-Een gastbijdrage van Henk-
Het kan nauwelijks toeval zijn dat de muziek in 2014 in het teken stond van ‘familie’. Rampspoed, oorlogen, IS, recessie, krimpende overheid, toenemende onzekerheid rond gezondheidszorg, jeugdzorg, pensioenen, het bepaalt de state of mind. Deze tijdgeest – plus een tegenreactie op de globalisering - brengt ons terug naar de essentie, daar waar je liefde naar uitgaat, naar je naasten. Youp van ’t Hek zei ‘t in zijn gesprek met Pauw over zijn oudejaarsconferentie, waarin hij zijn eigen vrouw opvoert: “Al het denken dat we doen over Europa, over de hele wereld, je eindigt toch heel dichtbij, bij je familie”.
Nou is het in de folkmuziek natuurlijk altijd al eerder regel dan uitzondering dat de onderwerpen van de liedjes dicht bij huis liggen, zonder dat de blik naar buiten verwaarloosd wordt. Maar zoals het dit jaar uitpakt vind ik wel opvallend. In mijn ‘beste folkalbums van 2014’ – die ik afgelopen week op Facebook publiceerde - vind je dat terug. Ik zal ze niet allemaal aanstippen maar alleen al in mijn top-15 zijn het zeker 8 albums waarbij dat het geval is!
LINDE NIJLAND
In I Am Here van Linde Nijland (nr.1), zingt en schrijft Linde over haar directe omgeving. Haar fijnbesnaarde album herinnert aan Linde’s moeder Janneke die in 2010 plotseling overleed. De foto achterop het cd-boekje toont Janneke aan het strand met blote voeten wandelend door de uitrollende golven. Je begrijpt waar de allereerste woorden vandaan komen in haar eerste nummer Live Incomplete bij slepende accordeon, traag in mineur: “Isn’t it strange, how life can change just when you think you’ve got the whole world in your hand”.
Een ander nummer bewerkte Linde speciaal voor haar moeder: Ocean Gypsy, Deze Renaissance-cover kan in Linde’s ingetogen aanpak plots ontroeren. Iets wat me later nog eens overkomt in haar dynamischer titelnummer I Am Here. Universele gevoelens van liefde en verdriet liggen voor het oprapen. Begin jaren zeventig kende ik Ocean Gypsy als pompeus melodrama van het progrockende Renaisance. Linde heeft het uitgebeend tot de essentie. Gedragen op tokkelende snaren van gitaar en cittern (Bert Ridderbos) is het nu een prachtig folklied, met een fijngevoelige fiddle (Joost van Es) als finishing touch. Wat mij betreft de verrassendste en ook mooiste metamorfose die een song ooit onderging. De geregeld terugkerende wanhopige vraag "Ocean Gypsy where are you?" vormt het bijschrift bij de foto achterop het tekstboekje, die van moeder Janneke in de vloedlijn…
BROEDER DIELEMAN
Op 3 vind je Broeder Dieleman met zijn imponerende album Gloria. Deze Zeeuwse singer-songwriter blijft ook dicht bij huis. Hij zingt een nummer speciaal voor zijn twee dochters Janna en Lieve. De meeuwen en merels rond zijn huis in het centrum van Middelburg, dringen door tot de opnamen. Dwarrelende pianonoten met de galmpedaal diep ingeduwd, ‘n kuierende banjo en wat gitaarakkoorden leggen een ongekend melancholieke bedding voor zijn pastorale songs in Zeeuws dialect. Het idioom? Een wonderlijke omarming van folk & indierock.
Dieleman groeit bijbelvast op. Zijn muziek wortelt in de kerk. Daar heeft hij twintig jaar geleden mee gebroken, wat niet wil zeggen dat hij alle schepen achter zich heeft verbrand. Hoewel hij altijd al druk was met muziek – hij is ondermeer boeker en coördinator van poppodium De Spot – schreef Dieleman zijn eerste songteksten pas 10 jaar geleden na het overlijden van zijn moeder. Overigens wordt Broeder (aka Tonnie) bijgestaan door enkele muziekmaten: Ersha Sollgar op de klassieke Daf (Perzische framedrum), zangeres Janine van Osta (o.a. ‘Wolf in Loveland’) en de Australische multi-instrumentalist Adam Casey (o.m. The Boy Who Spook Clouds) op draailier, piano, contrabas of gitaar en producer Pim van de Werken.
MARTHA TILSTON
De Britse singer-songwriter Martha Tilston schaart op The Sea (nr.4) haar hele familie om zich heen. Martha wil aanvankelijk niet gezien worden als de dochter van haar beroemde vader, folkzanger/gitarist Steve Tilston. Ze kiest dus niet voor het genre van pa en laat zich niet verleiden tot traditionele folk. Ze maakt een aantal geëngageerde singer-songwriters-albums. Als stiefmoeder Maggie Boyle kanker krijgt doet Martha mee aan een benefietconcert voor haar. Die avond springt de folk-vonk alsnog over. Ze vindt al die folk-muzikanten, de sfeer én hun muziek geweldig. Dit album The Sea met hoofdzakelijk traditionele folknummers kon dus niet uitblijven. Om haar afkomst niet langer te loochenen neemt ze het sympathieke besluit om in elk nummer een familielid een prominente zangrol te geven. De nummers waarin ze mannenstemmen betrekt, krijgen daardoor een extra uplift. Zeker wanneer ze met haar vader een bewogen duet zingt in diens nummer Fisherlad of Whitby en als broer Joe zijn donkerbruine zware stem leent aan een trage versie van de shanty Shallow Brown.
TAVERNIER
Lieven Tavernier zoekt het – ook op zijn album Wintergras (nr.5) - steeds dichtbij huis. Op elk album herken je wel iets uit de stad Gent. Dan weer de Lievekaai of De Burgstraat, dan weer de St. Baafs of het Emile Braunplein. En speelt het verder weg, in bijvoorbeeld Toscane, dan gaat het over een al dan niet fictieve liefde uit Gent, die daarnaar toe vertrok.
THOMPSON
Net als Martha Tilston betrekt Teddy Thompson al zijn musicerende familieleden op het album Family (nr.7). Als uitvoerende wordt simpelweg de naam Thompson gehanteerd. Elk musicerend familielid brengt 1 of 2 nieuwe songs in voor het familie-album. Goed idee, ware het niet dat zijn pa en ma – beide toppers in de folk - al een eeuwigheid uit elkaar zijn. Van koek en ei geen sprake. De familie-samenstelling is nogal gecompliceerd. Richard en Linda Thompson scheidden in 1982, Teddy was toen 6. Beide ouders zijn snel daarna hertrouwd met ‘n ander. Maar Teddy hoopt dat een familie-album kan bijdragen tot genezing, zelfs 32 jaar later.
Teddy ziet nu zijn kans schoon want sporadisch is Richard Thompson weer te horen op albums van zijn ex Linda. Naast Teddy’s ouders werken aan Family mee Kami (dochter van Richard en Linda), haar echtgenoot James Walbourne, Jack Thompson (Richard's zoon uit zijn tweede huwelijk) en Zak Hobbs, Richard's kleinzoon. Family is een sterk wisselend album met enkele nummers die kunnen uitgroeien tot klassiekers: het titelnummer van Teddy waarvan je het refrein na één keer meezingt, Perhaps We Can Sleep van zijn moeder en That’s Enough van zijn pa…
MARIKE JAGER
Marike Jager schreef de liedjes voor haar album The Silent Song (nr.8) in een hutje in de achtertuin. Ze bracht deze ‘naked songs’ afgelopen jaar op het altaar in kerken, en op ‘n enkel festivalpodium, zoals dat van Parkfest. Ze stond prachtig zwanger te wezen, terwijl aanstaande papa Henk Jan haar bijstond van achter de piano. Een waar familie-optreden dus. En die familie-concerten krijgen een vervolg in haar Theatertour The Silent Song waarin ze met Henk Jan en hun piepjonge zoontje Toots vanaf 7 januari tot eind maart zo’n 30 theaters aandoet.
SIDO MARTENS
De familie van Sido Martens speelt nadrukkelijk een rol in zijn kapitale project Als Het Klinkt Dan Klopt Het. Deze Friese singer-songwriter zit al 50 jaar in ‘het vak’ en werd 65 dus wilde hij dit keer iets speciaals. Het is een boek geworden met twee cd’s. Hij blikt in zijn boek en de eerste schijf Zo die Klonk terug op zijn lange carrière met o.a. Fungus, Farmers Union en zijn Nederlandstalig solo-werk. Zijn vrouw Trienke – met wie Sido vaker op het podium stond, onlangs nog op zijn jubileumconcert tijdens Parkfest in Eindhoven - speelt natuurlijk een rol in het boek en op die eerste schijf. Op de tweede schijf Zo die Klinkt (nr. 10) met nieuw werk zingt Sido in een aantal nummers met liefde over zijn ouders. Zijn dochter Janne, een getalenteerd kunstenares, tekende voor de typografie van het boek.
MARY GAUTHIER
Mary Gauthier heeft op haar album Trouble & Love (13) slechts acht nummers nodig om haarscherp en indringend de emotionele achtbaan te schetsen waarin de relatiebreuk met haar grote liefde haar vorig jaar stortte. Het was niet alleen haar lief, maar ook haar muzikale partner Tania Elizabeth. Tania kapt na mooie jaren plots met haar. En net als op eerdere albums legt Gauthier haar zielenpijn open en bloot op tafel.
KEUZE
Op 2 staat het unieke album van de Ierse groep The Gloaming. Hun sound is niet slaafs traditioneel, maar ook niet moedwillig hedendaags. Als een jazz-gezelschap rafelen ze een muziekstuk uiteen, om het al improviserend een nieuw leven te geven. En in dat nieuwe leven herken je steeds hun roots, de Ierse traditie. Dat levert het mooiste Ierse album op dat ik in jaren hoorde. Met hun aanpak halen ze het voorspelbare weg uit het meeste reels & jigs-werk. Een jig is bij The Gloaming nooit recht-toe recht-aan een jig, zoals een reel nooit recht-toe recht-aan een reel is. Het gaat om de weg ernaar toe. Die is spannend, onvoorspelbaar.
Lang heb ik zitten dubben wie 1 en 2 zouden worden. Het ging tussen Linde Nijland en The Gloaming. Die twee albums staken wat mij betreft boven de rest uit. Uiteindelijk geeft een simpel criterium de doorslag: Welk album beluister ik het liefst van begin tot eind. Naar welk album luister ik het meest….
TOP 100
01. Linde Nijland: I am Here
02. The Gloaming: idem
03. Broeder Dieleman: Gloria
04. Martha Tilston: The Sea
05. Lieven Tavernier: Wintergras
06. Sam Amidon: Lily- O
07. Thompson: Family
08. Marike Jager: The Silent Song
09. Martin Green: Crow’s Bones
10. Sido Martens: Zo die klinkt
11. Erlend Viken Trio: Frie Tøyler
12. Bear’s Den: Islands
13. Mary Gauthier: Trouble & Love
14. Arve Henriksen: The Nature Of Connections
15. Maz O'Connor: This Willowed Light
16. Riccardo Tesi & Banditaliana: Maggio
17. Frazey Ford: Indian Ocean
18. Martin Simpson, Bella Hardy cs: The Elizabethan Session
19. Greylag: idem
20. David Berkeley: The Fire In My Head
21. O’Hooley & Tidow: The Hum
22 Andrew Bird: Things Are Really Great Here, Sort Of...
23. Oh Susanna: Namedropper
24. Lisa Lestander: Sånger från norr
25. Jimmy Aldridge and Sid Goldsmith: Let the Wind Blow High or Low
26. Het Zesde Metaal: Nie Voe Kinders
27. Hozier: Hozier
28. Phil Smith: Year of the Dog
29. Nathaniel Rateliff: Falling Faster Than You Can Run
30. Naragonia Quartet: Idili
31. Tindersticks: Ypres
32. Josiene Clarke & Ben Walker: Nothing can bring back the Hour
33. Hurray for the Riff Raff: Small Town Heroes
34. Trampled by Turtles: Wild Animals
35. Duo Pilartz Gielen: UN
36. Various Artists: “Dear Jean: Artists Celebrate Jean Ritchie”
37. Bella Hardy, Josienne Clarke & anderen: Songs for the Voiceless
38. Mehmet Polat Trio – Next Spring
39. Alice Gerrard – Follow The Music
40. Wendy McNeill – One Colour More
41. Naomi Bedford: A History of Insolence
42. Luke Jackson: Fumes And Faith
43. Martin & Eliza Carthy: The Moral of the Elephant
44. Startijenn: El-taqa
45. Coope Boyes & Simpson: In Flanders Fields
46. Lucinda Williams: Down where the Spirit Meets
47. Ahlberg, Ek & Rosewal: Näktergalen
48. Richard Thompson: Acoustic Classics
49. Le Gall- Carré / Moal & Friends: idem
50. Bregje Sanne Lacourt: The Keeper Of Changing Winds
51. Bela Fleck & Abigail Washburn: idem
52. John Fullbright: Songs
53. Griff Trio: Yorare
54. Eliza Gilkyson: The Nocturne Diaries
55. The Willows: Amidst Fiery
56. Nisia: Ereditá
57. Marianne Maas + Maria Kalaniemi + Ape Antilla: Under Bar Himmel – taivasalla
58. James Yorkston: The Cellardyke Recording and Wassailing Society
59. Kalle Mattson: Someday, The Moon Will Be Gold
60. Nancy Kerr: Sweet Visitor
61. Timothee Le Net Quartet : idem
62. Follia!: Follia!
63. Vena Portae: Vena Portae
64. The Sea, The Sea: Love We Are We Love
65. Sun Kil Moon: Benji
66. Baltazar Montanaro-Nagy: Nü
67. Ad van Meurs: De weg is een vriend
68. Fernhill: Amser
69. Ad Vanderveen: Beat the Record
70. Kyle Carey: North Star
71. Anne Niepold: Musette Is Not Dead
72. David Olney: When the deal goes on
73. The Henry Girls: Louder Than Words
74. Allan Taylor: All Is One
75. Catrin Finch & Seckou Keita: Clychau Dibon
76. Benedicte Maurseth & Åsne Valland Nordli: Over tones
77. Caoimhín Ó Raghallaigh & Dan Trueman: Laghdú
78. Bellowhead: Revival
79 Didier Laloy & Kathy Adam: idem
80. Town Of Saints: Something to fight with
81. Nathan Bell: Blood Like A River
82. Triakel: Thyra
83. Luluc: Passerby
84. Flygmaskin: Fall
85. De Temps Antan: Ce Monde Ici-bas
86. Mark Lotterman: Year Without Summer
87. Various Artists: A Look Again to the Wind, Johnny Cash’s Bitter Tears Revisited
88. Sean Rowe: Madman
89. Aranis: Made in Belgium 2
90. Noah Gundersen: Ledges
91. Kathryn Tickel & The Side: idem
92. Vikesh Kapoor: The Ballad Of Willy Robbins
93. Sophie ter Schure: Laurels
94. Alexa Woodward: Might Nigh
95. Mark Erelli: Milltowns
96. Emily Smith: Echoes
97. I Am Oak: Ols Songd
98. Seth Lakeman: Word Of Mouth
99. First Aid Kit: Stay Gold
100. Tom Theuns & Paul Russell: In Between Trees