-door Walter van Brakel-
Was het de winter? De sneeuw op de parkeerplaats? De kou die je beving bij het uitstappen van je auto? Of de duisternis buiten, gecombineerd met de warmte en het licht binnen? Of lag het aan ons zelf waardoor op deze avond in december melancholie als vanzelf de boventoon voerde?
Ludo Vandeau had het er tijdens zijn optreden al over. Maar toen leek het nog alsof hij zich daarvoor verontschuldigde. Omdat hij nu eenmaal een stem had, waarin de weemoed opgeslagen lag.
Melancholie voerde voor mij de boventoon in Vlaanderen Boven op deze avond in Moergestel. De door Wouter Vandenabeele samengestelde avond werd een muzikaal avontuur waarbij spelplezier van de muzikanten en luistergenot bij het publiek hand in hand gingen. Pas tegen twaalf uur, om middernacht, kwam er een eind aan. Helaas, want van mij hadden ze allemaal tot in de kleine uurtjes mogen doorspelen.
Het gevoel van een avond die gewoon niet meer stuk kon, zat er al meteen in na de eerste klanken van de diatonische accordeon van Anne Niepold. Haar horen spelen, op een cd, is een genot. Haar zien spelen is een wonder, welhaast onbeschrijflijk. Soms geneer je je bijna, zon diepe, intieme inkijk geeft zij je in haar gevoelens, haar emoties, als ze speelt. Al jaren geleden was het kleine meisje met de grote accordeon me opgevallen bij een concert van Olla Vogala in de concertzaal van Tilburg. Sindsdien is ze alleen maar gegroeid. Anne Niepold is een verlengstuk van haar instrument of is het beter om te zeggen dat ze zelf een deel van haar accordeon is? Mijn lief die me deze avond vergezelde moest er aan wennen, zei ze later, maar ik was meteen door haar gevangen. Anne Niepold speelt met haar benen, haar hoofd, haar gezicht, ogen en mond, haar hele lijf. Van het puntje van haar kruin tot diep onder in haar tenen voert ze continu strijd met haar accordeon. Gewoon blijven zitten op een stoel lukt haar niet. Alles in haar lijf beweegt met de noten die ze uit haar instrument weet te trekken. Haar duet met de metronoom en Slowmotion over de traag vallende sneeuw in Reykjavik sprongen eruit, maar van mij had ze een hele avond mogen vullen.
Het laatste nummer, waarbij ze liet horen ook nog te kunnen zingen, vormde een perfecte overgang naar Ludo Vandeau en zijn liedjes in de beste traditie van het Franse chanson. Hij was zijn cds vergeten, zei hij, we moesten maar een mailtje sturen. Hij was nu bezig met een nieuwe. Van mij mag hij die ongehoord opsturen als daar het lied over zijn moeder maar op staat, die vorig jaar, oud en dement, was overleden. Wat een schitterend nummer, wat een poëtische tekst. Was het het weer, de naderende ouderdom, het besef van je eigen sterfelijkheid of gewoon zijn stem, alleen met zijn gitaar, waardoor dit optreden, me raakte,me diep ontroerde. Ook Ludo Vandeau had alleen met zijn stem en zijn gitaar een avond voor mij mogen vullen.
Joris Vanvinckenroye sloot het eerste deel voor de pauze af met zijn contrabas en een loopsampler. Met dit apparaat kan hij, terwijl hij speelt, korte stukjes samplen om die vervolgens als basis te gebruiken voor een nieuwe laag. Daardoor krijg je als luisteraar constant het gevoel meer muzikanten te horen. Op bepaalde momenten lijkt het zelfs een compleet strijkkwartet. Na alle emotie van Anne Niepold en Ludo vandeau was hij de perfecte afsluiter voor de pauze, al vond de man, naast mij aan de bar, het technisch wel razend knap, maar eigenlijk geen muziek. Maar met al die elementen uit de folk en wereldmuziek, de invloed van componisten als Steve Reich en Michael Nyman kon ik het daar niet mee eens zijn, al snapte ik wat hij, na Anne Niepold en Ludo Vandeau bedoelde.
De grootste verrassing na de pauze was de leeftijd van de vier leden van Surpluz, die net op het befaamde label van de broertjes Libbrecht van Kadril hun tweede cd hebben uitgebracht. Flarden van t Kliekske, maar ook van Rum, het voelde als een behaaglijk warme deken, waaronder het goed luisteren was. Surpluz is een veelbelovende folkgroep die traditie en vernieuwing op een originele, boeiende manier combineert. Als Wouter Vandenabeele ze meeneemt, hoef je eigenlijk niet meer te twijfelen aan de kwaliteit, maar waarom duikt dit jonge talent in Vlaanderen veel vaker op dan in Nederland? Is het onze instelling t.o.v. cultuur? Ons armzalige cultuurbeleid? Hebben wij te weinig met de traditie? Wat deze groep ons liet horen met de nadruk op meerstemmige zang, en de afwisseling van rustige, sober gearrangeerde nummers met hedendaagse, swingende feelgoodfolk maakte mij nieuwsgierig naar meer. Zelfs de goede, oude Bredero zou graag met Surpluz door de nachtelijke straten van Amsterdam gedwaald hebben. Maar voor de jas, die hij daarvoor nodig heeft, moet hij niet bij de Nederlandse autoriteiten aankloppen.
Wouter sloot zelf de avond af. Eerst alleen, daarna met een tweede violiste,die door haar afkomst uit Baarle-Hertog, als een halve Nederlandse mag worden beschouwd en vervolgens steeds in nieuwe verrassende combinaties met de muzikanten van deze avond.
Terwijl er van tevoren maar kort gerepeteerd was, leek het wel alsof Olla Vogala opnieuw op het podium stond. Hoe krijg je het voor elkaar om in zo korte tijd zo fantastisch samen te spelen? Het nog niet op cd uitgebrachte nummer De meeuw van Ludo Vandeau mag in dit arrangement meteen op de plaat. Emotie, melancholie, het droop er vanaf. Schitterend, en tranen trekkend. Zoiets unieks hoor je in je leven maar af en toe voorbijkomen.
Dank aan Wouter Vandenabeele, aan alle andere muzikanten, maar ook aan Jos die de opdracht gaf en het concert organiseerde. Dit muzikale hoogtepunt in jouw lange carrière als programmeur zal ik me nog lang herinneren.
Vlaanderen Boven werd op 8 december geprogrammeerd door GUO in Den Boogaard in Moergestel, het volgende optreden van GUO is op 2 februari 2013, dan ontmoet Mongolië de Oriënt met een optreden van Sedaa. Meer info vind je op: http://guo.inoisterwijk.nl/.