De verslagenheid in België is groot na het overlijden van Wannes Van de
Velde ten gevolge van een slepende ziekte. Het tv-journaal van de VRT
opende gisteravond met het nieuws, op teletekst en in de diverse
kranten zijn inmiddels veel reacties te lezen, zowel uit de muzikale
wereld als die daarbuiten. Vlaams minister-president Kris Peeters
verwoordde het kort maar krachtig: "Vlaanderen verliest vandaag een
icoon".
Uit de berichtgeving in de Vlaamse media komt een beeld naar boven van een bevlogen man, die, zonder dat dat zijn opzet was, enorm veel heeft betekend in de folkrevival van de jaren '70 en daarna van grote invloed bleef op medemuzikanten. De eigenzinnige Antwerpenaar brak een lans voor het zingen in het eigen dialect, waarvoor hij nu door velen geprezen wordt. Daarnaast was Van de Velde ook dichter, schilder, columnist, kortom een duizendpoot in de kunsten. Woorden die veel gebruikt worden om hem als persoon te beschrijven zijn: eerlijk, authentiek, bijzonder, eigenzinnig en kritisch. Overigens ontving hij in de loop der tijd al diverse prijzen voor zijn muziek en werd hij in zijn geboorteplaats Antwerpen in 2005 al geëerd voor zijn levenslange verdiensten voor de stad. Antwerpen opent vanaf morgen, woensdag 12 november, een rouwregister voor Wannes Van de Velde, op 29 april 1937 geboren als Willy Cecile Johannes Van de Velde, op 10 november 2008 gestorven aan de gevolgen van leukemie.
In het tv-journaal van de VRT gisteravond was te horen dat Van de Velde liedjeszanger werd uit woede over de kaalslag in zijn stad in de jaren '60. En dat hij geen liedje wilde schrijven over het Vlaams Blok, omdat hij dat al jaren geleden deed, nog voordat die beweging bestond.
De teletekst van de VRT meldt diverse reacties, waaronder enkele uit de folkwereld. Enkele citaten:
..."Hij heeft de weg getoond. Hij behandelde 30, 40 jaar geleden al thema's als migranten en de multiculturele samenleving. Dan denk je, hij is ons allemaal al lang voor geweest." Vermandere omschrijft Van de Velde als een grimmig, maar zuiver mens... [De West-Vlaamse volkszanger Willem Vermandere, red.]
..."De liedjes van Wannes zijn de beste die hier de laatste 40 jaar in het Nederlands geschreven zijn. Dat waren pareltjes. Daar zat heel veel poëzie in", zegt Paul Rans, producer bij Klara en vroeger ook muzikant bij de folkgroep Rum. "Hij was een groot voorbeeld voor ons. Hij zong soms wat men smartlappen kan noemen, maar als Wannes dat zong, dan was dat geen kitch, maar echt uit het leven gegrepen."...
..."Als mens was hij rechtlijnig, compromisloos. Hij vocht voor z'n principes."... [Willem Houbrechts (voormalig producer van de Vlaamse Radio 2) red.]
..."Het overlijden van Wannes Van de Velde is een klap voor elke Antwerpenaar die met zijn stad begaan is", zegt burgemeester Patrick Janssens. Hij herinnert zich Van de Velde niet alleen als begenadigd zanger en kunstenaar, maar ook als geëngageerd persoon. "Hij is altijd kritisch gebleven", zegt hij...
Op de nieuwssite van de VRT zijn prachtige interviews te zien over
Wannes met ondermeer Willem Vermandere die op zijn eigen manier ook de
klarinet tevoorschijn tovert en daarmee voor een mooi melancholisch
afscheid zorgt...
Diverse kranten melden de volgende reacties:
...Antwerps schepen Ludo Van Campenhout (Open Vld) spreekt van het verlies van een Antwerps monument. (...) De schepen herinnert zich dat hij als 14-jarige naar een optreden van Van de Velde ging kijken met zijn klasgenoten. "Een pijnlijk relaas. We zaten in de zaal en maakten veel te veel lawaai. Wannes nam dat niet en stapte gewoon het podium af. Toen voelden we ons stoer, jaren later maakte dat gevoel plaats voor schuldbesef", aldus de liberale schepen...
...De leden van de Antwerpse folkoregroep Katastroof waren ook grote fans van de persoon en de muziek van Wannes Van de Velde. "Hij bewees dat je in het Antwerps echte kleinkunst kan maken, dat het meer is dan drinkliederen", verklaart artiest Stef Bef. De overleden zanger inspireerde de groep die bekend staat voor nogal groffe teksten. "Toch hebben we ook ballades gemaakt, mede door toedoen van zijn creaties", zegt Bef, "Zijn talent mag niet onderschat worden."...
De Gazet van Antwerpen spreekt van een sinjoor en 'éminence grise' van de volksmuziek. Een citaat:
...De ereburger van de wijk ‘Klein Antwerpen' kreeg eerder dit jaar nog een borstbeeld in de Antwerpse Breughelstraat. Wannes Van de Velde was zelf niet bij de onthulling van het beeld aanwezig wegens zijn ziekte. Vorige maand werd Wannes Van de Velde tijdens de Aantwaarpse Awaards uitgeroepen tot 'Wapper Man'. De volkszanger kreeg ook zijn eigen straat aan de Reek in Buitenland (Bornem)...
De Morgen en Het Laatste Nieuws noemen Wannes Van de Velde de enige echte stadsdichter van Antwerpen, deze kranten publiceerden dezelfde uitgebreide biografie, enkele citaten:
...Wannes, die ook de "enige echte stadsdichter van Antwerpen" werd genoemd, groeide op in de Antwerpse Zirkstraat in een levendige volksbuurt tussen de Grote Markt en het Schipperskwartier. Als kind maakte hij de gruwel van de oorlog mee...
...Het podiumdebuut van Van de Velde dateert van rond 1960. Wannes heette toen nog Wim, zijn instrument was de saxofoon en hij speelde jazz in de kroegen rond de Antwerpse Stadwaag. In het begin van de jaren 1960 begon Wannes volksliedjes te zingen...
...Het eerste lied dat Wannes ooit op vinyl heeft gezet, was Jef heeft me 'n sjiek gerefuseerd. Het werd in 1966 de openingstrack van zijn debuutelpee "Wannes Van de Velde", die een onverwacht succes werd. (...) Al snel (...) stond hij aan de wieg van een hele nieuwe beweging: de Vlaamse 'folkrevival'...
...In de jaren zeventig stortte Wannes Van de Velde zich op het theater. (...) de voorstelling Mistero Buffo. Een samensmelting van monologen van Dario Fo, de verhalen van de 'guillare' en door Wannes uitgekozen en bewerkte Italiaanse volksliederen...
...Sinds 1985 was Wannes betrokken bij enkele grote projecten, opgezet door de openbare omroep (Radio 1), die de schat aan Vlaamse volksliederen weer tot leven brachten: De IJslandsuite, Het Zwarte Goud, Vive le Geus en De Liedboeken...
...in 1999 maakte hij een unieke cd met de blueszanger Roland Van Campenhout. Van de Velde en Roland trokken ook rond met hun theatertournee Nomaden van de Muziek...
...in 2001[schreef Wannes] een bundel Flamencoschetsen over zijn grote liefde voor de flamenco. In 2003 verscheen Met een lint vol jasmijnen, een vertaling van teksten van Amparo Cortés. In 2000 werd bij Van de Velde chronische lymfatische leukemie vastgesteld...
..Eind november 2003 kreeg hij de Klara-Carrièreprijs 2003 voor zijn hele oeuvre, maar hij moest om gezondheidsredenen de hommage missen...
..In 2005 verscheen een nieuwe cd met de zanggroep 'Water en wijn', die destijds ontstond in de schoot van het gelijknamige poesjenellentheater...
...Zijn tournee In de maat van de seizoenen was een van zijn laatste wapenfeiten. Die tournee werd in juni 2007 afgelast wegens gezondheidsproblemen...
Tenslotte nog enkele citaten uit De Standaard en Het Nieuwsblad:
...Wannes Van de Velde werd, zeker op zijn laatste platen, veel meer dan een volkszanger. Hij evolueerde naar een stijl waarin hij veel meer invloeden vermengde. Hij heeft veel mediterrane stijlen, vooral uit Andalusië en Griekenland, in zijn liederen betrokken. Dat kwam goed tot uiting op zijn laatste platen, zoals De Kleuren Van De Steden (1995) en In de Maat van de Seizoenen (2006). Maar hij hield niet van opervlakkige fusies. Muziek moet rijpen in de buik van het leven, zei hij...
...Hij was een eigenzinnig man, die niet hield van de 'middenweg' zoals hij het uitdrukte. Daarmee bedoelde hij de 'mainstream', waarvoor een artiest compromissen moet maken die hem uithollen. Zijn liederen zong hij het liefst 'in kleine kring', maar in zijn laatste jaren op het podium genoot hij toch ook van de bijval die een wat breder publiek hem gunde, onder meer tijdens een tournee met blueszanger en geestesgenoot Roland. Door een selecte schare fans werd hij op handen gedragen...
...In 2002 vertelde hij aan De Standaard: 'De dood boezemt mij geen angst in. Dertig jaar geleden zou dit zeker een zwaardere dobber geweest zijn. Natuurlijk heb ik er regelmatig diep over nagedacht: het kan gedaan zijn van de ene dag op de andere. Maar ik kan er niets zinnigs over zeggen.'...