Nederlandse taalles aan immigranten. Ze vindt racisme verfoeilijk.
De Vlaamse folkmuzikanten onderstrepen met het concert aanstaande vrijdag altijd volledig open te staan voor andere culturen en dat elke associatie met extreem-rechts nergens op slaat. Op zich is de lokatie al een teken aan de wand. De Centrale is een intercultureel centrum, gelegen in de wijk achter de Sleepstraat, waar veel allochtonen wonen. De kantine van De Centrale is opgesierd met foto's van zowel Turkse als Vlaamse muzikanten. Er zijn zowel Vlaamse als Turkse kranten te lezen. Onder het genot van een trappist of een Turks wijntje kun je er luisteren naar zowel Vlaamse als Turkse volksmuziek.
In de Kelderzaal van De Centrale is er elke vierde dinsdag van de maand het Boombal waar honderden jonge Vlamingen volksdansen op scottisch, andro's, walsjes etc. Afgelopen dinsdag stroomde het daar bijvoorbeeld helemaal vol bij de groepen Matoufèt en Het Brabants Volksorkest. Voor de allochtonen is dit niet vreemd. Zij runnen het intercultureel centrum samen met Vlamingen en staan óók bij het Boombal gewoon achter én voor de bar.
CONCERT
Op de website van Ambrozijn vonden we de volgende aankondiging van het concert
van a.s. vrijdag:
Bij het aanhoren van het nieuws van afgelopen week, dachten wij zo:
Moet heel het land daar nu voor op zijn kop gezet worden?
Samen muziek maken is toch waar het om draait? Zeker met een goeie zangeres
En omdat wij denken dat folk spelen juist getuigt van een open geest en wereldburgerschap
gaan wij samen muziek maken, zie
en wel op vrijdag 7 maart in De Centrale in Gent om 21.30u
AMBROZIJN
samen met onze zwarte medemensen
Djamel, Bhaija Marakchi Abdellah en Soetkin Collier
alle verdraagzame mensen welkom!
De Morgen
Dit initiatief is mede een reactie op mediaberichtgeving die de affaire Soetkin Collier een nog akeliger wending heeft gegeven. Met name het Vlaamse gerespecteerde ochtendblad De Morgen maakte een gigantische uitglijder. De Morgen bracht onder de kop Eigen Folk Eerst een ongekend tendentieus artikel, waarin de groep Laïs op één hoop geveegd werd met extreem rechts. Je zou het concert in De Centrale dus ook kunnen zien als een uiting van solidariteit met Laïs. De Morgen baseerde zijn artikel hoofdzakelijk op een tip van een anonieme bron. De krant heeft in de afgelopen week nadrukkelijk gerectificeerd, maar het artikel had toen al veel kwaad aangericht. En dat alles op grond van een anonieme tip.
Over deze gang van zaken is nauwelijks in de Nederlandse pers gerept, dus doen we hier een poging tot reconstructie. Soetkin Collier zong tot 1996 mee in Laïs aan de zijde van Annelies Brosens en Jorunn Bauweraerts. Toen is zij ondermeer vanwege haar rechts-extremistische ideeën uit de groep gezet. Niet lang daarna heeft Collier gebroken met haar verleden. In Laïs werd Nathalie Delcroix haar vervangster.
Tipgever
Waar rook is, is vast vuur, moeten de redacteuren van De Morgen gedacht hebben. Hun beoogde verhaal krijgt plots een ogenschijnlijk stevig fundament, als zich een tipgever uit extreem rechtse hoek meldt, waarmee de 'progressieve' krant normaal nooit in zee zou zijn gegaan. Hij deelde de Morgen mee dat twee meisjes van het huidige trio Laïs vroeger lid waren van het NSV, het sterk bij het Vlaams Blok aanleunende Nationalistisch Studenten Verbond.
De tipgever wordt in een lijvig artikel in de zaterdagkrant opgevoerd als 'een verbitterde insider bij de NSV'. Hij mag er lustig op los brallen: "Waar denkt u dat ze anders hun belangstelling voor middeleeuwse gezangen vandaan hebben?" en: "Hun gezamenlijke politieke verleden was en is hét geheim van Laïs. Voor Jorunn en Annelies lag het niet zo moeilijk dat even áf te zweren. Zij kwamen voor zover ik weet nooit in een politiecombi terecht. Voor Soetkin lag dat anders. En in die zin herhaalt de geschiedenis zich nu. Het is erg opvallend hoe krampachtig de huidige Laïs-meisjes al jarenlang onder druk van hun management hun roots moeten verloochenen."
Reconstructie
Stel je de volgende situatie voor: De opgewonden redacteur van De Morgen heeft zojuist de tipgever gesproken en zit nu aan het bureau van zijn chefredacteur. De tipgever komt ter sprake. Nee, hij wil niet met naam en toenaam in de krant. Maar als het waar is wat hij zegt, en er zijn anderen die het bevestigen, dan mogen wij dat niet verzwijgen. Voor je het weet komt naar buiten dat wij op de redactie het verleden van Lais kenden, maar het bewust in de doofpot hebben gestopt. Zie je het al voor je in de de andere kranten: De Morgen neemt extreem rechts folkies in bescherming. Nee, dat moeten we niet hebben. Onder geen enkele voorwaarde mogen wij geassocieerd worden met extreem rechts. Dus flink er tegenaan. Zoek nog wat bronnen die de beschuldigingen aan het adres van Lais ondersteunen. En vraag die meiskes ook nog even om commentaar… Oh, willen ze op geen enkele manier reageren? Nou, dan gooien ze hun eigen ruiten maar in… In de zaterdagkrant wil ik een mooi verhaal, dat de rotte appels in de folk naar boven haalt!"
Twee redacteuren gaan aan de slag. Ze lezen het boek Heidenen voor het Blok waarin de oud-Blok-senator Wim Verreyken de familie van Jorunn relateert aan zijn gedachtegoed. Ze spreken mensen die iets weten over de broer van Soetkin Collier en over weer andere familiebanden. Verdachtmakingen buitelen over elkaar heen. Vervolgens nemen ze contact op met pater Luc Versteylen, de oprichter van Agalev, die goed zou zijn ingevoerd in folkkringen. Zij leggen hem het hele verhaal voor waarop Versteylen iets gezegd zal hebben in de trant van: "Ik kan me voorstellen als je in een rechts-extreem milieu opgroeit je er als kind wel iets van mee krijgt." Maar pater, vragen de redacteuren, zouden ze ook lid zijn geweest van extreem-rechts? "Het zou me niets verbazen als dat in hun kinderjaren het geval geweest is, maar ze hebben toch al lang afstand genomen van dat gedachtegoed? Ik snap trouwens goed dat ze nu niet willen reageren, ze moeten er gewoon helemaal niets meer van hebben".
Kijk, nu hebben de redacteuren een onverdachte bron: Pater Versteylen. Het verhaal moet snel klaar, maar dat is nu geen probleem meer. De woorden van de pater worden harder gemaakt. De goede man blijkt in De Morgen opeens het volgende te beweren: "Natuurlijk waren zij lid van de NSV. Maar inmiddels hebben ook zij het expreem-rechtse ideëengoed afgezworen." Rep nog even over de bedenkelijke boeken die boven het café van pa Collier te koop waren die de holocaust ontkennen, en je geeft je artikel in een handomdraai een duivels suggestief sfeertje mee. Nog één onsmakelijk detail. Bij het artikel staat een foto van het huidige Laïs met een onderschrift waar de honden geen brood van lusten: …Gouden stemmen met een zwart timbre…
Des duivels
Na de publicatie volgen gouden tijden voor Belgacom. Er moet in dat weekeinde veel over en weer zijn gebeld. Laïs compleet uit het lood geslagen en zo ook vermoedelijk de complete Vlaamse folkscène. Het zal je ook maar gebeuren. Pater Versteylen des duivels. Eist een rectificatie. De Standaard, het andere grote landelijke Vlaamse ochtendblad, plaatst de volgende maandag een bericht waarin Laïs alles weerlegt.
Pater Luc Versteylen ontkent in De Standaard dat hij iets over Laïs aan de Morgen heeft gezegd. "Ik ken Laïs niet voldoende. Het onderwerp is in mijn gesprek met die journalisten niet eens ter sprake gekomen." Hij betreurt dat de groep, evenals Soetkin Collier, onrechtvaardig wordt behandeld en eist een rechtzetting…
Geen enkele band met extreem-rechts
De Morgen weet niet hoe snel ze weer moet terugkruipen in haar schulp. Diezelfde maandagochtend komt Laïs aan het woord. Onduidelijk is of de redacteuren Laïs zelf gesproken hebben. Het lijkt er meer op dat ze de website van Laïs citeren: "Geen enkele van de drie leden van Laïs is ooit lid geweest van het NSV. De keuze voor het repertoire van onder andere traditionele liederen uit diverse Europese landen is voor Laïs steeds een artistieke keuze geweest, nooit een politieke." En: "Een van de drie leden van de groep komt uit een Vlaams-nationaal gezinde familie, maar heeft op zeer prille leeftijd -veertien jaar - haar eigen en geheel andere ideologische keuzes gemaakt en kan moeilijk verantwoordelijk worden gesteld voor het gedachtegoed van bepaalde van haar familieleden. Laïs heeft geen enkele band met extreem-rechtse of verwante organisaties, verwerpt deze ideeën volledig en hoeft bijgevolg helemaal niets te verloochenen".
Maar toch een beetje haar gelijk halend schrijft de Morgen een allinea later: Verschillende bronnen en elementen wijzen erop dat Laïs in oorsprong verbonden was met dit milieu, ook al bestaat er geen enkele twijfel over dat zij er, net zo goed als Collier, jaren gelden al mee hebben gebroken (…) De 'feiten', voor zover die er al zijn, zijn op zich dan ook weinig relevant, maar bieden wel een verklaring voor het bizarre gegeven dat de staatsveiligheid zich komt moeien met de Belgische inzending voor het Eurovisiesongfestival.
En op dezelfde pagina verontschuldigen de twee redacteuren zich nadrukkelijk voor het onderschrift:
…Foto-onderschriften zijn het allerlaatste wat aan een artikel wordt toegevoegd, maar het eerste wat de lezer leest. En hiervoor willen wij ons op de meest ondubbelzinnige wijze verontschuldigen ten aanzien van Jorunn Bauwerarts, Annelies Brosens en Nathalie Delcroix. Het foto-onderschrift wekte de indruk dat de bijbehorende bijdrage zou onthullen dat het voltallige Laïs net zo 'fout' was of ooit zou zijn geweest als Soetkin Collier. Dat was een journalistieke fout, want dat was niet wat het artikel pretendeerde te melden…
Maar ook in datzelfde artikel:
…de mede door Laïs opgefleurde 'midwinterconcerten', waarover elke deelnemer met grote overtuiging poneert dat die niets maar dan ook niets met politiek te maken hebben, maar waarin een net iets te hoge concentratie van dubieuze figuren terugkeert om het fenomeen te negeren. Al vele decennia lang eigenen extremistische groeperingen zich in Vlaanderen met groot gemak alle nationalistische symbolen toe. Er zijn redenen om te geloven dat dat met de hausse van de Vlaamse folk niet anders is. In dit verband is het boek Heidenen voor het Blok van ex-Morgen-journalist Jan de Zutter een aanrader voor wie de discussie over Soetkin Collier wenst te beperken tot: 'Dit is een Franstalige heksenjacht'…
En:
…Er was één bij diverse bronnen terugkerend element dat intrigeerde, toen bleek dat pater Luc Versteylen als goed kennis van Soetkin Collier het volmondig bevestigde: het feit dat de groep Laïs in haar oorspronkelijke bezetting lid was van het NSV. Versteylen ontkent nu ooit iets dergelijks te hebben gezegd, iets waarover we ons enkel kunnen verwonderen. De drie zangeressen ontkennen formeel. Waarvan akte. Als een kind door haar ouders naar de 'joelfeesten' van een prominent Vlaams Blokker wordt gestuurd, maar reeds op haar veertiende besluit om met dat hele milieu te breken en er alleen de artistieke beleving van over te houden, dan is dat zondermeer bewonderenswaardig. Als vele jaren later de Staatsveiligheid zich komt bemoeien met de Belgische inzending voor het Eurovisie Songfestival, dan is enige duiding helaas wel gewenst. De 'behoefte' om een groep als Laïs in een extreem-rechts hoekje te dringen komt niet van deze krant. Die komt van elders. Wij hebben de lezer trachten uit te leggen van waar, en via welke kanalen…
Drummer van Laïs
Van de hele stroom ingezonden brieven en commentaren die deze affaire in diverse kranten opleverden, herinneren we ons een uitstekende brief van drummer van Laïs, die alle tijd die hij met de groep optrekt, nooit één woord gehoord heeft dat enige verwantschap met extreem-rechts zou doen vermoeden. De samenstelling van de groep is ook absoluut niet louter Vlaams, zegt hij. Hij vraagt zich terecht af of iedereen die folkmuziek speelt nu verdacht is na die vreemde opmerking van de anonieme tipgever: "Waar denkt u dat ze anders hun belangstelling voor middeleeuwse gezangen vandaan hebben?"
Analyse van De Standaard
Op de dag dat De Morgen het beruchte artikel publiceerde verschijnt in De Standaard een analyse van Peter Vantyghem. Vantyghem belicht de zaak vanuit verschillende invalshoeken. Het verhaal begint met de volgende veelzeggende allinea:
….De Antwerpse zangeres Soetkin Collier kreeg deze week meer aandacht vanwege wat ze niet meer wil zijn dan ze ooit kreeg om wat ze wil zijn. De boodschap voor beginnende muzikanten is duidelijk: delf ergens een familielid of een vlaggengroet met een geurtje op en de media kamperen voor je deur…
Vragen
Vantyghem constateert in zijn artikel in De Standaard dat de zaak een aantal vragen oproept, zoals:
Hoe ver kan de Staatsveiligheid mensen volgen?
Moet een mens eeuwig afgerekend worden op het milieu waaruit hij komt en de eventuele 'jeugdzonden' die hij beging?
In ingezonden brieven-rubrieken wijzen mensen erop dat de Staatsveiligheid bij allerlei demonstraties, ook van Greenpeace etc, mensen fotografeert of zelfs administratief aanhoudt. En wordt ze dat dan jaren later nagedragen, zo dat in het politieke bestel van dan uitkomt?, vragen ze zich bezorgd af. Ook is de vraag gewettigd of er net als bij deze Eurovisie inzending onderzoek gedaan wordt naar andere Belgische vertegenwoordigers bij internationale aangelegenheden. Ooit iets dergelijks gehoord ten aanzien van het Belgisch voetbalteam? vertegenwoordigers op Olympische Spelen? Wielrenners? Etc. Zou het iets van doen hebben met het imago van volksmuziek?
Imago
Over dat imago van de Vlaamse folkwereld zegt Vantyghem in De Standaard:
…Maar intussen is de Vlaamse folkwereld bang dat haar imago bezoedeld is. Zoals een onschuldige voorbijganger hier opmerkte: "Die liedjes van Laïs deden me altijd al aan het Vlaams Blok denken". Het is een oud probleem. Doedelzakken, draailieren, teksten in een archaïsche variant van het Nederlands en volksdansen wekken bij een deel van de Vlaamse bevolking een indruk van belegenheid en foutief ideeëngoed. Van daar is het voor sommigen maar een korte spurt naar de duistere erfenis van de oorlog…
Maar dat een krant als De Morgen - die wel eens vergeleken wordt met de Volkskrant in Nederland - die neiging vertoont vinden wij des te zorgelijker. Zorgen over eigen imago waren kennelijk sterker dan de plicht tot zorgvuldige verificatie van bronnen. Daar doet de iets minder dubbelzinnige rectificatie, die De Morgen afgelopen woensdag plaatste niets aan af: "Annelies Brosens en Jorunn Bauweraerts zijn nooit lid geweest van de Nationalistische Studentenvereniging (NSV), ook niet toen ze veertien of vijftien jaar oud waren, of jonger. Of Ouder. Nooit. Onze informatie was fout (…) dat we de leden van de groep Laïs, hun families, hun vrienden, hun collega's en hun fans nodeloos hebben gekrenkt en de lezers van de Morgen op gat enen punt fout hebben ingelicht. We bieden onze excuses aan…
Zie ook de website http://www.boombal.be/ en kijk in het Gastenboek, oftewel in Zeg het maar.